Η νόσος Gaucher στην Ελλάδα

Abstract

Gaucher disease was initially described in 1882 by the French dermatologist Charles Ernest Gaucher. It is a rare lysosomal storage disease caused by the enzyme deficiency of glycocerebrosidase. Gaucher disease is inherited in an autosomal recessive manner. There are 3 subtypes of the disease according to age at onset, presence of neurological manifestations and clinical course. The diagnosis of Gaucher disease is based on the determination of glycocerebrosidase activity and is confirmed by molecular studies. Treatment approaches include supportive care, enzyme replacement therapy (ERT), substrate reduction therapy (SRT) or even allogeneic stem cell transplantation. In Greece there are 78 recorded cases of Gaucher disease (41 males and 37 females), including 69 Greek and 9 foreign patients. Among them, 70 (90%) had type 1,2 (3%) type 2 and 6 (8%) type 3 Gaucher disease. We studied 42 patients with respect to their genotype, clinical and laboratory features and response to treatment. Baseline laboratory parameters (complete blood count, serum lactate dehydrogenase, serum transaminase, ACP, chitotriosidase, serum immunoglobulin subclasses) did not differ significantly between patients who did or did not receive treatment. In a longitudinal study of the same parameters during ERT with imiglucerase, we observed improvement in the value of HgB, WBC, PLT, ACP and chito, which, however, was statistically significant only for ACP and chito value. All patients had hepatosplenomegaly. After 5 years of ERT there was a significant decrease of hepatosplenomegaly by 30% and 40% respectively. Patients with type 1 disease had no neurological manifestations, while all 4 studied patients with type 3 disease had neurological abnormalities. All patients reported bone pain, which resolved in those who received ERT. No abnormal imaging bone findings were recorded in 29% of the patients. Among patients with type 1 Gaucher disease who received ERT, 17% had objective improvement in abnormal imaging bone findings. A single patient had abnormal lung findings, while no cardiovascular symptoms or signs were recorded. Imiglucerase replacement therapy was offered in 28 patients (15 males and 13 females), all of whom experienced improvement in the quality of life. The initial dose was 60 IU/Kg every 2 weeks, which was reduced soon after treatment initiating; three, type 3, patients are in a dose of 120 IU/Kg every 2 weeks, because of neurological abnormalities (with significant improvement) or bone lesions. Two successful pregnancies were recorded in women undergoing ERT. Two patients received SRT with N-butyldeoxynojirimycin. Unfortunately there is no central registration of patients with Gaucher disease in Greece. A referral center, which could define the need of extensive follow-up and treatment is mandatory, particularly concentrate the need of lifelong therapy, which is extremely expensive. The wide spectrum of the problems of patients with Gaucher disease is faced by the Greek Gaucher and other Lysosomal Disorders “Solidarity”.

