Μελέτη της διασύνδεσης του κερατοειδικού κολλαγόνου σε συνδυασμό με την διεπιθηλιακή φωτοθεραπευτική κερατεκτομή για την αντιμετώπιση των εκτατικών παθήσεων του κερατοειδούς

Abstract

Purpose: Evaluation of effectiveness and safety of a new surgical technique regarding the combination of transepithelial phototherapeutic keratectomy and corneal collagen cross-linking, with or without simultaneous conventional photorefractive keratectomy, for the treatment of keratoconus, the most usual corneal ectatic disorder. Methods: Eighty-one patients (97 eyes) with progressive keratoconus underwent corneal collagen cross-linng wιth riboflavin and ultraviolet A. Twenty patients (23 eyes) underwent combined transepithelial phototherapeutic keratectomy and corneal collagen cross-linking (Cretan protocol), forty-three patients (55 eyes) underwent combined transepithelial phototherapeutic keratectomy and conventional photorefractive keratectomy followed simultaneously by corneal collagen cross-linking (Cretan protocol plus), while 18 patients (19 eyes) underwent corneal collagen cross-linking with mechanical epithelial debridement (Dresden protocol). Visual, refractive and topographic outcomes and the endothelial cell density were evaluated preoperatively and postoperatively. Results: There were no intraoperative or postoperative complications in any of the patients (eyes). Stabilization of keratoconus and halt of the progression of the ectatic disorder was observed in all eyes. In eyes undergone combined transepithelial phototherapeutic keratectomy and corneal collagen cross-linking, uncorrected and corrected distance visual acuity, steep and flat keratometric values, and corneal astigmatism improved significantly postoperatively. The improvement for each of these parameters was observed from a different postoperative timepoint to the end of the postoperative follow-up. In eyes undergone combined transepithelial phototherapeutic keratectomy and conventional photorefractive keratectomy followed simultenaously by corneal collagen cross-linking, all of the above parameters improved significantly postoperatively even from the first postoperative month. In eyes undergone corneal collagen cross-linking with mechanical epithelial debridement, even though stabilization of keratoconus and halt of the progression of the ectatic disorder was observed, however, none of the above parameters showed significant improvement postoperatively. No endothelial cell density alterations were observed throughout the follow-up period. Conclusions: This new combined surgical technique of transepithelial phototherapeutic keratectomy and corneal collagen cross-linking, with or without simultaneous conventional photorefractive keratectomy seems to result not only in corneal stabilization but also in vision improvement of the patients. Thus, this new combined technique (Cretan protocol) seems to be an effective and safe alternative treatment for the management of keratoconus, the most usual corneal ectatic disorder.

