Γιατί και πως αλλάζουν τα κόμματα;: συγκριτική μελέτη των οργανωτικών μεταβολών του βρετανικού Εργατικού Κόμματος, του γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος και του ΠΑΣΟΚ

Abstract

The thesis attempts to answer two fundamental questions concerning partisan phenomenon: why and how parties do change. It exploits, modifies and fundamentally improves Harmel and Janda’s “integrated theory of party goals and party change” through the findings resulting from the study of organizational change in three European socialist/ social-democratic parties. Complementary, the thesis examines whether it is possible to alienate the competitive nature between a theory of abrupt change such as the “integrated theory” and the system-level approaches of party change. Goals of the study are the internal (dominant coalition and leadership) and external factors (external shock and major socio-economic transformations) which affect party change and the degree of their participation in it. Party change happens when there is distance/ disharmony between external environment and party goals – in particular when a party experiences an external shock – an external stimulus directly connected with the party’s primary goal. In a crisis period the three under study parties attempted to be organizationally transformed in order to achieve their primary goals. However, changes of party’s external environment are not sufficient to explain the “dialectics of change”. It is essential to turn towards parties’ interior/ internal and to an interpretatively richer analysis of parties’ internal mechanism of change. Central point of the thesis is that dominant coalition is the “gear box” of organizational change, because it determines on the on hand party’s primary goal and on the other it is being determined by major environmental transformations. Thus, the intra-party division of power is connected with the wider environmental changes which in their turn determine the extensiveness and intensiveness of organizational change.

Η παρούσα διατριβή επιδιώκει να απαντήσει σε δύο θεμελιώδη ερωτήματα της μελέτης του κομματικού φαινομένου: γιατί και πώς αλλάζουν τα κόμματα. Αξιοποιεί, τροποποιεί και βελτιώνει ριζικά την «ολοκληρωμένη θεωρία των κομματικών στόχων και της κομματικής αλλαγής» των Harmel και Janda δια των πορισμάτων που προκύπτουν από τη μελέτη της οργανωτικής αλλαγής σε τρία ευρωπαϊκά κόμματα της σοσιαλιστικής/ σοσιαλδημοκρατικής οικογένειας. Συμπληρωματικά, η διατριβή εξετάζει κατά πόσο είναι εφικτό να αρθεί ο ανταγωνιστικός χαρακτήρας μεταξύ μιας θεωρίας της ασυνεχούς αλλαγής, όπως η «ολοκληρωμένη θεωρία» και των συστημικών θεωριών της αλλαγής. Αντικείμενο μελέτης είναι οι ενδογενείς (κυρίαρχος συνασπισμός, ηγεσία) και εξωγενείς παράγοντες (εξωτερικό σοκ και μείζονες κοινωνικοί-οικονομικοί μετασχηματισμοί) που επιδρούν στην κομματική αλλαγή και ο βαθμός συμμετοχής τους σε αυτή. Η κομματική αλλαγή εμφανίζεται όταν υπάρχει δυσαρμονία μεταξύ του εξωτερικού περιβάλλοντος και των κομματικών στόχων, και πιο συγκεκριμένα, όταν το κόμμα βιώνει ένα εξωτερικό σοκ – ένα εξωτερικό ερέθισμα άμεσα συσχετισμένο με τον πρωταρχικό του στόχο. Σε μια περίοδο κρίσης τα, υπό μελέτη, κόμματα επιχείρησαν να μετασχηματιστούν οργανωτικά για να εξασφαλίσουν την επίτευξη του πρωταρχικού τους στόχου. Ωστόσο, η αλλαγή του εξωτερικού περιβάλλοντος δεν επαρκεί για να εξηγήσει τη «διαλεκτική της αλλαγής». Χρειάζεται να στραφούμε προς το εσωτερικό των κομμάτων και σε μια ερμηνευτικά πλουσιότερη ανάλυση του ενδογενούς μηχανισμού της αλλαγής. Κεντρικό σημείο του επιχειρήματος αποτελεί ο κυρίαρχος συνασπισμός, το «κιβώτιο ταχυτήτων» της οργανωτικής αλλαγής, ο οποίος από τη μια καθορίζει τον πρωταρχικό στόχο του κόμματος και από την άλλη διαμορφώνεται από τους ευρύτερους περιβαλλοντικούς μετασχηματισμούς. Έτσι, ο εσωκομματικός καταμερισμός ισχύος συναρθρώνεται με τις ευρύτερες περιβαλλοντικές μεταβολές και, τελικά, καθορίζουν την ένταση και την έκταση της οργανωτικής αλλαγής.