Σωφρόνιος Σταμούλης ο από Βερροίας Μητροπολίτης Ελευθερούπολης: ο βίος και το έργο ενός λόγιου Ιεράρχη

Abstract

Sophronios Stamoulis was born in 1875, in the city of Silivria, in eastern Thrace. One of five children, he was the son of the very rich and well educated merchant, Anastasios Stamoulis. He went to school at his birth city and continued his education at the Great Race School of Constantinople. After that, he worked at his father’s business, for only a year, because he wanted to study theology and to become a clerk. His father, having a different opinion, ordered him first to attend the law school of Athens. He obeyed his father and went to Athens, where he studied law. Subsequently, he decided to follow his heart and to go to Germany, where he could study theology and philosophy. He received a doctor’s of philosophy degree, in 1906, in the city of Jena. Soon, he returned to Greece, where he was ordained deacon and then presbyter, in the city of Veria. Having argued with the people of the city, he was forced to go first to Kavala and then to Constantinople, where he became a supervisor of the patriarch’s schools of the great city. He wrote many articles for the local newspapers and foreign magazines. He was fond of the ancient greek language and spirit. Because of that, he was led to a hot dispute with members of the committee, of the greek schools of the Patriarchate who held different views. Nevertheless, he was ordained metropolitan of Myriophytou and Peristasis in 1917. He was the one that raised the greek flag of liberation in 1919. After the exchange of the populations in 1922, he went to Athens without informing the Patriarchate. Until nowadays, that decision remains a mystery. However, he became a metropolitan of Veria in 1924. Having disputed for political reasons with the local people, he stayed there for only three years. Finally, he was ordered to become a metropolitan of Eleftheroupoli. He stayed there for thirty-one years. He established a public library and many night schools, he taught theology to the local schools, he built a new cathedral church plus he tried to protect the cultivations by donating money to kill the wolves. Generally, he was a very good and honest man, a true living example to his local corrupted flock. For reasons that still remain unknown, the Church, took advantage of his bad health and forced him to resign from the metropolitan throne. It was the hierarchy of the Church that had made him injustice. He died peacefully in Athens in 19th August of 1960. He remained conscientious, poor and landless throughout his entire life.

Ο Σωφρόνιος Σταμούλης (κατά κόσμον Σωτήριος) γεννήθηκε στη Σηλυβρία της Ανατολικής Θράκης στις 21 Ιανουαρίου 1875. Οι γονείς του ονομάζονταν Αναστάσιος και Ξανθίππη Σταμούλη. Σε ηλικία 18 ετών αποφοίτησε από τη Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή. Κατόπιν φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1898 ανακηρύχθηκε διδάκτορας της Νομικής και στη συνέχεια μετέβη στα Πανεπιστήμια της Γοτίγγης, του Βερολίνου και της Ιένας όπου σπούδασε Θεολογία και Παιδαγωγική. Το 1904 ανακηρύχθηκε για δεύτερη φορά διδάκτορας, στον κλάδο αυτήν την φορά της Φιλοσοφίας. Στις 12 Νοεμβρίου 1906 χειροτονήθηκε διάκονος και τον Μάρτιο του επόμενου έτους πρεσβύτερος και αρχιμανδρίτης. Αμέσως διορίστηκε αρχιερατικός επίτροπος Νάουσας. Μετά από ένα χρόνο διορίσθηκε αρχιερατικός επίτροπος Καβάλας η οποία τότε υπαγόταν στη μητρόπολη Ξάνθης, όπου υπηρέτησε για μία διετία. Λόγω της σφοδρής αντίδρασης των Τούρκων στην εθνική του δράση, το Πατριαρχείο διόρισε τον Σωφρόνιο πατριαρχικό επόπτη των ορθοδόξων σχολείων της Κωνσταντινουπόλεως. Στη θέση αυτή ο Σωφρόνιος παρέμεινε για εννιά χρόνια. Στις 28 Φεβρουαρίου 1917 ο Σωφρόνιος εξελέγη μητροπολίτης Μυριοφύτου και Περιστάσεως, όπου παρέμεινε μέχρι τον Νοέμβριο του 1922. Στις 7 Οκτωβρίου 1924 του ανακοινώθηκε η μετάθεσή του στη μητρόπολη Βερροίας και ακολούθως στις 19 Νοεμβρίου 1927 μετατέθηκε, για τελευταία φορά στη ζωή του, στη χηρεύουσα μητρόπολη της Ελευθερουπόλεως, εις διαδοχήν του κοιμηθέντος από Μελενίκου και μετά ταύτα Γρεβενών, Μητροπολίτου Ελευθερουπόλεως Αιμιλιανού Δραγούλη. Την περιοχή αυτή την ποίμανε μέχρι το 1958, οπότε και αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Τα τελευταία δύο χρόνια της ζωής του, μέχρι την κοίμησή του στις 19 Αυγούστου 1960, τα έζησε ειρηνικά στην Αθήνα.Από το 1952 έως το 1958 οπότε και παύεται από την ενεργό υπηρεσία του, βρέθηκε αντιμέτωπος δύο φορές με την πολιτική αλλά και με την Εκκλησιαστική δικαιοσύνη. Στην πρώτη περίπτωση απαλλάσσεται με βούλευμα των κατηγοριών. Στην δεύτερη περίπτωση, της εκκλησιαστικής δικαιοσύνης, ο Σωφρόνιος, αντιμετωπίζει με σθένος τους κατηγόρους του σε μια πολυετή διαδικασία η οποία τον εξασθένησε ψυχικά αλλά και σωματικά. Τελικά και μετά από αλλεπάλληλες ενέργειες, ο Μητροπολίτης Σωφρόνιος οδηγείται σε παύση από τα διοικητικά του καθήκοντα, όχι με βάση το κατηγορητήριο αλλά για λόγους υγείας, απόφαση την οποίαν και επικυρώνει πολιτικό δικαστήριο μετά την σχετική ιατρική γνωμάτευση τριμελούς επιτροπής ιατρών. Ο Σωφρόνιος κοιμήθηκε ως έκπτωτος Μητροπολίτης στην Αθήνα τον Αύγουστο του Ι960 όπου και τάφηκε. Με ενέργειες του διαδόχου του Μητροπολίτου Αμβροσίου, μεταφέρθηκαν τα οστά του στην Ελευθερούπολη όπου και βρίσκονται σε κενοτάφιο στον αύλειο χώρο του Καθεδρικού Ναού Αγίου Ελευθερίου.Ο μητροπολίτης Σωφρόνιος Σταμούλης (1927-1958) με την έντονη θεολογική, φιλοσοφική και ιστορική του μόρφωση ποίμανε για περισσότερα από 30 χρόνια μία δύσκολη μητρόπολη σε κρίσιμους για το έθνος χρόνους. Αξίζει να επισημανθούν η ταπεινή επαφή του με το ποίμνιο, η ακτημοσύνη του και η πολύπλευρη εθελοντική του δράση. Η δημιουργικότητά του, ο ευαίσθητος πατριωτισμός του, η απλότητά του, η πνευματική του καλλιέργεια, η ανδρεία του και η ανιδιοτέλειά του, είναι επιπλέον στοιχεία που αξίζει να υπογραμμισθούν για αυτόν τον λόγιο ιεράρχη.