Προσδιοριστικοί παράγοντες της δανειοληπτικής ικανότητας των ελληνικών νοικοκυριών: η περίπτωση των αστικών νοικοκυριών της Βορειοανατολικής Ηπειρωτικής Ελλάδας

Abstract

The aim of the present Thesis is to investigate the determinants of the households' borrowing decisions. A sample survey was conducted in 400 urban households in the north – eastern part of Greece on the basis of a questionnaire that was distributed after the start of the global financial crisis, over the period January - April 2009. In the present case, the empirical methodology involves the estimations of a two – stage Heckman model, probit models and the multiple linear regression models, using the OLS technique and quantile and interquantile regressions. Empirical results indicate that households consisting of younger persons, with high-incomes and married couples who borrow large amounts were making a market research before applying for a loan. Findings from the two - stage Heckman model, with regard to the probability of getting loan and the loan amount, suggest that the households concerned are of young married persons and consist of employed workers, house-owners and credit card holders. It was also found that the households with the higher loan amounts were those with high income, with own house and higher number of members working. The more usual type of households’ loan is the mortgage, followed by consumer and personal loans. Credit cards owners are found to be young persons and households with high income and a positive attitude towards purchasing by installments. The study of the borrowing behaviour of Greek households is a valuable basis for the formulation and application of a suitable and effective policy aiming at protecting consumers form indebtedness.

Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι ο προσδιορισμός των παραγόντων που επηρεάζουν τις αποφάσεις του νοικοκυριού σχετικά με το δανεισμό του. Η δειγματοληπτική έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη χρήση ερωτηματολογίου, το οποίο συμπληρώθηκε κατά την περίοδο Ιανουαρίου – Απριλίου 2009, μετά το «ξέσπασμα» της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, σε 400 αστικά νοικοκυριά της Βορειοανατολικής Ηπειρωτικής Ελλάδας. Για την επεξεργασία των δεδομένων εκτιμήθηκαν τα ακόλουθα οικονομετρικά υποδείγματα: το μοντέλο δύο σταδίων του Heckman, της probit παλινδρόμησης, της πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης, της ισομερούς και της διατεταρτημοριακής παλινδρόμησης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, τα νοικοκυριά πριν από τη λήψη δανείου πραγματοποιούν σχετική έρευνα αγοράς. Τα νοικοκυριά που προβαίνουν σε έρευνα αγοράς είναι νέα, έγγαμα, με υψηλό εισόδημα και δανείζονται μεγάλα ποσά. Επιπλέον, με την εκτίμηση ενός υποδείγματος δύο σταδίων του Heckman, για την πιθανότητα λήψης δανείου από τα νοικοκυριά και το ποσό που δανείζονται, προέκυψε ότι δάνειο λαμβάνουν κυρίως οι νέοι, οι έγγαμοι, οι μισθωτοί, που έχουν ιδιόκτητη κατοικία και κατέχουν πιστωτική κάρτα. Επιπλέον, υψηλά ποσά δανείου έχουν τα νοικοκυριά με υψηλό εισόδημα, ιδιόκτητη κατοικία και υψηλή αναλογία μελών του νοικοκυριού που εργάζονται. Όσον αφορά στα είδη των δανείων που λαμβάνουν τα νοικοκυριά, αυτά είναι κυρίως στεγαστικά και ακολουθούν τα καταναλωτικά και τα προσωπικά. Επίσης, πιστωτικές κάρτες έχουν οι νέοι και όσα νοικοκυριά έχουν υψηλό εισόδημα και θετική στάση απέναντι στην αγορά προϊόντων με δόσεις. Η μελέτη της δανειοληπτικής συμπεριφοράς των ελληνικών νοικοκυριών είναι σημαντική για τη διαμόρφωση και την εφαρμογή της κατάλληλης πολιτικής για την προστασία των καταναλωτών - δανειοληπτών.