Εκστρατευτικό Σώμα της Ελλάδος (ΕΚΣΕ) στην Κορέα: η λήψη της απόφασης, η προετοιμασία και η συμβολή στην ελληνική ένταξη στην Ατλαντική Συμμαχία

Abstract

The following doctoral thesis answers the three basic questions concerning the Greek Expeditionary Corps and particularly: making decision for the deployment of troops to UN operations in Korea, their military preparation and the consequences of this contribution to the Greek admission in the Atlantic Alliance (1952). The thesis examines simultaneously both the internal (Greek) and the external (international) environment. A more detailed account of the approach, methodology and conclusions is made in the Introduction. Chapter 1 provides a brief overview of the international environment and the circumstances in which the Cold War framing progressively culminated in the invasion of the North Korean troops. Next Chapter (Chapter 2) examines the post-war situation in Greece, the civil conflicts and the agonizing efforts to ensure territorial integrity, national independence and the weak democratic regime. The history, the processes and the factors that led to the decision to deploy troops in Korea are discussed in Chapter 3 (Decision Making). Greece immediately joined the western states, supported the Security Council resolutions, and gradually made available combat troops and aircraft to UN operations. The above mentioned decisions were sometimes hesitant, outside the institutional framework and motivated by interpersonal initiatives as the internal political situation was fluid and while threatening (or at least impressing) the resurgence of the communist uprising or even the invasion of the Northern communist countries (mainly of Bulgaria). The cost of the participation of armed forces also played an important role in the Greek hesitancy, while the American positions were initially contradictory to the Greek participation, which further intensified the Greek hesitations. The final decision of participation (initially of a brigade and subsequently of a reinforced infantry battalion and a squadron of transports) demanded intense personnel and material preparation unprecedented for the Greek experience. The US contribution to the preparation and support was enormous while the Greek Armed Forces successfully met the requirements and on the 15th November 1950, the Greek reinforced battalion departed from Piraeus. The transporters (DC-47) had departed 2 days earlier for their long trip to Korea. Greek soldiers and aviators honored Greek flags and traditions in the difficult battle theater of Korean peninsula while total casualties were 187 dead and dozens injured.Greek participation in the Korean War (as well as the corresponding Turkish one), despite widespread opinions, finally had not contributed to both country's entrance in the Atlantic Alliance, while the positive outcome of the dual membership’s applications has been a consequence of geopolitical balances and plans (1951-1952). This fact does not downgrade the participation decision, no matter of the factors involved in the dual admission, as a necessary and correct move by Athens for the multilateral safeguarding of national objectives and the strengthening of conventional security guarantees. The evaluation of the Greek contribution is discussed in Chapter 5 (Greek Expeditionary Forces’ Contribution to Greek Integration in the Atlantic Alliance). The dissertation concludes with a number of theses on the three basic questions, while also providing answers concerning the current capabilities and limits of the defense diplomacy.

