Development of a methodology for the evaluation of sustainability as a prerequisite for strategic design in urban areas

Abstract

The research introduces an ‘’Indicator System for Characterization of Urban Sustainability’’ (ICARUS). It addresses, specifically, the Euro-Mediterranean urban contexts that, from an eco-systemic point of view, interact in a unique way with sustainability pillars. ICARUS, integrated in a holistic methodological framework that also includes structured dialogue and participatory methods, finally leads to the delivery of the urban sustainability agenda and the drafting of the sustainability profile of a city. The main novelty is the compilation of indicators that reflect the generic component of sustainability and thus can be applied at any European urban context, with the case-specific component that reflects the spatial dimension. The case specific component is specifically designed addressing the case of Euro-Mediterranean urban contexts, in order to characterize urban sustainability of cities with common characteristics. Results are extracted per sustainability pillar and per thematic category, using a clear scoring system. Additionally, a top-down approach for the recording of the citizens’ perception towards urban sustainability is introduced and results are also taken into consideration to design measures and assess them against selected criteria, with the use of multicriteria analysis. A hierarchized list of sustainability measures is finally produced, taking into consideration not only stand-alone data, but also citizens’ perception, as well as other selected criteria. The proposed holistic framework that starts from the introduction of an easy to use system of indicators that is clearly designed to be used at one layer (urban), backed by thresholds, reflecting all pillars of sustainability including the spatial dimension that is considered very important in terms of macro-regional identity preservation and is composed by carefully selected variables, continues with participatory approach implementation and leads to a prioritized list of measures, introduces a novel approach in strategic planning. The introduced scheme is a tool of practical nature, with low computational and economic cost for policy makers and urban planners. It respects several design parameters and is meant to be used at urban level. The indicators that are included in the generic component are selected based on their frequency of use in existing assessment tools, thus data can usually be easily retrieved. Indicators that are included in the case-specific component have been selected after careful literature review and research among experts from European countries. Also, the fact that all indicators are associated with reference values provides the ability to use the scoring system and obtain not just an overall characterization of sustainability, but also image of the performance of each sustainability pillar and thematic category. This can be fundamental when designing and evaluating public sustainability policies and it can lead to more efficient investments. The proposed integrated methodological approach has been applied to the city of Thessaloniki. The methodological framework that is introduced can be adopted to the needs of other urban contexts through a new parametrization and definition of the case-specific component, which is a future challenge, whereas the generic component can be used as it is by any European city, as most thresholds are linked to the European strategic and regulation framework.

Ο στόχος της έρευνας είναι διττός: να εισαχθεί ένα νέο εργαλείο αξιολόγησης και χαρακτηρισμού της αειφορίας, που θα είναι ελεύθερο από τις παθογένειες του παρελθόντος και το οποίο θα είναι σε θέση να τροφοδοτήσει αποτελεσματικά τον στρατηγικό σχεδιασμό σε αστική κλίμακα. Ο στόχος επιτεύχθηκε με την εισαγωγή ενός νέου Συστήματος Δεικτών Αστικής Αειφορίας (ICARUS), που τροφοδοτεί τον στρατηγικό σχεδιασμό. Το ICARUS είναι το μοναδικό μέχρι σήμερα εργαλείο χαρακτηρισμού της αστικής αειφορίας με χρήση δεικτών, το οποίο σχεδιάστηκε ενσωματώνοντας την ανάγκη προστασίας και διατήρησης της τοπικής και μακρο-περιφερειακής ταυτότητας, σε ευρωμεσογειακό επίπεδο. Συνίσταται από τεκμηριωμένα επιλεγμένους δείκτες, που ανήκουν σε δύο ομάδες δεικτών: τη γενική και την ειδική. Η γενική συνιστώσα καλύπτει τις εξής ανάγκες: (i) γενικευμένη εφαρμογή, που επιδιώκεται μέσω μιας υβριδικής προσέγγισης, που βασίζεται στην ανάδειξη των συχνότερα χρησιμοποιούμενων δεικτών, ανάμεσα στα 25 εργαλεία, που αναλύθηκαν και στην εφαρμογή συμμετοχικής διαδικασίας με εμπειρογνώμονες για την τελική επιλογή των καταλληλότερων δεικτών (ii) απόδοση επιθυμητών ορίων στους δείκτες, γεγονός που είναι εφικτό χάρη στην ειδική στόχευση του συστήματος στις ευρωπαϊκές πόλεις iii) κάλυψη τουλάχιστον των τριών πυλώνων της αειφορίας (περιβάλλον, οικονομία, κοινωνία). Η ειδική συνιστώσα αποτελείται από ένα σύνολο δεικτών, που καλύπτουν τη χωρική διάσταση των πόλεων με κοινά χαρακτηριστικά, τα οποία συνθέτουν την τοπική/μακρο-περιφερειακή ταυτότητα. Οι δείκτες αυτοί προκύπτουν από την ανάλυση και παραμετροποίηση μίας επιλεγμένης ομάδας πόλεων, που πέρα από οποιαδήποτε απλοϊκή αναφορά σε γεωγραφικό προσδιορισμό, διαθέτουν κοινά χαρακτηριστικά, αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις και αποτελούν τη περιοχή μελέτης. Επίσης, προσδιορίστηκαν η μέθοδος υπολογισμού και τα επιθυμητά όρια των δεικτών, ως αποτέλεσμα συμμετοχικής διαδικασίας με εμπειρογνώμονες. Για την τελική επιλογή δεικτών εφαρμόστηκε συνδυαστικά με τα παραπάνω η συμμετοχική διαδικασία και συγκεκριμένα η στρατηγική IndSelec, που αποτελεί μία καινοτόμα ''meet in the middle'' προσέγγιση. Επιπρόσθετα, το μεθοδολογικό πλαίσιο για το στρατηγικό σχεδιασμό σχεδιάστηκε λαμβάνοντας υπόψιν τις αντιλήψεις των πολιτών. Ένας ιεραρχικός κατάλογος των μέτρων για τη προαγωγή της αειφορίας παράγεται τελικά μετά από πολυκριτηριακή ανάλυση. Ο κατάλογος λαμβάνει υπόψη όχι μόνο τα αυτά κάθ’ αυτά δεδομένα του ICARUS, αλλά και τα αποτελέσματα της έρευνας για τη καταγραφή της αντίληψης των πολιτών, σε συνδυασμό με επιπρόσθετα κριτήρια. Αυτό το ολιστικό πλαίσιο, που λαμβάνει υπόψη συγκριμένες παραμέτρους, ξεκινά από την εισαγωγή ενός εύχρηστου εργαλείου, το οποίο είναι σαφώς σχεδιασμένο να χρησιμοποιείται σε μία συγκεκριμένη κλίμακα (αστική), αποτελείται από δείκτες, που έχουν επιλεγεί επιστημονικά και διαθέτουν μέθοδο υπολογισμού και επιθυμητά όρια και το οποίο αντικατοπτρίζει όλους τους πυλώνες της αειφορίας, συμπεριλαμβανομένης της χωρικής διάστασης, οδηγώντας στην τεκμηριωμένη ιεράρχηση μέτρων και εισάγει μια προσέγγιση στο στρατηγικό σχεδιασμό, που δεν υπάρχει ως σήμερα.