Το περιοδικό Μακεδονικές Ημέρες (1932-1939, 1952-1953)

Abstract

The jurnal Makedonikes Imeres has been studied mainly as regards internal monologue and novelty in prose, since prose writers and critics considered to have introduced and represented this genre in Greece: Stelios Xefloudas, Alkiviadis Giannopoulos, Giorgos Delios, N. G. Pentzikis and the critic (writing in the magazine) Petros Spandonidis. Nevertheless, Makedonikes Imeres did not host only these writers or only avant-garde texts. In its pages many poets and prose writers were presented, with essays, poems and prose which do not represent only avant-garde writing in literature. The aim of this work is to present the magazine as a total and study the general impression of it to its readers through literature, theoretical writings, translations, book reviews, the monitoring of intellectual and artistic life. Thus, we give an answer to the question if this concept does justice to its characterization as “avant-garde”, and in which degree it expresses a renewal, as it was considered by people who worked for the magazine and also critics, contemporary or after the Second World. Moreover, we study the way of the construction of the “image” or the particularity of the journal by means of the examination of the non-literature writings of its architects, in this or other journals. The first part of this two-part project is divided into four chapters, dealing with the conditions of publishing in the middle time at the inter-war-period, the physiognomy of the journal, its editors and people who worked for the journal. Significant material was found in the Archives of Modern Greek Literature of the Sector of Medieval and Modern Greek Studies in the Department of Greek Philology in the Aristotle University of Thessaloniki. In this work we also present unpublished letters from the archives of Alkiviadis Giannopoulos, Giorgos Delios and Stelios Xefloudas. The second part of this work focuses on the presentation of the journal’s subject. In the first chapter we examine all the poems published. Our approach aims to answer the question that regards the degree to which poetic texts adhere to tradition, or at least renewed tradition, or are they following the course of the new poetry that sprung in Greece in the ’30s. The second chapter deals with the prose writings published in Makedonikes Imeres and “short prose” found in the pages of the magazine. The third chapter deals with theoretical and applied critics. Moreover, we make an effort to present the dialogue concerning issues such as this of “pure poetry”, surrealism, internal prose and “avant-garde” in prose. The magazine’s founders are very interested in the promotion of the internal monologue, as seen by their methodical effort. In the fourth and last chapter of the second part all notes are collected, regarding news actuality and cultural events. The main part of this work is completed with general conclusions. There is also an Addendum including three large researches of the daily newsparer Ephimeris ton Balkanion in 1933, 1934, 1935.