Σκοπός: Η μελέτη και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και ασφάλειας μιας νέας χειρουργικής τεχνικής που αφορά στον συνδυασμό της διεπιθηλιακής φωτοθεραπευτικής κερατεκτομής με την διασύνδεση του κερατοειδικού κολλαγόνου, με ή χωρίς την εφαρμογή συμβατικής φωτοδιαθλαστικής κερατεκτομής, για την θεραπευτική αντιμετώπιση του κερατοκώνου, της συχνότερης εκτατικής πάθησης του κερατοειδούς. Μέθοδος: 81 ασθενείς (97 οφθαλμοί) με εξελισσόμενο κερατόκωνο υποβλήθηκαν σε διασύνδεση του κερατοειδικού κολλαγόνου με τη χρήση ριβοφλαβίνης και υπεριώδους ακτινοβολίας Α. Από αυτούς, oι 20 ασθενείς (23 οφθαλμοί) υποβλήθηκαν σε συνδυασμένη διεπιθηλιακή φωτοθεραπευτική κερατεκτομή και διασύνδεση του κερατοειδικού κολλαγόνου (πρωτόκολλο της Κρήτης), οι 43 ασθενείς (55 οφθαλμοί) υποβλήθηκαν σε συνδυασμένη διεπιθηλιακή φωτοθεραπευτική κερατεκτομή και συμβατική φωτοδιαθλαστική κερατεκτομή ταυτόχρονα ακολουθούμενη από διασύνδεση του κερατοειδικού κολλαγόνου (πρωτόκολλο της Κρήτης συν), ενώ οι υπόλοιποι 18 ασθενείς (19 οφθαλμοί) υποβλήθηκαν σε διασύνδεση του κερατοειδικού κολλαγόνου με μηχανική αφαίρεση του επιθηλίου του κερατοειδούς (πρωτόκολλο της Δρέσδης). Τα οπτικά και διαθλαστικά αποτελέσματα, τα κερατομετρικά χαρακτηριστικά και η πυκνότητα των ενδοθηλιακών κυττάρων εκτιμήθηκαν προεγχειρητικά και μετεγχειρητικά. Αποτελέσματα: Δεν παρατηρήθηκαν διεγχειρητικές ή μετεγχειρητικές επιπλοκές σε κανέναν από τους ασθενείς (οφθαλμούς). Παρατηρήθηκε σταθεροποίηση του κερατοκώνου και αναστολή της εξέλιξης της εκτατικής διαταραχής σε όλους τους οφθαλμούς. Στους οφθαλμούς που υποβλήθηκαν σε συνδυασμένη διεπιθηλιακή φωτοθεραπευτική κερατεκτομή και διασύνδεση του κερατοειδικού κολλαγόνου, η μη-διορθούμενη και η διορθούμενη μακρινή οπτική οξύτητα, οι κυρτές και οι επίπεδες κερατομετρικές τιμές, καθώς και ο κερατοειδικός αστιγματισμός βελτιώθηκαν σημαντικά μετεγχειρητικά. Η βελτίωση για κάθε μια από τις παραμέτρους αυτές παρατηρήθηκε από διαφορετικό μετεγχειρητικό χρονικό σημείο και μέχρι το τέλος της μετεγχειρητικής παρακολούθησης. Στους οφθαλμούς που υποβλήθηκαν σε συνδυασμένη διεπιθηλιακή φωτοθεραπευτική κερατεκτομή και συμβατική φωτοδιαθλαστική κερατεκτομή ταυτόχρονα ακολουθούμενη από διασύνδεση του κερατοειδικού κολλαγόνου, όλες οι ανωτέρω παράμετροι βελτιώθηκαν σημαντικά μετεγχειρητικά και μάλιστα από τον πρώτο κιόλας μετεγχειρητικό μήνα. Στους οφθαλμούς που υποβλήθηκαν σε κλασική διασύνδεση του κερατοειδικού κολλαγόνου με μηχανική αφαίρεση του επιθηλίου, αν και σημειώθηκε σταθεροποίηση του κερατοκώνου και αναστολή της εξέλιξης της εκτατικής διαταραχής, εντούτοις καμία από τις ανωτέρω παραμέτρους δεν παρουσίασε σημαντική βελτίωση μετεγχειρητικά. Δεν παρατηρήθηκε μεταβολή στην πυκνότητα των ενδοθηλιακών κυττάρων σε κανένα μετεγχειρητικό χρονικό διάστημα. Συμπεράσματα: Η νέα συνδυασμένη χειρουργική τεχνική της διεπιθηλιακής φωτοθεραπευτικής κερατεκτομής με την διασύνδεση του κερατοειδικού κολλαγόνου, με ή χωρίς την εφαρμογή συμβατικής φωτοδιαθλαστικής κερατεκτομής, φαίνεται ότι συμβάλει όχι μόνο στην σταθεροποίηση του κερατοκωνικού κερατοειδούς αλλά και στην βελτίωση της όρασης των ασθενών. Επομένως, η νέα συνδυασμένη αυτή χειρουργική τεχνική (πρωτόκολλο της Κρήτης) φαίνεται να αποτελεί μια επιπλέον εναλλακτική θεραπευτική προσέγγιση για την αντιμετώπιση του κερατοκώνου, της συχνότερης εκτατικής πάθησης του κερατοειδούς.