Η οικονομική παρουσία των Ελλήνων στη Ρουμανία από τον Κριμαϊκό μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο

Abstract

The following thesis on the Greek Economic Presence in Romania from the Crimean until the First World War has as a goal the research of the economic activity of Greek Diaspora in Romania during the era of 1856-1914 and aims to contribute to the overall record of the phenomenon of the New Greek Diaspora in Romania. The presence and economic activity of the Greek Diaspora in the north of Danube in older times is well recorded, as is their persecution between 1822 and 1827. The era after the Treaty of Adrianople until the Crimean War (1829-1853) constitutes the period of the establishment of the New Greek Diaspora in the Danube area, where it arrives from different Greeks and Ottoman regions searching for economic prosperity. The international conditions in the Balkan area were in favor of its success.The topic is examined in two units, the first of which relates to the period between 1856 and 1881 and the second one to the one between 1881 and 1914, taking into consideration the Treaty of Paris (1856) and the Treaty of Berlin (1878), which indicated the change of the correlations between the Great Powers on the Danube and the Balkans. At the same time it examines the evolution of the Romanian state in this periods, the principles for its edification, the political parties, the economic policy and the attitude of the rulers Al. Cuza (1859-1866) and Carol A΄ (1866-1881 and 1881-1914) towards the Greek Diaspora. It has been found that the Greek Diaspora played a leading role in many branches of the economy and its presence stretched all over the country. Its presence was especially impressive on industry, flourmills, commerce, shipping, farm leasing, bank and insurance commodities, etc, while contributing to the Romanian growth by small merchants, professionals, sea profession, hotels owners, etc. Moreover, from 1863 it began the establishment and erection of Greek churches, associations, schools, etc, that permitted its distinguished presence. After 1881 the political measures of the Romanian state became more aggressive for the Diaspora which culminated with the first severance of diplomatic relations between Greece and Romania (1892-1896) and, especially, with the second one (1905-1911). At the same time, through measures of economic protection, the Romanian government tried either the incorporation or the substitution of the economic activity of the Diaspora. Nevertheless, all the social classes of the approximately 100 thousand members of Greek Diaspora continued their economic presence successfully in more than 40 Romanian towns until 1905. The Greek associations continued their educational and social offering, especially after the Greek-Romanian commercial agreement in 1900 and the recognition of the eight Greek associations in different cities of Romania.The Balkan Wars 1912-1913 gave the opportunity of collaboration and the decrease of the tension between the two states, while the new political powers of the countries created the appropriate conditions for the future improvement of the economic presence of the Greek Diaspora in Romania with the Treaty of Bucarest (1913).

Η παρούσα διατριβή με θέμα Η Οικονομική παρουσία των Ελλήνων στη Ρουμανία από τον Κριμαϊκό μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει ως στόχο την έρευνα της οικονομικής δραστηριότητας της ελληνικής διασποράς στη Ρουμανία κατά την περίοδο 1856-1914 και αποσκοπεί στο να συμβάλλει στη συνολική καταγραφή του φαινομένου της νέας ελληνικής διασποράς στη Ρουμανία. Η παρουσία της ελληνικής διασποράς βόρεια του Δούναβη καταγράφεται από προγενέστερους χρόνους, όπως και οι διώξεις της στο διάστημα 1822-1827. Η νέα ελληνική διασπορά καθιερώθηκε στη Μολδοβλαχία και στο Δούναβη μετά τη Συνθήκη της Αδριανούπολης και μέχρι τον Κριμαϊκό Πόλεμο (1829-1853), όπου κατεύθανε μαζικά από διάφορες περιοχές της Ελλάδας και της Υψηλής Πύλης αναζητώντας συνθήκες οικονομικής επιτυχίας. Οι διεθνείς εξελίξεις στη Βαλκανική και στη Μολδοβλαχία αυτή την περίοδο λειτούργησαν θετικά για την ανάπτυξή της. Το θέμα εξετάζεται σε δύο ενότητες που καλύπτουν τις περιόδους 1856-1881 η πρώτη και 1881-1914 η δεύτερη, λαμβάνοντας υπ’ όψη τις διεθνείς συνθήκες των Παρισίων (1856) και του Βερολίνου (1878), που σηματοδότησαν τις αλλαγές συσχετισμών των Μεγάλων Δυνάμεων στο Δούναβη και στη Βαλκανική. Ταυτόχρονα εξετάζεται η εξέλιξη του ρουμανικού κράτους αυτές τις περιόδους, η οικονομική του πολιτική, οι αρχές οικοδόμησής του, τα κόμματα, καθώς και η στάση του έναντι της ελληνικής διασποράς, τόσο με τον Ηγεμόνα Αλέξανδρο Κούζα (1859-1866) όσο και με τον Κάρολο Α΄ (1866-1881 και 1881-1914). Διαπιστώνεται ότι η διασπορά κατείχε πρωταγωνιστικό ρόλο σε πολλούς κλάδους της οικονομίας και η παρουσία της εκτεινόταν σε όλη τη Ρουμανία. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή καταγράφεται η παρουσία της στη βιομηχανία, αλευροποιία, εμπόριο, πλοιοκτησία, ενοικιάσεις αγροκτημάτων, τραπεζικές και ασφαλιστικές εργασίες, κ.ά, ενώ συνέβαλλε στην ανάπτυξη μέσω των ελεύθερων επαγγελματιών, μικρεμπόρων, επαγγελμάτων θάλασσας, ξενοδόχων, κ.ά. Από το 1863 ξεκίνησε, επίσης, η ίδρυση ελληνικών εκκλησιών, κοινοτήτων, σχολείων, κ.ά, σε διάφορες πόλεις, που επέτρεψαν τη διακριτή παρουσία της. Μετά το 1881 τα μέτρα του ρουμανικού κράτους γινόταν επιθετικότερα για τη διασπορά και κορυφώθηκαν με την πρώτη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων Ελλάδας-Ρουμανίας (1892-1896) και, εντελώς ιδιαίτερα, με τη δεύτερη (1905-1911). Παράλληλα, με μέτρα οικονομικού προστατευτισμού, επιχειρούσαν είτε την ενσωμάτωση είτε την υποκατάσταση της οικονομικής δραστηριότητας της διασποράς. Ωστόσο, όλες οι κοινωνικές κατηγορίες των 100 χιλ. περίπου μελών της συνέχισαν να έχουν ακμαία παρουσία σε πάνω από 40 πόλεις μέχρι το 1905. Οι κοινότητες συνέχισαν να έχουν καίρια εκπαιδευτική και κοινωνική προσφορά, ιδιαίτερα με την υπογραφή της Εμπορικής Σύμβασης Ελλάδας-Ρουμανίας (1900) και την αναγνώριση οκτώ ελληνικών κοινοτήτων. Σημαντικές υπήρξαν, επίσης, οι επενδύσεις, δωρεές, κληροδοτήματα, κ.ά, της διασποράς σε Ελλάδα και Ρουμανία.Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-1913 έδωσαν την ευκαιρία συνεργασίας και μείωσης της έντασης μεταξύ των δύο κρατών, ενώ οι νέες πολιτικές δυνάμεις των δύο χωρών με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου (1913) δημιούργησαν τις προϋποθέσεις μελλοντικής βελτίωσης της οικονομικής παρουσίας της διασποράς στη Ρουμανία.