Κυπριακή εκπαίδευση 1959-1974: εξόχως πολιτική και εθνική

Abstract

1. The selection of the subject: In the History of Cyprus field, the decade of 1960 happens to be the very first period of the independent state. National narrative for this period is very strong and resilient. In the special field of the History of Education, this national narrative appears even stronger; so, many aspects of educational policy of 1959-1974 have not been researched yet.2. Methodology: It has been chosen the Historical-Comparative approach, in order to reveal: (a) The changes, comparing with the previous period (British Rule). (b) The changes, nuances, setbacks and contradictions in the certain period. (c) The way that educational policy was determined by national/ ideological, political, social and financial factors. Beside the bibliography, research was focused on the archives and the press of that period. There was also passed through a lot of extra material (pedagogical publications, publications of the schools etc.). For the Turkish-Cypriot educational system, beside the bibliography and the translation of extended parts of it, there have been used many documents and press articles. Dealing with special issues, many brief interviews have been taken from persons who had an important role during 1959-1974. Two extended interviews (one from a Greek-Cypriot and one from two Turkish- Cypriots) are published in an Appendix. 3. The results of the research: The nationalistic movements of Greek-Cypriots and Turkish-Cypriots defined in a considerable extent the educational policy of the two national communities. Along the British Rule era, the appeal of Greek-Cypriots for union with Greece (“Enosis”) and the leading political role of the church turned education into one of the main weapons in the political struggle – which had the character of a “metaphysical” cause. This kept on, continuing during the 1959-1974 period too, in a not much different way. On the other hand, Neo-Turkism, Kemalism, separatism, and the feeling of being threatened by the appeal of Greek-Cypriots for “Enosis”, altogether pushed Turkish-Cypriots to follow a parallel path in educational policy.The Constitution of the Republic of Cyprus promoted an absolutely segregated education. But, beside the nationalistic orientations of the two educational systems and their links with “motherland’” ones, their structure and evolution had important social and financial aspects. The research revealed that many stereotypes about these aspects have been wrong; mainly those stereotypes which considered cultural capital, class discrimination, gender discrimination, illiterate policy etc., as totally insignificant factors in Cyprus educational systems. The figures of the two systems were compared with the “motherland’” ones and the international statistics. Declination from motherlands was revealed to be much more extended than it has been believed. In a special chapter is examined the impact that had on education the waving of the relations between Cyprus and Greece. The research also revealed the special role of certain persons who had a strong saying on educational policy, in both sides (but especially in Greek-Cypriot education). For two of them (K. Spiridakis and Fr. Petrides) the thesis contains their biography and their influence on certain aspects of the Greek-Cypriot educational system. In another chapter are examined the relations with European and Worldwide organizations, and their influence on the two educational systems. These appeared to be notable and got increasing in the period 1968-1974. The last chapter deals with the discussions, confrontations and attempts to found a university in Cyprus. The discussions did not manage to escape the general perception for the aim of education; a perception that considered it mainly as a weapon to achieve national fulfillment.

