Η πολιτική οικονομία των εθνικών λογαριασμών: μια θεωρητική και εμπειρική διερεύνηση

Abstract

In this dissertation we attempt to ascertain some of the fundamental laws of motion of capitalism under the view of Marxian theory. The most basic aspect of our analysis is the distinction between productive and unproductive labor as it constitutes a precondition for the estimation of the fundamental Marxian categories that determine economic fluctuations. So the transformation of National Accounts (NA) into a different context that depicts the Marxian theory of production which contrasts the classical and even more the neoclassical/keynesian theory is a prerequisite for the estimation of Marxian categories. This transformation has nothing to do with any theoretical consistency. On the contrary it suggests a different perspective of the laws of motion of the economic system. The first step is to define in a normative way what kind of labor is described by Marx as productive. Then we present the evolution of National Accounts Systems from the 17th century to the rise of the 21st century and how the estimations of national income were determined by the content that productive labor received at the different schools of economic thought. In the next chapter we use input - output analysis in order to present the methodological context that is used for the transformation of National Accounts into Marxian, the deviations that ensue between Marxian categories and those of national accounts and also the methodology of estimating Marxian categories expressed in labor values. Having determined the context of analysis we proceed to the estimation of Marxian categories for the US, Japanese and Greek economy where we conclude to the following: a) The preservation and reproduction of the dominant socio-economic system is determined by productivity in the sphere of production. b) The growth of unproductive labor is a normal consequence in the economies that present technological progress and automatization of production. c) The general rate of profit is the principal mechanism of economic system that produces economic fluctuations. d) The causes of the current crisis are to be found in the internal logic of the system oriented towards the extraction of the maximum possible profit as a purpose in itself. e) Whilst the mechanism that trigger crisis is the same for all capitalist economies its emergence could arise at different time period. f) There is close relation between the rate of surplus value in market prices and labor values confirming the labor theory of value. g) The conventional rate of surplus value does not accurately reflect the intensity of labor exploitation when we introduce into our analysis the imported goods which contain different amount of abstract labor time.

Στην παρούσα διατριβή προσπαθούμε να διαπιστώσουμε ορισμένους βασικούς νόμους κίνησης του καπιταλιστικού συστήματος υπό το πρίσμα της μαρξικής θεωρίας. Στο κέντρο της ανάλυσης μας βρίσκεται η διάκριση μεταξύ παραγωγικής και μη παραγωγικής εργασίας καθώς αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την εκτίμηση των θεμελιωδών μαρξικών κατηγοριών που καθορίζουν τις οικονομικές διακυμάνσεις. Συνεπώς οι μαρξικές κατηγορίες δε μπορούν να εκτιμηθούν χωρίς να έχουν μετασχηματιστεί οι Εθνικοί Λογαριασμοί (ΕΛ) σε ένα διαφορετικό πλαίσιο που να αντανακλά τη μαρξική θεωρία παράγωγης η οποία είναι διαφορετική σε σχέση με εκείνη της κλασικής κι ακόμα περισσότερο της νεοκλασικής/κευνσιανής σχολής. Ο μετασχηματισμός αυτός δεν αποτελεί άπλα ένα ζήτημα θεωρητικής συνέπειας αλλά αντιθέτως οδηγεί σε μια διαφορετική θεώρηση σχετικά με τους νόμους κίνησης του οικονομικού συστήματος. Το πρώτο βήμα είναι να ορίσουμε με έναν κανονιστικό τρόπο το περιεχόμενο που λαμβάνει η παραγωγική εργασία στον Marx. Στη συνέχεια παρουσιάζουμε την εξέλιξη του Συστήματος των Εθνικών Λογαριασμών από τον 17° αιώνα έως και τις αρχές του 21ου αιώνα και το πως οι εκτιμήσεις του εθνικού εισοδήματος καθορίστηκαν από το περιεχόμενο που έλαβε η παραγωγική εργασία στις επιμέρους σχολές οικονομικής σκέψης. Στο επόμενο κεφάλαιο χρησιμοποιώντας ως βασικό εργαλείο την ανάλυση εισροών-εκροών παρουσιάζουμε το μεθοδολογικό πλαίσιο υπό το οποίο μετασχηματίζονται οι ΕΛ σε μαρξικούς τις αποκλίσεις που υπάρχουν μεταξύ των μαρξικών κατηγοριών και των αντίστοιχων των ΕΛ, καθώς και την μεθοδολογία εκτίμησης των μαρξικών κατηγοριών σε εργασιακές άξιες. Έχοντας καθορίσει το πλαίσιο ανάλυσης προχωράμε σε εκτιμήσεις των μαρξικών κατηγοριών για τις οικονομίες των ΗΠΑ της Ιαπωνίας και της Ελλάδας απ’ όπου συμπεραίνουμε τα έξης: α) Η παραγωγικότητα στη σφαίρα της παράγωγης είναι εκείνη που καθορίζει τους όρους επιβίωσης και αναπαραγωγής του κυρίαρχου κοινωνικοοικονομικού συστήματος. β) Η αύξηση της μη παραγωγικής εργασίας αποτελεί φυσιολογικό επακόλουθο στις οικονομίες που παρουσιάζουν τεχνολογική ανάπτυξη κι αυτοματοποίηση της παράγωγης. γ) Το γενικό ποσοστό κέρδους αποτελεί τον θεμελιώδη μηχανισμό του οικονομικού συστήματος που καθορίζει τις οικονομικές διακυμάνσεις. δ) Τα αίτια που προκαλούν τις οικονομικές κρίσεις εντοπίζονται στην ενδογενή λογική του συστήματος που έχει ως αυτοσκοπό την απόσπαση του μέγιστου δυνατού κέρδους. ε) Ενώ ο μηχανισμός που πυροδοτεί την κρίση είναι κοινός για όλες τις καπιταλιστικές οικονομίες, η εμφάνισή της μπορεί να προκύψει σε διαφορετική χρονική περίοδο. στ) Υπάρχει στενή συσχέτιση μεταξύ του ποσοστού υπεράξιας σε τιμές αγοράς και εργασιακές αξίες επιβεβαιώνοντας την εργασιακή θεωρία της αξίας. ζ) Το συμβατικό ποσοστό υπεράξιας δεν αποτυπώνει με ακρίβεια τον βαθμό εκμετάλλευσης των εργαζομένων όταν εισάγουμε στην ανάλυσή μας και τα εισαγόμενα αγαθά τα οποία περιέχουν διαφορετική ποσότητα αφηρημένης εργασίας.