Le temps chez Jean-Jacques Rousseau

Abstract

Through his political works, Jean-Jacques Rousseau stresses the stages of transition from personal time of primitive man to collective time of man within society. According to the writer, the equation of ideas with attitudes transformed conventional collective time into variable time, so he suggests that customs should be equated for the purposes of establishing collective time, thus transforming it into real time. Through his creative imagination he unites the collective past, present and future : in reference to calendar time he concludes that civil law is the only substitute for natural law. On the contrary, through his autobiography, he follows a reverse course and shows an interest not in calendar time but in physical and spiritual time, which are experienced simultaneously with biological time. He imprints the stages of transition from collective time of social man, which is divided between personal time and time dedicated to external relationships, to personal time, which is the only substitute between physical and fictions time. The restoration of unity among the personal past, prsent and future and his desire for eternity leads him to the abolition of time.

Ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, μέσα από τα πολιτικά του έργα υπογραμμίζει τα στάδια μετάβασης από το ατομικό χρόνο του πρωτόγονου ανθρώπου στον συλλογικό χρόνο του ανθρώπου μέσα στην κοινωνία. Κατά τον συγγραφέα, η εξομοίωση των ιδεών και των συμπεριφορών διαμόρφωσε τον συμβατικό συλλογικό χρόνο σε χρόνο μεταβλητό, προτείνει λοιπόν την εξομοίωση των εθίμων με στόχο να θεσμοθετήσει τον συλλογικό χρόνο και να τον μετατρέψει έτσι σε πραγματικό. Μέσω της δημιουργικής του φαντασίας ενώνει το συλλογικό παρελθόν, παρόν και μέλλον : αναφερόμενος λοιπόν στον ημερολογιακό χρόνο συμπεραίνει ότι το αστικό δίκαιο είναι το μόνο υποκατάστατο του φυσικού νόμου. Αντίθετα, μέσα από την αυτοβιογραφία του ακολουθεί μία αντίστροφη διαδρομή, δεν ενδιαφέρεται για τον ημερολογιακό χρόνο αλλά για τον φυσικό χρόνο ο οποίος βιώνεται ταυτόχρονα με τον βιολογικό. Αποτυπώνει τα στάδια μετάβασης από τον συλλογικό χρόνο του κοινωνικού ανθρώπου- ο οποίος διασπάται ανάμεσα στον ατομικό του χρόνο και τον χρόνο των εξωτερικών κοινωνικών του επαφών-στον προσωπικό του χρόνο, μοναδικό υποκατάστατο ανάμεσα στον φυσικό και πλασματικό χρόνο. Η αποκατάσταση της ενότητας του ατομικού παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος και η επιθυμία του για την αιωνιότητα τον οδηγεί στην κατάργηση του χρόνου.