1. Επιλογή και ιδιαιτερότητες του Θέματος: Η δεκαετία του 1960 αποτελεί ευρύτερα μιαν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ιστορική περίοδο. Για την Κύπρο είναι η πρώτη δεκαετία ζωής της Ανεξάρτητης Δημοκρατίας, για την οποία η εθνική αφήγηση είναι πολύ ισχυρή και ανθεκτική – ιδιαίτερα στο χώρο της ιστορίας της εκπαίδευσης. Αυτό αποτέλεσε μια πρόκληση για διερεύνηση πτυχών που δεν έχουν προσεγγιστεί επαρκώς μέχρι στιγμής. 2. Μεθοδολογία: Επιλέγηκε η ιστορικοσυγκριτική προσέγγιση, με βασικό στόχο να αναδειχθούν: (α) Οι αλλαγές σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο. (β) Οι αλλαγές, αποχρώσεις και αντιφάσεις μέσα στην ίδια την περίοδο 1959-1974. (γ) Ο ρόλος που διαδραμάτισαν οι εθνικές/ιδεολογικές, πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές παράμετροι στη διαμόρφωση της Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Η έρευνα εστιάστηκε σε μια συστηματική επιθεώρηση του αρχειακού υλικού. Κρίθηκε επιπλέον απαραίτητη η εκτενής διερεύνηση του Τύπου της περιόδου. Παράλληλα, διερευνήθηκε ένας μεγάλος όγκος από υλικό της εποχής (μαθητικά περιοδικά/εφημερίδες, εκπαιδευτικά περιοδικά, παιδαγωγικές εκδόσεις και έντυπα Ελλάδας και Κύπρου). Λήφθηκαν ακόμη μικρές συνεντεύξεις για επιμέρους θέματα και δύο εκτενείς από τρία πρόσωπα. Για την Τουρκοκυπριακή Εκπαίδευση εξασφαλίστηκαν έγγραφα, δημοσιεύματα και συνεντεύξεις, και έγινε μετάφρασή τους, καθώς και μεταφράσεις εκτενών αποσπασμάτων της βιβλιογραφίας.3. Αποτελέσματα της έρευνας: Από την έρευνα προέκυψε ο σημαντικός ρόλος που διαδραμάτισαν στη διαμόρφωση της Εκπαιδευτικής πολιτικής το ελληνοκυπριακό και το τουρκοκυπριακό εθνικιστικό κίνημα· το ελληνοκυπριακό ως απότοκο του ύστερου Ελληνικού Διαφωτισμού και του αλυτρωτικού κινήματος και το τουρκοκυπριακό ως κοινοτική αφύπνιση μπροστά στο αίτημα των Ελληνοκυπρίων για ένωση με την Ελλάδα. Ο έλεγχος του ελληνοκυπριακού κινήματος από την Εκκλησία, έδωσε από νωρίς ένα χαρακτήρα καθαρά μεταφυσικό στο αίτημα για ένωση με την Ελλάδα και διαμόρφωσε αντίστοιχα και την Εκπαιδευτική Πολιτική. Η διερεύνηση της δομής και του περιεχομένου των δύο Εκπαιδευτικών Συστημάτων, είχε ως βάση τη συνταγματική συνθήκη του απόλυτου διαχωρισμού τους. Οι επιμέρους τομείς, οι συγκρίσεις, η εξελικτική πορεία και τα ποσοτικά στοιχεία ανέδειξαν κοινωνικές διαστάσεις στη βάση του μορφωτικού κεφαλαίου, της διάκρισης φύλου, της εξέλιξης του αναλφαβητισμού και άλλα. Η παρουσίαση συγκριτικών στοιχείων, μεταξύ των δύο συστημάτων και με τα αντίστοιχα των «μητέρων πατρίδων», ανέδειξε ομοιότητες και διαφορές. Οι ποσοτικές συγκρίσεις με τα αντίστοιχα διεθνή δεδομένα, καθιστούν εφικτή την «κατάταξη» των δύο συστημάτων. Στην υπό εξέταση περίοδο κατατάσσονται στην ομάδα των εκπαιδευτικών συστημάτων των πιο προηγμένων από τις αναπτυσσόμενες χώρες, με τους περισσότερους δείκτες να είναι συγκρίσιμοι με εκείνους των ανεπτυγμένων χωρών. Η έρευνα απέδειξε ότι η διαμόρφωση του Ελληνοκυπριακού Εκπαιδευτικού Συστήματος της περιόδου επηρεάστηκε έντονα και από τις αντιλήψεις, το λόγο και την πολιτική δύο κυρίως προσωπικοτήτων της εποχής (Κ. Σπυριδάκις και Φρ. Πετρίδης).Σε όλα τα κεφάλαια είναι διαρκώς παρούσα η σχέση του Ελληνοκυπριακού και του Τουρκοκυπριακού Συστήματος με τα αντίστοιχα των «μητέρων πατρίδων». Σε αντίθεση με την επικρατούσα αντίληψη, η διερεύνηση αυτών των σχέσεων ανέδειξε τις σημαντικές αποκλίσεις που χαρακτήριζαν τα τοπικά εκπαιδευτικά συστήματα από εκείνα των «μητέρων πατρίδων». Ανάλογα, η διερεύνηση των επιδράσεων που είχε στη διαμόρφωση των δύο εκπαιδευτικών συστημάτων ο διεθνής παράγοντας, απέδειξε ότι αυτές οι εξωτερικές επιδράσεις διεύρυναν τις αποκλίσεις από τις «μητέρες πατρίδες», αλλά και μεταξύ των δύο συστημάτων. Οι συζητήσεις της περιόδου για ίδρυση πανεπιστημίου στην Κύπρο είχαν εξαρχής ακραία μορφή ύψιστου εθνικού ζητήματος για τους Ελληνοκύπριους. Αυτό εν μέρει οφειλόταν και στον αποκλειστικά πολιτικό χαρακτήρα που είχαν ανάλογες σκέψεις της Βρετανικής διοίκησης κατά την περίοδο που προηγήθηκε. Πανεπιστήμιο σήμαινε αποκοπή από την Ελλάδα.