Από την αυτοκρατορία στο εθνικό κράτος: χωρικές όψεις της ενσωμάτωσης της Θράκης

Abstract

The aim of this thesis is to investigate the spatial, ethnic, symbolical and functional changes introduced to the Thracian landscape after the region’ s annexation to Greece during early 1920s. The research is based on the analysis of archival collections, the assessment of secondary data and available bibliography and fieldwork research in the study site areas. The Balkan Wars signalled the end of the Ottoman presence at the Balkan Peninsula and the distribution of the Ottoman territories between the rivalling and expanding Balkan states. This process launched the period that marked the transition from the long established imperial past to the nation states present. The end of the Greek-Turkish war (1919-1922) that resulted to process of border re-drawing and the population exchange between Greece and Turkey gave fertile ground for the fundamental alteration of the traditional Thracian landscape west of the Maritsa/Evros river, as a newly annexed province of the Greek territory. Instantly, a centrally imposed programme worked for the diminishment of the spatial, ethnic, functional and symbolical influences inherited from the Ottoman and the Bulgarian past in parallel with their replacement by the modernised prototypes promoted by the Greek state. The process to Hellenise and homogeneise the annexed multi-ethnic province was implemented through governmental institutions and administrative bodies under the support of a unique legislation framework introduced for the case. Thus, the presence of various minority groups and in particular the most numerous one, the non-exchangeable/établis muslim community raised considerable obstacles to the implementation of the national dream over the Greek Thrace.

Η παρούσα διατριβή στοχεύει στη χαρτογράφηση των διεργασιών χωρικής, λειτουργικής και πληθυσμιακής ενσωμάτωσης της Θράκης στην ελληνική επικράτεια κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου. Για την εκπόνηση της έγινε εκτεταμένη επεξεργασία πρωτογενούς υλικού από αρχειακές συλλογές, μελέτη ελληνικών, διεθνών και βαλκανικών δημοσιευμένων πηγών καθώς και μακροχρόνια επιτόπια παρατήρηση. Η λήξη των Βαλκανικών Πολέμων και η συνακόλουθη συρρίκνωση της αυτοκρατορικής παρουσίας σηματοδότησε την έναρξη μιας νέας εποχής για τα εδάφη και τους πληθυσμούς των πρώην οθωμανικών επαρχιών: τη μετάβαση από την αυτοκρατορία στα βαλκανικά εθνικά κράτη και στην προκειμένη περίπτωση στο Βουλγαρικό και αργότερα στο Ελληνικό εθνικό κράτος. Η ενσωμάτωση της Θράκης, δυτικά του Έβρου ποταμού, στην ελληνική επικράτεια το φθινόπωρο του 1922 ενεργοποίησε τις διεργασίες θεμελίωσης της ελληνικής πληθυσμιακής, διοικητικής, λειτουργικής και σημειολογικής παρουσίας στη νέο-προσαρτημένη επαρχία. Οι προσδοκώμενες αλλαγές εστιάστηκαν στην απομάκρυνση των οθωμανικών, κατά κύριο λόγο, και των βουλγαρικών, δευτερευόντως, επιρροών μέσω της αντικατάστασης τους από τα εκσυγχρονιστικά πρότυπα και τα χαρακτηριστικά εθνικά γνωρίσματα της νέας ελληνικής διοίκησης. Ένα κεντρικά οργανωμένο δίκτυο θεσμών και λειτουργιών του ελληνικού κράτους σε συνδυασμό με την αυτόνομη δράση των τοπικών αρχών εργάστηκε συστηματικά για τον εξελληνισμό και την ομογενοποίηση της Θράκης. Όμως η παρουσία των μη-ανταλλάξιμων μουσουλμάνων λειτούργησε ανασταλτικά, δημιουργώντας συχνά ερωτηματικά στην αποτελεσματικότητα υλοποίησης του προσδοκώμενου εθνικού οράματος για τη θρακική επαρχία.