Γεωμετρικός Ωρωπός: η τροχήλατη κεραμεική και οι φάσεις της εγκατάστασης

Abstract

The present study of Geometric Oropos is a synthesis of the archaeological data from the late 10th to the late 8th centuries B.C. A large corpus of material was recovered from the extensive Early Iron Age settlement at Skala (OSK plot). An analysis of a total of 37 edifices, free spaces and various structures, as well as child inhumations, pyres and deposits is offered here, as the result of the combined study of the stratigrafical evidence and the ceramic material.

The study of the fine, wheel-made pottery aims to emphasize the originality of the local production, define the typological and chronological stages (typology, influences) and put forward comparisons with concurrent styles and workshops. The comparative study of the pottery is related to the statigrafical data and consequently offers a relative and absolute chronology for the successive architectural phases of the settlement.

According to the analysis of the pottery, it is strongly supported here that a local workshop was active at Oropos, borrowing ideas from the Euboean repertoire, while forming an individual character of its own. A selection of 1419 intact vases and sherds was made upon the typological evolution of the shapes and decorative motifs, as well as the colours of the clay. The Oropian Late Geometric is heavily dependent on concurrent schools for its inspiration. The direct influence of Euboea imposes a certain degree of homogeneity on the typology of shapes and decorative motifs. Imported pottery from Attica, Euboea, Corinth, Cyclades, the Northern Aegean and perhaps the western colonies has a strong effect on the inspiration of the local style. Large decorated craters of the second half of the 8th century reflect the richness of the inhabitants.

After the recent discoveries of the Geometric and Archaic periods at Oropos, the arguments in favor of the identification of homeric Graia with the pre-classical Oropos are proved to be fairly strong. The study of the extensive remains at Oropos and the ceramic material may contribute to more complex issues, such as the ethnic identity of the inhabitants, the identification or not of pre-classical Oropos with eretrian colony and the participation of the Oropians in the colonial expansion to the West.

Considering the period from the late 10th and 9th centuries it is purchased the role of Athens in relation to the appearance of small settlements in the area of Eretria and Oropos. It is emphasized the strong attic influence over Eretria and the rest euboean regions during the first half of the 8th century, while the changes that can be seen during the second half of the same century are considered as results of the euboean expansion and activity in the Mediterranean.

Η μελέτη του Γεωμετρικού Ωρωπού αποτελεί σύνθεση των δεδομένων από τον Ωρωπό από το τέλος του 10ου έως και τον ύστερο 8ο αιώνα π.Χ. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εκτεταμένη εγκατάσταση της ΥΓ περιόδου στην περιοχή της Σκάλας (οικόπεδο ΟΣΚ). Αναλύονται 37 συνολικά κτήρια, υπαίθριοι χώροι και κατασκευές, είκοσι παιδικές ταφές, πυρές και αποθέτες. Για πρώτη φορά εδώ, σχεδιαστικές απεικονίσεις επιλεγμένων στρωματογραφικών τομών συνοδεύουν την εξέταση των οικιστικών καταλοίπων. Κτήρια και κατασκευές αποδίδονται στις διαδοχικές αρχιτεκτονικές φάσεις του οικισμού που ιδρύεται στα μέσα του 8ου και συνεχίζει έως και το τέλος του ίδιου αιώνα στην ίδια περιοχή.

Η μελέτη της τροχήλατης διακοσμημένης κεραμεικής αποτελεί σημαντικό μέρος της παρούσας μελέτης και προσεγγίζεται σε τρεις άξονες: την ανάδειξη του χαρακτήρα της τοπικής παραγωγής, τον προσδιορισμό των χρονολογικών φάσεων της ανάπτυξης (τυπολογία, επιρροές) και την ένταξη της κεραμεικής παραγωγής στο ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο της εποχής. Η κριτική και συγκριτική μελέτη της κεραμεικής συσχετίζεται με τα δεδομένα της στρωματογραφίας και ακολούθως με τις τέσσερις αρχιτεκτονικές φάσεις που αντιστοιχούν στη Γεωμετρική περίοδο.

Βασική θέση αποτελεί η ταύτιση ενός τοπικού εργαστηρίου κεραμεικής. Τα 1419 ακέραια αγγεία και όστρακα που περιλαμβάνονται στον κατάλογο και την ανάλυση της κεραμεικής αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα της τυπολογικής εξέλιξης των σχημάτων των αγγείων και της διάταξης της διακόσμησης, αλλά και της ποικιλίας των πηλών και των τεχνοτροπιών που εμφανίζονται. Η παραγωγή του τοπικού εργαστηρίου χαρακτηρίζεται από εκλεκτικισμό και άμεση εξάρτηση από τα σύγχρονα τεχνοτροπικά ρεύματα. Η επίδραση της Εύβοιας είναι άμεση και επιβάλλει μια συστηματικότητα στην τυπολογία σχημάτων και διακόσμησης. Εισηγμένη κεραμεική από την Αττική, Εύβοια, Κόρινθο, τις Κυκλάδες, το Βόρειο Αιγαίο και πιθανόν τις αποικίες της Δύσης διαμορφώνουν το ιδιαίτερο χαρακτήρα της εγχώριας κεραμεικής. Στο δεύτερο μισό του 8ου αιώνα π.Χ. μεγάλοι διακοσμημένοι κρατήρες, αλλά και εισηγμένα αντικείμενα αντανακλούν την ευρωστία των κατοίκων του οικισμού.

Η συζήτηση της ταύτισης του προ-κλασικού Ωρωπού με της ομηρική Γραία έχει λάβει νέες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια μετά την αποκάλυψη των εκτεταμένων λειψάνων της Γεωμετρικής και Αρχαϊκής περιόδου στον Ωρωπό. μέσα από τη μελέτη των υλικών καταλοίπων και κυρίως της κεραμεικής, προσεγγίζονται ζητήματα όπως, η εθνική ταυτότητα των Ωρώπιων, η ταύτιση ή μη του προ-κλασικού Ωρωπού με ερετριακή κτήση και η συμμετοχή των κατοίκων του στην αποικιακή εξάπλωση στη Δύση.

Σε μια συνολική θεώρηση της περιόδου από το τέλος του 10ου αιώνα π.Χ., όταν και διαπιστώνονται τα πρώτα ίχνη κατοίκησης στον Ωρωπό, εξετάζεται ο ρόλος της Αθήνας σε σχέση με την εμφάνιση μικρών εγκαταστάσεων στον Ωρωπό και την Ερέτρια. Τονίζεται η έντονη αττική επιρροή στην Ερέτρια και τις υπόλοιπες ευβοϊκές θέσεις κατά το πρώτο μισό του 8ου αιώνα και εξετάζονται οι αλλαγές που παρατηρούνται στο δεύτερο μισό του αιώνα υπό το πρίσμα των ναυτικών δραστηριοτήτων των Ευβοέων.