Συσχέτιση της γεωμετρίας της αριστερής κοιλίας της καρδιάς με τα επίπεδα βιταμίνης D στον ορό παιδιών και εφήβων με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1

Abstract

Introduction: Vitamin D deficiency has been linked with a variety of cardiovascular and metabolic disturbances including hypertension, diabetes mellitus, and congestive heart failure. Furthermore, in patients with diabetes mellitus, diabetic cardiomyopathy is another cause of cardiac hypertrophy and diastolic dysfunction. Purpose: The purpose of the thesis is to investigate a possible correlation between vitamin D deficiency and echocardiographic parameters of the left ventricle (left ventricular geometry) in youngsters with type 1 diabetes mellitus (T1DM). Material-Methods: Seventy-eight participants with T1DM (35 girls, 43 boys having diabetes duration for more than two years and mean age of 13.47 2.86 years) and 74 healthy children/adolescents (36 girls, 38 boys, mean age of 12.04 2.79 years) were enrolled in the case-control study during the same autumn-winter seasonal period. All participants underwent a systematic clinical examination, measurement of serum lipids, parathormone, calcium and phosphorus levels, as well as serum levels of 25-hydroxycholecalciferol [25(OH)D]. Levels of 25(OH)D greater than 30 ng/ml were considered normal, whereas levels below 30 ng/ml defined as vitamin D deficiency. The cardiac evaluation included measurement of blood pressure, electrocardiogram and trans-thoracic echocardiographic study. Results: Low vitamin D levels were found in 58/78 (74%) T1DM patients and in 53/74 (72%) of the controls. Serum parathormone, calcium and phosphorus levels were normal in both groups. Dyslipidemia was found in 24.4% of patients with T1DM (increased levels of TC:12/78, LDL-C:7/78, TG: 1/78 and low levels of HDL-C:9/78). Atherogenic index (AI) was elevated in 46/78 (59%) T1DM patients. None of the participants (patients and controls) demonstrated abnormal blood pressure values or abnormal electrocardiographic findings. In the echocardiographic study, systolic and diastolic function of the left ventricle was normal in both groups. However, individuals with T1DM presented significantly higher mean values of IVSD compared to controls (0.76 ± 0.16 cm vs 0.71 ± 0.14 cm, p =0.043). All other mean values of echocardiographic parameters of the left ventricle did not exhibit significant differences between the two groups. When participants were sub-grouped according to the presence or not of vitamin D deficiency, patients with T1DM had increased mean values of IVSD compared to controls, only in the subgroup of low vitamin D levels (0.78 0.17 and 0.71 0.14, respectively, p =0.008). On the other hand, patients with T1D and normal vitamin D levels presented similar values of IVSD compared to controls (0.71 0.12 and 0.73 0.15, respectively, p = 0.632). Conclusions: Children and adolescents with T1DM and vitamin D deficiency do not exhibit changes in LV dimensions or diastolic function, except for increased IVSD, compared to controls. An incipient left ventricular hypertrophy could be a unique and early sign of cardiac structural changes, which could potentially lead to diabetic cardiomyopathy in children and adolescents with T1DM and low vitamin D levels. Therefore, routine measurement of circulating vitamin D levels is recommended in T1DM youngsters, not only to achieve good bone mass but also to avoid a potential early onset of cardiac dysfunction. Greater and longitudinal studies are required to confirm and consolidate this finding.