Στη διδακτορική διατριβή δίδονται απαντήσεις στα τρία βασικά ερωτήματα –συνθήκες λήψης απόφασης διάθεσης ελληνικών στρατευμάτων στις επιχειρήσεις των ΗΕ στην Κορέα, στρατιωτική προετοιμασία τους και συνέπειες στην ελληνική ένταξη στην Ατλαντική Συμμαχία. Η διατριβή εξετάζει ταυτόχρονα το εσωτερικό (ελληνικό) και εξωτερικό (διεθνές) περιβάλλον. Μια εκτενέστερη αναφορά της προσέγγισης, της μεθοδολογίας αλλά και των συμπερασμάτων πραγματοποιείται στην Εισαγωγή. Στο 1ο Κεφάλαιο παρατίθεται μια συνοπτική παρουσίαση του διεθνούς περιβάλλοντος και των συνθηκών εντός των οποίων εξελίχθηκε σταδιακά η μορφοποίηση του ψυχρού πολέμου με αποκορύφωμα την εισβολή των βορειοκορεατικών στρατευμάτων. Στο 2ο Κεφάλαιο εξετάζεται η μεταπολεμική κατάσταση στην Ελλάδα, οι εμφύλιες συγκρούσεις και οι αγωνιώδεις προσπάθειες κατοχύρωσης της εδαφικής ακεραιότητας, της εθνικής ανεξαρτησίας και του ασθενικού δημοκρατικού πολιτεύματος. Το ιστορικό, οι διαδικασίες και οι παράγοντες που οδήγησαν στη λήψη απόφασης για τη διάθεση στρατευμάτων (Ελληνικό Εκστρατευτικό Σώμα) στην Κορέα, αναλύονται στο 3ο Κεφάλαιο (Η Λήψη της Απόφασης). Η Ελλάδα άμεσα συντάχθηκε με τα δυτικά κράτη, υποστήριξε τις σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας ενώ σταδιακά προχώρησε και στη διάθεση μαχίμων στρατευμάτων και αεροπορικών μέσων για στις επιχειρήσεις των ΗΕ. Η λήψη αυτών των αποφάσεων έγινε διστακτικά ενίοτε εκτός των θεσμικών πλαισίων και με διαπροσωπικές πρωτοβουλίες καθώς η εσωτερική πολιτική κατάσταση ήταν ρευστή και ενώ επικρέμονταν η απειλή (ή τουλάχιστον η εντύπωση) αναζωπύρωσης της κομμουνιστικής εξέγερσης ή ακόμη και εισβολής των στρατευμάτων των βορείων ομόρων χωρών (κυρίως της Βουλγαρίας). Στην ελληνική διστακτικότητα σημαντικό ρόλο είχε και το κόστος της συμμετοχής των δυνάμεων στη μακρινή Κορέα ενώ οι αμερικανικές θέσεις αρχικά ήταν αντικρουόμενες για την ελληνική συμμετοχή γεγονός που ενέτεινε ακόμη περισσότερο τους ελληνικούς δισταγμούς. Η τελική απόφαση της συμμετοχής (αρχικά ταξιαρχίας και εν συνεχεία ενισχυμένου τάγματος πεζικού και ενός σμήνους μεταφορών) επέβαλε έντονες προετοιμασίες προσωπικού και μέσων, πρωτόγνωρες για τις ελληνικές εμπειρίες της εποχής εκείνης. Η αμερικανική συμβολή στην προετοιμασία και υποστήριξη ήταν σημαντικότατη ενώ οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις ανταποκρίθηκαν με επιτυχία στις απαιτήσεις και προϋποθέσεις και στις 15 Νοεμβρίου 1950 το ελληνικό ενισχυμένο τάγμα αναχωρούσε ατμοπλοϊκώς από τον Πειραιά. Τα μεταγωγικά αεροσκάφη είχαν αναχωρήσει 2 ημέρες νωρίτερα για το μακρινό ταξίδι τους προς την Κορέα. Έλληνες στρατιώτες και αεροπόροι τίμησαν τις ελληνικές σημαίες και παραδόσεις στο δύσκολο αυτό αγώνα ενώ οι συνολικές απώλειες ανήλθαν σε 187 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες. Η γενικότερη προετοιμασία αναλύεται στο 4ο Κεφάλαιο (Η Στρατιωτική Προετοιμασία). Η ελληνική συμμετοχή στην Κορέα, τελικά και παρά τις διάχυτες απόψεις, δεν συνέβαλε στην πολυπόθητη ένταξη της χώρας μας στην Ατλαντική Συμμαχία, ενώ το θετικό αποτέλεσμα της διπλής ένταξης Ελλάδος-Τουρκίας υπήρξε συνέπεια γεωπολιτικών ισορροπιών και σχεδιασμών. Το γεγονός αυτό δεν αποδοκιμάζει ως περιττή την απόφαση συμμετοχής, απεναντίας τη θεωρεί ως απαραίτητη και ορθή κίνηση εκ μέρους των Αθηνών για πολύπλευρη κατοχύρωση των εθνικών στόχων και κυρίως της ενίσχυσης των συμβατικών εγγυήσεων ασφαλείας. Η αποτίμηση της ελληνικής συνδρομής εξετάζεται στο 5ο και τελευταίο Κεφάλαιο (Η Συμβολή του ΕΚΣΕ στην Ελληνική Ένταξη στην Ατλαντική Συμμαχία). Η διατριβή ολοκληρώνεται με την παράθεση διαφόρων συμπερασμάτων που άπτονται των 3 βασικών ερωτημάτων του πονήματος ενώ δίνει και απαντήσεις στις σύγχρονες δυνατότητες και όρια της επικαλούμενης αμυντικής διπλωματίας.