Η κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου 1928 - 1932: συναίνεση και αντιδράσεις: η ανατροπή και ο τύπος

Abstract

This paper presents in a critical way thw expression of opposition to Eleftherios Venizelos’ last governer tenure 1928-1932 via newspapers and press in general. Between thw tow Wars the Press had a double important role: to inform and to express opinions. The Press was the main influencer of the Greek society in that period. Futhermore, the Press created ideas and acquied a type of a modern commercial product. This new character of newspapers helped a lot to consist aspects of the Greek society of Middle War. As bibliography I used many newspapers and magazines of that period and many other books. As methodology I used a combination of tow methods: historical-hermeneutical and context analysis. During our historical research we tried to maintain the character, the language, the style and the orthographe of every article. We also tried to make sense what was venizelismus meaning during the Middle War and make the lecturer to conscience the main principles of that Greek society.

Στην παρούσα εργασία επιδιώχθηκε να καταγραφούν κριτικά οι συμπολιτευτικές και αντιπολιτευτικές τάσεις που εκδηλώνονταν και είτε προέρχονταν από τον λεγόμενο ευρύτερο «δημοκρατικό» (βενιζελικό ή βενιζελογενή) χώρο είτε από τον παραδοσιακό αντιβενιζελισμό είτε από αμιγώς αριστερούς πολιτικούς σχηματισμούς. Κατά τον Μεσοπόλεμο, ο «τύπος της πληροφόρησης» και ο «τύπος γνώμης» ενοποιήθηκαν προσδοκώντας την εμβάθυνση στην είδηση, την παράθεση σχολίων, την παραγωγή και αναπαραγωγή ιδεών. Παράλληλα, ο τύπος, κυρίαρχος φορέας ιδεών μέχρι τότε, απέκτησε χαρακτηριστικά εμπορεύσιμου προϊόντος. Ο πλουραλισμός του ελληνικού τύπου της συγκεκριμένης περιόδου συνεισφέρει στην ιστοριογραφική ανασυγκρότηση όψεων της κοινωνίας του Μεσοπολέμου. Κύρια βιβλιογραφική πηγή, λόγω της φύσεως της συγκεκριμένης εργασίας, αποτέλεσαν κυρίως τα δημοσιεύματα των ημερησίων εφημερίδων του αθηναϊκού τύπου κατά την περίοδο 1928-1932. Χρησιμοποιήθηκαν δύο μεθοδολογικές προσεγγίσεις: η ιστορικοερμηνευτική και η ανάλυση περιεχομένου. Αφού ταξινομήθηκε το υλικό, επιχειρήθηκε η ανασυγκρότηση της ιστορικής πραγματικότητας της τετραετίας. Σε κάθε περίπτωση, η ερμηνευτική ανάλυση επιχειρήθηκε μέσα στο συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο. Η ανάλυση του περιεχομένου συνετέλεσε στην κατανόηση των κοινωνικών και πολιτικών πεποιθήσεων και των νοοτροπιών που αναπαράγονταν στον τύπο και στη μελέτη των ιδεολογικών συνιστωσών προς τις οποίες συνέκλινε η κάθε εφημερίδα. Με εργαλείο το ιστορικοερμηνευτικό πρότυπο επιχειρήθηκε αξιολογική προσέγγιση των άρθρων και δημοσιευμάτων με στόχο την κατανόηση και την ερμηνεία τους. Κατά την αξιοποίηση του υλικού φροντίσαμε να μην αλλοιωθεί ο γραφολογικός χαρακτήρας της κάθε εφημερίδας. Διατηρήθηκε, έτσι, η γλώσσα, το ύφος, η ορθογραφία των παρατιθέμενων αποσπασμάτων. Ο διαχωρισμός των εφημερίδων σε βενιζελικές και αντιβενιζελικές συνιστά ένα πρακτικό και εύχρηστο, συμβατικό ίσως, σχήμα για την ανίχνευση των ιδεολογικών τάσεων και των πολιτικών νοοτροπιών Η εργασία εκτείνεται σε τέσσερα Μέρη κάθε ένα από τα οποία εμπεριέχει δύο κεφάλαια. Οι αντιπολιτευόμενες εφημερίδες, αν και επιφυλακτικές στην αρχή της τετραετίας, επικρίνουν, ειρωνεύονται, καταγγέλλουν. Εμφανίζονται ενίοτε ως η μόνη αντιπολίτευση του αστικού χώρου, υποσκελίζοντας το Λαϊκό Κόμμα και τους βενιζελογενείς αρχηγούς. Ο δημόσιος βίος κυριαρχείτο από τις διαθέσεις του τύπου. Η τακτική και το ύφος της πλειοψηφίας των εφημερίδων όλων των πολιτικών αποχρώσεων είχε απαντητικό χαρακτήρα, σαν να κινούσαν έναν δημόσιο διάλογο με κεντρικό άξονα το πρόσωπο του Βενιζέλου. Το Λαϊκό Κόμμα απέκτησε κατά τη διάρκεια της τετραετίας απροσδόκητα δημοσιογραφικά ερείσματα. Η κριτική του αντιπολιτευόμενου τύπου γινόταν εντονότερη, έως και ακραία, όταν τα ατοπήματα και οι αστοχίες της κυβέρνησης έφταναν στο σημείο να παρελκύουν το αναπτυξιακό πρόγραμμα. Η υποστήριξη των διεκδικήσεων των μεσαίων επαγγελματικών τάξεων και των αγροτών συναντάται συχνά στα καθημερινά φύλλα, χωρίς να συνεπάγεται διάθεση ανατροπής του αστικού καθεστώτος.