Εισαγωγή: Η έλλειψη της βιταμίνης D έχει συσχετισθεί με ένα ευρύ φάσμα καρδιαγγειακών και μεταβολικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένης της υπέρτασης, του σακχαρώδη διαβήτη και της συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας. Επί πλέον, στους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη μπορεί να εκδηλωθεί η διαβητική μυοκαρδιοπάθεια, η οποία είναι μία ακόμη αιτία καρδιακής υπερτροφίας και διαστολικής δυσλειτουργίας της καρδιάς. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι να αναζητηθεί η πιθανή συσχέτιση της έλλειψης της βιταμίνης D με τα υπερηχοκαρδιογραφικά ευρήματα της αριστερής κοιλίας (γεωμετρία της αριστερής κοιλίας) σε παιδιά και εφήβους που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 (ΣΔ1). Υλικό- Μέθοδοι: Πρόκειται για μελέτη ασθενών/ομάδα ελέγχου, που διεξήχθη κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και χειμώνα. Στη μελέτη έλαβαν μέρος 78 παιδιά και έφηβοι (35 κορίτσια, 43 αγόρια), με διάρκεια ΣΔ1 περισσότερο από 2 χρόνια και μέση ηλικία 13.47 2.86 χρόνια, καθώς και 74 υγιή παιδιά και έφηβοι (36 κορίτσια, 38 αγόρια) με μέση ηλικία 12.04 2.79 χρόνια). Σε όλους τους συμμετέχοντες έγινε κλινική κατά συστήματα εξέταση, μέτρηση των λιπιδίων του ορού και της παραθορμόνης, των επιπέδων του ασβεστίου και φωσφόρου του ορού, καθώς και των επιπέδων της 25-υδροξυχοληκαλσιφερόλης [25(OH)D]. Ως φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D θεωρήθηκαν τιμές 25(OH)D ≥ 30ng/ml, ενώ τιμές κάτω από 30ng/ml θεωρήθηκαν ως έλλειψη. Ο αναίμακτος καρδιολογικός έλεγχος περιλάμβανε μέτρηση της αρτηριακής πίεσης, ηλεκτροκαρδιογράφημα και διαθωρακική υπερηχοκαρδιογραφική μελέτη. Αποτελέσματα: Έλλειψη της βιταμίνης D παρατηρήθηκε σε 58/78 (74%) πάσχοντες από ΣΔ1 και 53/74 παιδιά και εφήβους (72%) της ομάδας ελέγχου. Τα επίπεδα της παραθορμόνης, του ασβεστίου και του φωσφόρου ήταν φυσιολογικά και στις δύο ομάδες. Δυσλιπιδαιμία διαπιστώθηκε στο 24,4% των πασχόντων από ΣΔ1 (αυξημένα επίπεδα TC:12/78, LDL-C:7/78, TG:1/78 και χαμηλά επίπεδα HDL-C:9/78). Ο αθηρωματικός δείκτης ήταν αυξημένος σε 46/78 πάσχοντες από ΣΔ1 (59%). Κανένα από τα παιδιά της μελέτης (ασθενείς και ομάδα ελέγχου) δεν παρουσίαζε παθολογικές τιμές αρτηριακής πίεσης ή παθολογικό ηλεκτροκαρδιογράφημα. Στην υπερηχοκαρδιογραφική μελέτη δεν διαπιστώθηκαν παθολογικές τιμές της συστολικής ή της διαστολικής λειτουργίας στους συμμετέχοντες και των δύο ομάδων. Ωστόσο, οι ασθενείς με ΣΔ1 παρουσίασαν σημαντικά υψηλότερες μέσες τιμές του πάχους του μεσοκοιλιακού διαφράγματος στη διαστολή (IVSD) σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου (0.76 ± 0.16 cm έναντι 0.71 ± 0.14 cm, p=0.043). Όλες οι άλλες υπερηχοκαρδιογραφικές παράμετροι δεν παρουσίαζαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων. Όταν οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε υπο-ομάδες, ανάλογα με τα επίπεδα της βιταμίνης D, μόνο οι ασθενείς με ΣΔ1 με έλλειψη βιταμίνης D είχαν αυξημένες τιμές IVSD σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου (0.78 0.17 έναντι 0.71 0.14, p =0.008). Αντιθέτως οι ασθενείς με ΣΔ1 και φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D είχαν παρόμοιες τιμές του IVSD σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου (0.71 0.12 έναντι 0.73 0.15, p = 0.632). Συμπεράσματα: Τα παιδιά και οι έφηβοι με ΣΔ1 και έλλειψη βιταμίνης D δεν εμφανίζουν μεταβολές στις διαστάσεις της αριστερής κοιλίας, με εξαίρεση το πάχος του μεσοκοιλιακού διαφράγματος, το οποίο είναι αυξημένο στους πάσχοντες σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Αυτή η αρχόμενη υπερτροφία της αριστερής κοιλίας μπορεί να είναι και το μοναδικό πρώιμο εύρημα των δομικών αλλαγών του μυοκαρδίου, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει στο μέλλον στην εκδήλωση διαβητικής μυοκαρδιοπάθειας σε παιδιά και εφήβους με ΣΔ1 και χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D. Γι’ αυτό συστήνεται η τακτική μέτρηση των επιπέδων της βιταμίνης D στους ασθενείς με ΣΔ1, όχι μόνο για την επίτευξη καλής οστικής μάζας, αλλά και για την αποφυγή της πρώιμης εκδήλωσης καρδιακής δυσλειτουργίας. Απαιτούνται περισσότερες διαχρονικές μελέτες σε παιδιά και εφήβους με ΣΔ1 για να επιβεβαιωθούν τα ανωτέρω αποτελέσματα.