Ο θεσμός της προίκας στην Κύπρο κατά τον 20ο αιώνα (1920-1974): από την αγροτική στην αστική κοινωνία

Abstract

The object of this research work is the endowment system as it was shaped, as it functioned and as it developed in the island of Cyprus during the period 1920-1974. The research is based on dowry contracts of the same period. During the research the historical-social analysis and the content analysis were applied, with main purpose to enlighten: a) the way family property was transferred when a marriage took place and the actual contribution of the dowry to the circulation of assets, b) the after marital settlement and the creation of new family units, c) the connection between the Church, the Family and the State, and d) the connection between endowment and economic, social and political conditions. The most important conclusions of this research are the following: Endowment is an official and strongly established institution in Cyprus; it functions as distribution inter vivos of the family property to the heirs within the occasion of their marriage and it is necessary requirement for making a new family and economic unit. Families from both the bride and the groom's sides contribute mutually to the creation of the new couple's dowry, but not at the same extent. Thus, a bride's endowment with movable goods and estate did not function as indication of the woman's position. It became a decreasing evidence at later times, especially during the period 1960-74, because of the gradual changes in the economy and the society, and up to the point that the dowry was considered a necessary requirementf romt he bride's side family during the marital negotiation.

Αντικείμενο της παρούσας έρευνας είναι το προικοδοτικό σύστημα όπως διαμορφώθηκε, λειτούργησε και εξελίχθηκε στην Κύπρο στο χρονικό διάστημα 1920-1974. Στηρίζεται σε προικοσύμφωνα της ίδιας περιόδου. Κατά τη διεξαγωγή της μελέτης εφαρμόστηκε η ιστορικοκοινωνική μέθοδος και η τεχνική της ανάλυσης περιεχομένου, με σκοπό να αναδειχθεί ο τρόπος μεταβίβασης της οικογενειακής περιουσίας κατά το γάμο και η συμβολή της προικοδοσίας στην κυκλοφορία περιουσιακών αγαθών, να ερευνηθεί η μεταγαμήλια εγκατάσταση και η δημιουργία νέων οικιακών μονάδων, να φωτιστεί ο ρόλος και οι σχέσεις μεταξύ Εκκλησίας, Οικογένειας και Κράτους, και τέλος να αναζητηθούν οι σχέσεις μεταξύ προικοδοσίας, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών δομών. Τα σημαντικότερα συμπεράσματα της έρευνας είναι τα ακόλουθα: Η προικοδοσία είναι θεσμός επίσημος, εδραιωμένος στην Κύπρο. Αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για τη δημιουργία με το γάμο νέας οικογενειακής και οικονομικής μονάδας και λειτουργεί ως διανομή inter vivos της οικογενειακής περιουσίας στους κληρονόμους με την ευκαιρία του γάμου τους. Οι οικογένειες της νύφης και του γαμπρού συμμετέχουν από κοινού στη δημιουργία της προίκας του νέου ζευγαριού, όχι όμως και στον ίδιο βαθμό. Επομένως η προικοδότηση της νύφης με κινητά και ακίνητα προικώα αγαθά δεν αποτελεί μειωτικό στοιχείο για τη θέση της γυναίκας. Αποβαίνει μειωτικό στοιχείο με την πάροδο του χρόνου και τις μεταβολές που σημειώνονται στην οικονομία και την κοινωνία, στο βαθμό που θεωρείται προϋπόθεση κατά τη διαπραγμάτευση του γάμου της από την οικογένεια της, φαινόμενο που εντείνεται την περίοδο 1960-1974.