Η επίδραση της οικονομικής κρίσης στο επίπεδο της υγείας των εργαζομένων στην Ελλάδα

Abstract

The financial crisis, which has affected Greece more than any other European country, has led, among others, to an increase in unemployment, changes in employment conditions, as well as an increase of psychosocial risks which employees are exposed to. The aim of the study was to investigate the impact of the economic crisis on the health status of employees in Greece. This is a cross-sectional study, conducted from 2012 to 2014, using a convenience sample of 604 employees from 34 companies in Greece. A four-parts questionnaire containing Greek versions of the SF-36v2 Health Survey, the Employment Precariousness Scala (EPRES), the Occupational Stress Questionnaire (OSQ) and demographic characteristics along with perceived effect of the economic crisis was distributed at the workplaces to be self-completed by employees, with a 74,11% response rate. Results show that levels of employment precariousness (1.54 ± 0.41) and occupational stress (2.3 ± 0.4) in the study sample were moderate. Regarding employees' health status, “physical health component summary” (78.68 ± 14.87) and “mental health component summary” (69.37 ± 18.86) scores show that study sample employees had good physical health but that mental health levels were 9.31 points lower than those of physical health. “Health transition” scores (51.81±17.42) indicate that most employees believe their health is about the same or somewhat worse than a year ago. “Health transition” indicator was independently associated only with “overall occupational stress” (β=10.429, p<0.001), whereas “physical health component summary” was associated with “gender” (β=-4.776, p<0.001), “ exercise rights” (β=-2.620, p=0.006) and “overall occupational stress” (β=-16.654, p<0.001) and “mental health component summary” was associated with “gender” (β=-4.543, p=0.004), “marital status” (β=-2.160, p=0.006), “type of job” (β=4.363, p=0.023), “weekly working hours” (β=-0.264 p=0.002) and “overall occupational stress” (β=-25.470, p<0.001).Levels of employment precariousness and occupational stress found in this study are similar to those found in other studies in Greece during the financial crisis, whereas self-assessed health status scores are relatively lower than those reported by most of the studies that used the same tool in Greece before the crisis, but higher than scores from studies conducted during the crisis.In conclusion, although the overwhelming majority of surveyed employees felt affected by the financial crisis in Greece, this perceived effect did not appear to be an independent factor for the deterioration of employees' health status. Nevertheless, occupational stress, as well as vulnerability, limited workers' rights and their inability to exercise them, which are related to the economic crisis and changes in employment conditions, are factors that have a negative impact on the health of employees in Greece.

Η οικονομική κρίση, που επηρέασε την Ελλάδα περισσότερο από κάθε Ευρωπαϊκή χώρα, οδήγησε μεταξύ άλλων σε αύξηση της ανεργίας, σε αλλαγές στις συνθήκες απασχόλησης, καθώς και στην αύξηση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στους οποίους οι εργαζόμενοι εκτίθενται. Σκοπός της μελέτης ήταν η διερεύνηση της επίδρασης της οικονομικής κρίσης στο επίπεδο της υγείας των εργαζομένων στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια συγχρονική μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το 2012 έως το 2014, σε δείγμα ευκολίας 604 εργαζομένων από 34 επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Ένα ερωτηματολόγιο με τέσσερα μέρη μοιράστηκε στους χώρους εργασίας για αυτο-συμπλήρωση από τους εργαζόμενους, το οποίο περιλάμβανε τις Ελληνικές εκδόσεις από το ερωτηματολόγιο Επισκόπησης Υγείας SF-36v2, το ερωτηματολόγιο Εργασιακής Αβεβαιότητας (EPRES), το ερωτηματολόγιο Επαγγελματικού Στρες (OSQ) και δημογραφικά χαρακτηριστικά μαζί με την αντιλαμβανόμενη επίδραση από την κρίση, με ποσοστό ανταπόκρισης 74,11%.Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα επίπεδα εργασιακής αβεβαιότητας (1,54±0,41) και επαγγελματικού στρες (2,3±0,4) στο δείγμα ήταν μετρίου βαθμού. Σχετικά με το επίπεδο υγείας των εργαζομένων, οι συνοπτικοί δείκτες συνολικής σωματικής (78,68±14,87) και ψυχικής υγείας (69,37±18,86) δείχνουν ότι οι εργαζόμενοι του δείγματος είχαν καλή σωματική υγεία αλλά ότι τα επίπεδα ψυχικής υγείας ήταν κατά 9,31 μονάδες χαμηλότερα σε σχέση με αυτά της σωματικής. Ο δείκτης της «μεταβολής της υγείας των εργαζομένων» (51,81±17,42) δείχνει ότι οι περισσότεροι εργαζόμενοι πιστεύουν ότι η υγεία τους είναι περίπου η ίδια ή κάπως χειρότερη σε σχέση με ένα χρόνο πριν. Ο δείκτης «μεταβολή της υγείας», βρέθηκε να σχετίζεται ανεξάρτητα μόνο με το «συνολικό επαγγελματικό στρες» (β=10,429, p<0,001), ενώ η «συνολική σωματική υγεία» με το «φύλο» (β=-4,776, p<0,001), την «άσκηση δικαιωμάτων» (β=-2,620, p=0,006) και το «συνολικό επαγγελματικό στρες» (β=-16,654, p<0,001) και η «συνολική ψυχική υγεία» των εργαζομένων με το «φύλο» (β=-4,543, p=0,004), την «οικογενειακή κατάσταση» (β=-2,160, p=0,006), το «επάγγελμα» (β=4,363, p=0,023), τις «εβδομαδιαίες ώρες εργασίας» (β=-0,264 p=0,002) και το «συνολικό επαγγελματικό στρες» (β=-25,470, p<0,001).Τα επίπεδα εργασιακής αβεβαιότητας και επαγγελματικού στρες που βρέθηκαν στη μελέτη είναι παρόμοια με αυτά που βρέθηκαν σε μελέτες στην Ελλάδα κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, ενώ η αυτο-αξιολογούμενη υγεία είναι σχετικά χαμηλότερα σε σχέση με αυτά που αναφέρονται από τις περισσότερες μελέτες που εφάρμοσαν το ίδιο εργαλείο στην Ελλάδα πριν την κρίση, ωστόσο είναι υψηλότερα σε σχέση με μελέτες που έγιναν κατά την περίοδο της κρίσης. Συμπερασματικά, παρότι η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων που συμμετείχαν στη μελέτη αισθανόταν ότι έχουν επηρεαστεί από την οικονομική κρίση στην Ελλάδα, η αντιλαμβανόμενη αυτή επίδραση δε φάνηκε να είναι ανεξάρτητος παράγοντας επιδείνωσης του επιπέδου υγείας των εργαζομένων. Ωστόσο, το επαγγελματικό στρες, καθώς και η τρωτότητα, τα περιορισμένα δικαιώματα των εργαζομένων και η αδυναμία άσκησής τους, παράγοντες οι οποίοι σχετίζονται με την οικονομική κρίση και τις αλλαγές στις συνθήκες απασχόλησης, είναι παράγοντες που επιδρούν αρνητικά στο επίπεδο υγείας των εργαζομένων στην Ελλάδα.