Tο περιοδικό Μακεδονικές Ημέρες έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης και συζήτησης, κυρίως, σε σχέση με τον εσωτερικό μονόλογο και τη νεοτερικότητα στην πεζογραφία, καθώς στις σελίδες του εμφανίστηκαν οι πεζογράφοι και οι κριτικοί που θεωρούνται ότι εισήγαγαν και εκπροσωπούν αυτό το είδος γραφής στην Ελλάδα: Στέλιος Ξεφλούδας, Αλκιβιάδης Γιαννόπουλος, Γιώργος Δέλιος, N.Γ. Πεντζίκης, και ο κριτικός του περιοδικού Πέτρος Σπανδωνίδης. Εξάλλου, το περιοδικό, κατά κάποιον τρόπο, συνδέθηκε με τον μύθο της «Σχολής Θεσσαλονίκης». Ωστόσο, οι Μακεδονικές Hμέρες δεν φιλοξένησαν μόνο αυτούς τους συγγραφείς ούτε μόνο νεοτερικά κείμενα. Στις σελίδες τους εμφανίστηκαν πολλοί ποιητές και πεζογράφοι, ενώ φιλοξενήθηκαν κείμενα, ποιήματα και πεζά, που δεν εκπροσωπούν μόνο τη νεοτερική γραφή στη λογοτεχνία. Στόχος της εργασίας είναι να παρουσιάσουμε το περιοδικό στο σύνολό του, και να εξετάσουμε τη γενικότερη εικόνα που έδινε στους αναγνώστες μέσα από τις λογοτεχνικές συνεργασίες, τα θεωρητικά κείμενα, τις μεταφράσεις, τις βιβλιοκριτικές, την παρακολούθηση της πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής. Έτσι, δίνουμε μια απάντηση στο ερώτημα εάν αυτή η συνολική εικόνα δικαιώνει τον χαρακτηρισμό του «μοντέρνου» και σε ποιο βαθμό εκφράζει ένα πνεύμα ανανέωσης, που απέδωσαν στο περιοδικό οι συνεργάτες του και οι κριτικοί, σύγχρονοί του και μεταπολεμικοί. Εξετάζουμε, επίσης, τον τρόπο με τον οποίο διενεργήθηκε η κατασκευή της «εικόνας» ή, αλλιώς, της ιδιαιτερότητας του περιοδικού μέσα από τα μη λογοτεχνικά δημοσιεύματα των πρωτεργατών του στο ίδιο ή σε άλλα έντυπα. Το υλικό της εργασίας αυτής αρθρώνεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια, στα οποία παρουσιάζονται οι εκδοτικές συνθήκες στη Θεσσαλονίκη στη μεσοπολεμική περίοδο, η φυσιογνωμία του περιοδικού, οι εκδότες και οι συνεργάτες του. Σημαντικό υλικό βρήκαμε στο Αρχείο Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Τομέα M.N.E.Σ, του Τμήματος Φιλολογίας του Α.Π.Θ. Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται ανέκδοτες επιστολές από το αρχείο του Αλκ. Γιαννόπουλου, Γιώργου Δέλιου και Στέλιου Ξεφλούδα. Το δεύτερο μέρος της εργασίας επικεντρώνεται στην παρουσίαση της ύλης του περιοδικού. Στο πρώτο του κεφάλαιο παρουσιάζονται και εξετάζονται όλα τα ποιητικά κείμενα που δημοσιεύτηκαν. Η προσέγγισή μας επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα κατά πόσο τα ποιητικά κείμενα των Μακεδονικών Ημερών μένουν προσκολλημένα στην παράδοση ή έστω στην ανανεωμένη παράδοση ή ακολουθούν τους δρόμους της νέας ποίησης, που εμφανίζεται στην Ελλάδα στη δεκαετία του 1930. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα πεζά κείμενα που δημοσιεύτηκαν στις Μακεδονικές Ημέρες, καθώς και τα "μικρά πεζά" που εντοπίσαμε στο περιοδικό. Τα κείμενα του θεωρητικού και εφαρμοσμένου κριτικού λόγου που δημοσιεύθηκαν στις Μακεδονικές Hμέρες αποτελούν το περιεχόμενο του τρίτου κεφαλαίου. Παράλληλα, γίνεται προσπάθεια να παρουσιαστούν ο λόγος και ο διάλογος που αναπτύσσεται στο περιοδικό για γενικότερα ζητήματα όπως αυτά της καθαρής ποίησης, του υπερρεαλισμού, της εσωτερικής πεζογραφίας και του «μοντέρνου» γενικά στην πεζογραφία. Έντονο είναι το ενδιαφέρον για την προβολή του εσωτερικού μονόλογου, που διαπιστώνεται από τη συστηματική προσπάθεια που καταβάλλουν για τον σκοπό αυτό οι ιδρυτές του περιοδικού. Στο τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο του δεύτερου μέρους καταγράφονται όλα τα σημειώματα που αφορούν την επικαιρότητα και αναφέρονται στην παρουσίαση πνευματικών εκδηλώσεων. Το κυρίως τμήμα της εργασίας ολοκληρώνεται με τα γενικά συμπεράσματα. Η εργασία αυτή συνοδεύεται από ένα Επίμετρο, στο οποίο παρουσιάζονται τρεις μεγάλες έρευνες της Εφημερίδος των Βαλκανίων, των ετών 1933, 1934 και 1935.