La parure feminine archaique en contexte funeraire: le cas de la Grece continentale et des iles de la mer Egee

Abstract

La recherche presente aborde le sujet de la parure feminine archaique en contexte funeraire, telle que decouverte dans les sites de la Grece metropolitaine et des iles de la mer Egee lors du VIIeme et du VIeme s. av. J.-C. L’objectif est de mener une enquete sur la typologie de ces bijoux, qui comprend plusieurs variantes de boucle d’oreilles, colliers, bracelets, mais aussi des specimens plus inedits, comme ornements de chevelure et bandes de cuisse ou de bras. Le recensement detaille de leur diaspora geographique fait surgir les centres de production et utilisation les plus importants, allant des nombreux sites macedoniens jusqu’aux noyaux creatifs du Peloponnese et de la Crete, sans oubliant le courant orientalisant, dont la meilleure expression se trouve a Rhodes. Aussi surgissent les liaisons de cette production avec le nord balkanique et avec l’est orientalisant ; on se fait alors une idee des echanges commerciaux fertiles de l’epoque. Une place d’exception est egalement reservee a une analyse sociale des differentes fonctions du bijou au sein de l’archaisme grec, dans les differents contextes de la vie et la mort des femmes-porteuses (fetes religieuses, mariage, deces) ceci sous la lumiere des traditions homeriques preexistantes et des restrictions legislatives qui allaient suivre.

Η παρούσα μελέτη αφορά το ζήτημα της αρχαϊκής γυναικείας κόσμησης στην λειτουργία της ως κτέρισμα, όπως αυτή προβάλλεται από τις ανακαλύψεις στις νεκροπόλεις της μητροπολιτικής Ελλάδας και των νησιών του Αιγαίου, κατά τον 7ο και 6ο αι. π.Χ. Στόχος είναι η έρευνα της τυπολογίας αυτών των κοσμημάτων, που περιλαμβάνει πολλές παραλλαγές ενωτίων, περιδεραίων, βραχιολιών αλλά και σπανιότερα δείγματα, όπως κοσμήματα των μαλλιών και ταινίες που περνούσαν στο μπράτσο ή τον μηρό. Η λεπτομερής καταγραφή της γεωγραφικής τους διασποράς αναδεικνύει τα σημαντικότερα κέντρα παραγωγής και χρήσης των κοσμημάτων αυτών, από τις πολυάριθμες μακεδονικές θέσεις έως τους δημιουργικούς πυρήνες της Πελοποννήσου και της Κρήτης, χωρίς να ξεχνάει κανείς και το ρεύμα της ανατολίζουσας τέχνης, που εκφράζεται καλύτερα μέσα από την παραγωγή της Ρόδου. Επίσης, προκύπτουν δεσμοί αυτής της παραγωγής με τον βαλκανικό βορρά και με την ανατολίζουσα τέχνη - επομένως έχουμε να κάνουμε με δημιουργικές εμπορικές ανταλλαγές. Σημαντικό μέρος της διατριβής καταλαμβάνει επίσης η ανάλυση σε κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο των διαφορετικών λειτουργιών του κοσμήματος στο πλαίσιο της αρχαϊκής περιόδου, στις διαφορετικές φάσεις της ζωής αλλά και στον θάνατο των γυναικών (θρησκευτικές εορτές, γάμος, κηδεία), υπό το φως και μέσα από την παράδοση των προϋπαρχουσών ομηρικών παραδόσεων και των νομοθετικών περιορισμών που επρόκειτο να ακολουθήσουν.