Μελέτη της παθογένειας των αγγειακών αλλοιώσεων και των διαταραχών οστικού μεταβολισμού σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο τελικού σταδίου

Abstract

The aim of the present study was to investigate the association between serum levels of the calcification inhibitor fetuin-A, the osteoclast inhibitor osteoprotegerin and the phosphatonin FGF-23, with arterial stiffness and with early atherosclerosis, in hemodialysis patients. The study enrolled 81stable chronic hemodialysis patients. Serum levels of fetuin-A, osteoprotegerin, intact FGF-23 (iFGF-23) and c-terminal FGF-23 (cFGF-23) were measured by enzyme-linked immunosorbent assay. Vascular stiffness was evaluated by measuring the carotid to femoral pulse wave velocity (PWV) with applanation tonometry and simultaneous electrocardiography. Early atherosclerosis was evaluated by measuring the common carotid intima-media thickness (IMT), which was visualized bilaterally by B-mode ultrasonography, in the far vessel wall at three points central to the carotid bulb. In univariate analysis PWV was positively associated with age (p=0,000), co-morbidities like diabetes mellitus (p=0,039), hypertension (p=0,024), cardiovascular disease (p=0,003) and coronary heart disease (p=0,016). There was also a positive association with SAP (p=0,006), PP (p=0,006), and LDL levels (p=0,037). PWV was negatively associated with fetuin-A (p=0,001), and positively with osteoprotegerin (p=0,000), while there was no linear correlation with either cFGF-23 or iFGF-23 levels. In multiple regression analysis both fetuin-A and osteoprotegerin displayed an independent association with PWV (p=0,032, standard beta=-0197 and p=0,041, standard beta=0,227 respectively). In a subgroup of patients without coronary heart disease (n=59) PWV values lower than 9,1m/sec and higher than 11,1m/sec were positively associated with iFGF-23 levels (p=0,032). In multiple regression this association was independent of age, diabetes, pulse pressure and levels of fetuin-A and osteoprotegerin (p=0.049). In univariate analysis IMT was positively associated with age (p=0,000), co-morbidities like diabetes, (p=0,005), cardiovascular disease (p=0,001) and coronary heart disease (p=0,001).There was a negative association with DAP (p=0,008) and MAP (p=0,032), as well as with six month average albumin levels (p=0,008), and a positive association with logCRP (p=0,01). Regarding the factors under investigation IMT was negatively associated with fetuin-A (p=0,005) and positively with osteoprotegerin (p=0,000). However, these associations were confounded by age. IMT did not show a linear correlation either with cFGF-23 or iFGF-23 levels. Nevertheless higher than the average iFGF-23 levels were associated with higher IMT values (p=0,035) and this was independent of age. In multiple regression analysis IMT was independently associated with age (p=0,000, standard beta=0,570), cardiovascular disease (p=0,031, standard beta=0,166), and higher than the mean iFGF-23 levels (p=0,028, standard beta=0,164). In a model including only the serum markers associated with IMT an independent association was displayed with osteoprotegerin (p=0,000, standard beta=0,420), iFGF-23 levels (p=0,016, standard beta=0,232) and fetuin-Α (p=0,032, standard beta=-0,223). In conclusion, in chronic hemodialysis patients arterial stiffness (PWV) exhibited a negative independent correlation with fetuin-A and a positive with osteoprotegerin. The negative association of fetuin-A and the positive of osteoprotegerin with early atherosclerosis (IMT) was confounded by age.

Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση σε αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς της συσχέτισης των επιπέδων στον ορό της φετουΐνης-Α, της οστεοπροτεγερίνης και του FGF-23, με τη σκλήρυνση του αρτηριακού τοιχώματος και την αρχόμενη αθηροσκλήρωση.Στη μελέτη εντάχθηκαν 81 ασθενείς υπό χρόνια αιμοκάθαρση. Τα επίπεδα φετουΐνης-Α, οστεοπροτεγερίνης, άθικτου μορίου FGF-23 (iFGF-23) και καρβοξυτελικού τμήματος (cFGF-23) προσδιορίστηκαν στον ορό με ανοσοενζυμική μέθοδο. Η σκλήρυνση του αρτηριακού τοιχώματος εκτιμήθηκε με τη μέτρηση της ταχύτητας αγωγής σφυγμικού κύματος (PWV) μεταξύ καρωτίδας και μηριαίας αρτηρίας. Η αρχόμενη αθηροσκλήρωση εκτιμήθηκε με την υπερηχογραφική μέτρηση του πάχους του έσω-μέσου χιτώνα (ΙΜΤ) της κοινής καρωτίδας. Η PWV παρουσίασε αρνητική συσχέτιση με την φετουΐνη-Α (p=0,001), και θετική με την οστεοπροτεγερίνη (p=0,000), ενώ δεν παρουσίασε γραμμική συσχέτιση με τα επίπεδα cFGF-23 και iFGF-23. Σε μοντέλο πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης, τόσο η φετουΐνη-Α όσο και η οστεοπροτεγερίνη παρουσίασαν ανεξάρτητη συσχέτιση με την PWV (p=0,032, standard beta=-0197 και p=0,041, standard beta=0,227 αντίστοιχα). Σε υποομάδα 59 ασθενών χωρίς στεφανιαία νόσο ταχύτητες αγωγής σφυγμικού κύματος < 9,1m/sec, και >11,1m/sec παρουσίασαν θετική συσχέτιση με τα επίπεδα iFGF-23 (p=0,032), η οποία στην πολυπαραγοντική ανάλυση ήταν ανεξάρτητη από την ηλικία, την παρουσία σακχαρώδους διαβήτου, την πίεση σφυγμού και τα επίπεδα φετουΐνης-Α, οστεοπροτεγερίνης (p=0.049). Στη μονοπαραγοντική ανάλυση το ΙΜΤ παρουσίασε αρνητική συσχέτιση με την φετουΐνη-Α (p=0,005), και θετική με την οστεοπροτεγερίνη (p=0,000). Οι συσχετίσεις όμως αυτές δεν ήταν ανεξάρτητες από την ηλικία. Το ΙΜΤ δεν παρουσίασε γραμμική συσχέτιση με τα επίπεδα cFGF-23 και iFGF-23. Όμως υψηλότερα από το μέσο όρο επίπεδα iFGF-23 συσχετίσθηκαν με υψηλότερες τιμές ΙΜΤ (p=0,035). Η συσχέτιση αυτή ήταν ανεξάρτητη από την ηλικία. Στην πολυπαραγοντική ανάλυση ανεξάρτητη συσχέτιση με το ΙΜΤ παρουσίασαν η ηλικία (p=0,000, standard beta=0,570), η παρουσία καρδιαγγειακής νόσου (p=0,031, standard beta=0,166), και τα υψηλότερα σε σχέση με το μέσο όρο επίπεδα iFGF-23 (p=0,028, standard beta=0,164). Σε μοντέλο που περιελάμβανε μόνο τους ορολογικούς δείκτες που συσχετίσθηκαν με το ΙΜΤ ανεξάρτητη συσχέτιση με το ΙΜΤ παρουσίασαν η οστεοπροτεγερίνη (p=0.000, standard beta=0,420), τα επίπεδα iFGF-23 (p=0.016, standard beta=0,232) και η φετουΐνη-Α (p=0.032, standard beta=-0,223). Συμπερασματικά σε ασθενείς υπό χρόνια αιμοκάθαρση η φετουΐνη-Α και η οστεοπροτεγερίνη παρουσίασαν ανεξάρτητη γραμμική συσχέτιση, αρνητική και θετική αντίστοιχα, με τη σκλήρυνση του αρτηριακού τοιχώματος, ως ταχύτητα αγωγής σφυγμικού κύματος (PWV). Η συσχέτισή τους με την αρχόμενη αθηροσκλήρωση ως πάχυνση του αρτηριακού τοιχώματος (IMT) δεν ήταν ανεξάρτητη από την ηλικία.