Η δυναμική και οι εκφάνσεις του δικαίου και αλληλέγγυου εμπορίου

Abstract

Η παρούσα διατριβή παρέχει μία ενδελεχή ανάλυση του κινήματος του Δίκαιου Εμπορίου στην Ελλάδα, εξετάζοντας τη δυναμική και τις ξεχωριστές εκφάνσεις του. Το Δίκαιο Εμπόριο αποτελεί ένα πολυσύνθετο κίνημα, που άπτεται ευρύτερων πολιτικών και κοινωνικών θεμάτων. Η παγκόσμια φτώχεια και η ανισότητα μεταξύ βόρειου και νότιου ημισφαίριου, σε συνδυασμό με τους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας και τις διαφορετικές προσεγγίσεις για τη φιλελευθεροποίηση του διεθνούς εμπορικού συστήματος, συνθέτουν το γενικότερο πλαίσιο στο οποίο αναπτύσσεται το Δίκαιο Εμπόριο και για αυτό το λόγο η ξεχωριστή μελέτη τους αποτέλεσε βασική προϋπόθεση για την εις βάθος κατανόησή του. Έπειτα από τη διερεύνηση του θεωρητικού υπόβαθρου του Δίκαιου Εμπορίου, παρουσιάζεται η ιστορική εξέλιξή του χωρισμένη σε τέσσερα διαφορετικά στάδια, σκιαγραφώντας κάθε φορά τους επιμέρους παράγοντες που το καθορίζουν. Παράλληλα, γίνεται εκτενής αναφορά στους φορείς που συνθέτουν την ελληνική αγορά Δίκαιου Εμπορίου.

Το Δίκαιο Εμπόριο, αποτελεί τμήμα του ηθικού και πολιτικού καταναλωτισμού, ο οποίος τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να απασχολεί έντονα τη διεθνή βιβλιογραφία. Η επιλογή προϊόντων Δίκαιου Εμπορίου, φαίνεται να αντιπροσωπεύει μία εναλλακτική μορφή ενασχόλησης με τα κοινά, καθώς οι καταναλωτές μέσω των αγορών τους βρίσκουν τρόπο να εκφράσουν τις πολιτικές και κοινωνικές τους ανησυχίες. Όμως παρά την αρχική θετική τους στάση να υποστηρίξουν τα αποκαλούμενα ‘ηθικά προϊόντα’, οι καταναλωτές συχνά δεν καταλήγουν στην αγορά τους. Για αυτό το λόγο, κρίθηκε απαραίτητη η εξέταση του χάσματος μεταξύ αρχικής θετικής στάσης και τελικής συμπεριφοράς, βασιζόμενη στη Θεωρία της Προσχεδιασμένης Συμπεριφοράς. Το Δίκαιο Εμπόριο δεν έχει αποτελέσει μέχρι σήμερα πεδίο εκτεταμένης έρευνας στην Ελλάδα, ενώ ακόμη και η διεθνής βιβλιογραφία για την ανάλυση των παραγόντων που επηρεάζουν το χάσμα στάσης και συμπεριφοράς είναι εξαιρετικά περιορισμένη και αποσπασματική. Σε επίπεδο μεθοδολογίας χρησιμοποιήθηκαν ημι-δομημένες συνεντεύξεις με στελέχη της αγοράς του Δίκαιου Εμπορίου από την Ελλάδα και το εξωτερικό, προκειμένου να εντοπιστούν οι σύγχρονες προκλήσεις του κινήματος, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Παράλληλα, με τη διεξαγωγή ομαδικών συζητήσεων, χαρτογραφήθηκε για πρώτη φορά η σχέση των Ελλήνων καταναλωτών με το Δίκαιο Εμπόριο και εξετάστηκαν διεξοδικά οι ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες που αποτρέπουν την αρχική θετική στάση των καταναλωτών για το Δίκαιο Εμπόριο να μετουσιωθεί σε τελική αγοραστική συμπεριφορά.

Λέξεις κλειδιά: Δίκαιο Εμπόριο, ηθικός καταναλωτισμός, χάσμα στάσης – συμπεριφοράς, ηθική επιχειρηματικότητα, παγκόσμια ανάπτυξη