Οικονομική δομή και οικονομικές σχέσεις στη Σοβιετική Ένωση και στη Ρωσία 1965-2000: συγκριτική προσέγγιση

Abstract

This thesis attempts to examine the course of the Soviet and Russian economies from 1965 to 2000. It is clear that the thesis explores the course of the Soviet economy in relation to the original goal of the socialist transformation, but also in relation to the reality of the Soviet society or to the restrictions posed by the internal or international reality. The main objective of this effort is to present the course of the Soviet economy and society after 1917 and the degree of maturity of the construction of the new society. At the same time, it is important to present the type of society that has been shaped, enforced and developed throughout this period and the collapse of the particular socio-economic system.The thesis will attempt to describe the extent of nationalization in the whole economy and also in industry and trade. At the same time it will be attempted to present the policies which were implemented and why they were necessary in the first period after the October Revolution during the civil war and the attacks of the highly developed West countries in the 1920s. At the same time, the implementation of the New Economic Policy (NEP) and its outcomes will be analyzed and also to what extent these developments introduce the necessity of linking the city with the countryside and the industry with the agricultural cultivation.I also discuss by which methods and economic actions the Soviet Union was transformed from an agricultural into an industrial country. An attempt will be made to analyze the weaknesses that accompanied the construction of the Soviet economy and the needs led it to undertake successive reform attempts that were proven unsuccessful. At the same time, the limits of the extensive and intensive development of the economy are being investigated and also the characteristics of the Soviet economy and society since the 1970s. It will also be attempted to study the course of Perestroika and Glasnost in the 1980s by Mikhail Gorbachev, as well as the causes of the non-achievement of the original goals of the Soviet society and the inevitability of the collapse of the Soviet economy in 1991, with a delay of two years compared to the other Eastern European countries the economies of which was based on a similar model of development.Finally, I will attempt to present the course of the Russian economy after the collapse of the Soviet Union in 1991. The break-up of the Soviet economy began with the failed coup in August 1991. At that time, a recession of the real economy in Russia took place, an expected economic and financial chaos, leading to the decay of the state and the economy. Simultaneously, we observe the roots of the previous system that hindered the process of transformation and the creation of similar structures in the new emerging economy. At the same time a serious debate took place, about the type of capitalism that emerged in Russia after the collapse of the Soviet Union.

Στη συγκεκριμένη μελέτη πραγματοποιείται μία προσπάθεια να κατανοηθεί η πορεία της σοβιετικής και της ρωσικής οικονομίας από το 1965 έως το 2000. Γίνεται σαφές ότι σ’ αυτή την έρευνα πραγματοποιείται η μελέτη της πορείας της σοβιετικής οικονομίας σε σχέση με τον αρχικό στόχο που ήταν ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός, αλλά και σε σχέση με την πραγματικότητα της σοβιετικής κοινωνίας ή σε σχέση με τα όρια που έθετε η εσωτερική πραγματικότητα ή η διεθνής πραγματικότητα. Ο βασικός στόχος αυτής της προσπάθειας είναι να γίνει αντιληπτή η πορεία της σοβιετικής οικονομίας και κοινωνίας μετά το 1917 και ο βαθμός ωριμότητας της οικοδόμησης της νέας κοινωνίας. Παράλληλα παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον να διαπιστωθεί το είδος της κοινωνίας που διαμορφώθηκε, επιβλήθηκε και αναπτύχθηκε σε όλο αυτό το διάστημα μέχρι και την κατάρρευση του συγκεκριμένου κοινωνικοοικονομικού συστήματος.Εισαγωγικά επιχειρείται να κατανοηθεί η έκταση της εθνικοποίησης ή της κρατικοποίησης στο σύνολο της οικονομίας και επομένως, και στη βιομηχανία και στο εμπόριο. Παράλληλα θα επιχειρηθεί να καταγραφούν οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν και γιατί ήταν αναγκαίες στο πρώτο χρονικό διάστημα μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου και των επιθέσεων της ισχυρής ανεπτυγμένης Δύσης και συνολικά στη δεκαετία του ’20. Παράλληλα θα επιχειρηθεί να γίνει κατανοητή η εφαρμογή της Νέας Οικονομικής Πολιτικής (ΝΕΠ) και τα αποτελέσματά της και ακόμη σε ποιο βαθμό στις εξελίξεις αυτές εισάγεται η αναγκαιότητα της σύνδεσης της πόλης με την ύπαιθρο και της βιομηχανίας με την αγροτική οικονομία.Στη μελέτη αυτή αναδεικνύεται το πλαίσιο της μεθόδου και της οικονομικής δράσης που οδήγησε τη Σοβιετική Ένωση να μετατραπεί από μία αγροτική σε μία βιομηχανική χώρα. Έτσι πραγματοποιείται μία προσπάθεια να αναλυθεί σε ποιες αδυναμίες οδηγήθηκε η οικοδόμηση της σοβιετικής οικονομίας και ποιες ανάγκες την οδήγησαν ώστε να υπάρχουν διαδοχικές προσπάθειες για μεταρρυθμίσεις οι οποίες αποδείχθηκαν ανεπιτυχείς. Παράλληλα ερευνώνται τα όρια της εκτατικής και εντατικής ανάπτυξης της οικονομίας και παράλληλα ποια είναι τα χαρακτηριστικά της σοβιετικής οικονομίας και κοινωνίας από τη δεκαετία του ’70 και μετά. Επομένως, επιχειρείται να κατανοηθεί η πορεία της Περεστρόικα και της Γκλάσνοστ στη δεκαετία του ’80 επί Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Παράλληλα αναλύονται τα αίτια της μη επιστροφής της σοβιετικής κοινωνίας στους αρχικούς στόχους και στο αναπόφευκτο της κατάρρευσης της σοβιετικής οικονομίας το 1991, με καθυστέρηση δύο ετών σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης οι οποίες βασίστηκαν σε ένα παρόμοιο μοντέλο ανάπτυξης τους.Τέλος, επιχειρείται να κατανοηθεί η πορεία της ρωσικής οικονομίας μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Η διάλυση της σοβιετικής οικονομίας ξεκινά με το αποτυχημένο πραξικόπημα του Αυγούστου του 1991. Διαπιστώνεται μία ύφεση της πραγματικής οικονομίας στη Ρωσία, ένα αναμενόμενο οικονομικό και χρηματιστικό χάος, που οδηγεί στην αποσύνθεση του κράτους και της οικονομίας. Υπ’ αυτήν την έννοια παρατηρούμε τις βαθιές ρίζες του προηγούμενου συστήματος που εμπόδιζαν τη διαδικασία μετασχηματισμού της και τη δημιουργία ανάλογων δομών στη νέα οικονομία που αναδυόταν. Ταυτόχρονα επιχειρούμε και μία σε βάθος διερεύνηση για το είδος του καπιταλισμού που αναδύεται στη Ρωσία μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.