Η πρώτη περιγραφή της νόσου Gaucher έγινε το 1882 από τον Γάλλο δερματολόγο Philippe Charles Ernest Gaucher. Πρόκειται για σπάνια λυσοσωματική νόσο, η οποία κατατάσσεται στα σφιγγολιποειδικά νοσήματα και οφείλεται στην ενζυμική διαταραχή της όξινης β-γλυκοσιδάσης (γλυκοσερεβροσιδάσης). Η νόσος κληρονομείται με τον υπολειπόμενο αυτοσωματικό χαρακτήρα και διακρίνεται ανάλογα με την ηλικία εμφάνισής της, τα κλινικά της σημεία, την εξέλιξη και την ύπαρξη ή μη νευρολογικών συμπτωμάτων σε 3 τύπους. Η διάγνωση της νόσου γίνεται με τη μέτρηση των επιπέδων της ενζυμικής δραστηριότητας της γλυκοσερεβροσιδάσης και επιβεβαιώνεται με τη μελέτη του DNA. Η θεραπευτική προσέγγιση της νόσου περιλαμβάνει την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, την αλλογενή μεταμόσχευση μυελού των οστών, τη θεραπεία ενζυμικής υποκατάστασης καθώς και τη θεραπεία μείωσης του υποστρώματος. Σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 78 ασθενείς (41 άνδρες και 37 γυναίκες) από τους οποίους οι 69 είναι Ελληνικής καταγωγής και οι 9 αλλοδαποί. Ως προς τον τύπο, οι 70 (89,74%) είναι τύπου I, οι 2 (2,56%) τύπου II και οι 6 (7,69) είναι τύπου III. Αναλυτικότερα έχουν μελετηθεί 42 ασθενείς (21 άνδρες και 21 γυναίκες). Η μελέτη αφορά το γονότυπο, τις εκδηλώσεις από τα διάφορα συστήματα του οργανισμού, τον εργαστηριακό έλεγχο, καθώς και την ανταπόκριση των ασθενών στη θεραπεία. Αξιολογήθηκε η ηπατοσπληνομεγαλία, τα ευρήματα από το αναπνευστικό, το καρδιαγγειακό, το νευρικό και το μυοσκελετικό σύστημα και οι παράμετροι του αίματος HgB, PLT, WBC, IgA, IgG, IGM, LDH, AST, ALT, ACP, Chito. Αξιολογήθηκαν ενδεχόμενες διαφορές ανάμεσα σε ασθενείς που έλαβαν θεραπεία (πριν την έναρξη αγωγής) και σε ασθενείς που δεν έλαβαν αγωγή και δεν βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές. Οι ίδιοι παράγοντες μελετήθηκαν διαχρονικά σε αυτούς που έλαβαν θεραπεία ενζυμικής υποκατάστασης πρέπει να επισημανθεί ότι παρατηρήθηκε βελτίωση στη διάρκεια του χρόνου, που ήταν όμως στατιστικά σημαντική μόνο για την όξινη φωσφατάση και τη χιτοτριοσιδάση. Παρατηρήθηκε επίσης μείωση του μεγέθους του ήπατος κατά 30% και του σπλήνα κατά 40% μετά από θεραπεία 5 ετών. Από το καρδιαγγειακό σύστημα δεν παρατηρήθηκαν κλινικοεργαστηριακά ευρήματα που να συσχετίζονται με τη νόσο. Από τους πνεύμονες μόνο ένας ασθενής έχει παθολογικά ευρήματα. Οι ασθενείς τύπου I δεν εμφανίζουν νευρολογικά παθολογικά ευρήματα, σε αντίθεση με τους ασθενείς τύπου III που όλοι εμφάνισαν νευρολογικές εκδηλώσεις. Όλοι οι πάσχοντες αναφέρουν οστικούς πόνους, που υποχώρησαν στα άτομα που έλαβαν θεραπεία ενζυμικής υποκατάστασης. Το 28,57% των πασχόντων δεν είχε παθολογικά απεικονιστικά ευρήματα από τα οστά. Από τους πάσχοντες τύπου I που έλαβαν θεραπεία ενζυμικής υποκατάστασης το 28,6% παρουσίασε αντικειμενική βελτίωση των οστικών συμπτωμάτων. Και οι 4 ασθενείς τύπου III που μελετήθηκαν έχουν ευρήματα από το νευρικό και το μυοσκελετικό σύστημα. Σε θεραπεία ενζυμικής υποκατάστασης με ιμιγλουκεράση υποβλήθηκαν 28 ασθενείς (15 άνδρες και 13 γυναίκες) όλοι παρουσίασαν βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Η αρχική συνήθης δοσολογία του ενζύμου ήταν 60 IU/kg σώματος κάθε 2 εβδομάδες, η οποία σύντομα μειώθηκε. Δύο ασθενείς έλαβαν θεραπεία μείωσης του υποστρώματος με Ν- βουτυλοδεοξυνογιριμυκίνη. Αναφέρονται 2 κυήσεις σε μητέρες με θεραπεία ενζυμικής υποκατάστασης που είχαν ως αποτέλεσμα την γέννηση 3 υγιεστάτων κοριτσιών. Στην Ελλάδα λείπει ένα Κρατικό Συντονιστικό Όργανο, το οποίο να καταγράφει τους πάσχοντες από λυσοσωματικά νοσήματα και να καθορίζει τους κανόνες παρακολούθησης και θεραπευτικής αγωγής, ιδιαίτερα εάν αναλογιστεί κανείς το υψηλότατο κόστος θεραπείας αυτών των ασθενών. Οι ασθενείς αντιμετωπίζουν τόσο ιατρονοσηλευτικά, όσο και κοινωνικά προβλήματα μέρος των οποίων βρίσκει λύση μέσω του Πανελλήνιου Συλλόγου Ασθενών και Φίλων Πασχόντων από νόσο Gaucher και άλλες Λυσοσωμικές διαταραχές «Η Αλληλεγγύη».