Η χρήση των υδάτινων πόρων, σαν εργαλείο υψηλής πολιτικής στην Μέση Ανατολή

Abstract

Η παρούσα εργασία επιχειρεί να πραγματευτεί την σχέση ενός φυσικού ζωτικού πόρου και ειδικότερα του νερού, με την εξωτερική πολιτική. Στόχο έχει να διερευνήσει, εάν η ανωτέρω σχέση καθορίζεται με όρους πολιτικού ρεαλισμού, ή η διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής, προσδιορίζεται από την επίδραση παραγόντων και ιδεολογημάτων που αποδίδουν έμφαση σε ομογενοποιητικά στοιχεία ή στην αμοιβαία επωφελή συνεργασία, ή στη δυνατότητα θέσπισης κοινά αποδεκτών κανόνων. Δηλαδή εάν επικρατεί στα θέματα της υδροπολιτικής, το εθνικό συμφέρον στην διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής ενός κράτους, ή εάν επικρατούν ευρύτεροι ομογενοποιητικοί παράγοντες, όπως η θρησκεία, ο κοινός πολιτισμός και η κοινή εθνική καταγωγή ή εάν επικρατεί η αίσθηση της ανάγκης θέσπισης ενός ρυθμιστικού πεδίου, το οποίο θα προσδιορίζει κοινά αποδεκτούς κανόνες δράσης για όλους τους συμμετέχοντες και οι οποίοι θα θεσπίζουν το άναρχο διεθνές σύστημα στο συγκεκριμένο ζήτημα και θα δημιουργήσουν ένα βασικό πλαίσιο συνεργασίας και αλληλοκατανόησης. Επιχειρείται δηλαδή με την παρούσα εργασία, να καταδειχθεί κατά πόσο το νερό αποτελεί συνιστώσα της εξωτερικής πολιτικής, κατά πόσο αποτελεί εργαλείο υψηλής πολιτικής και κατά πόσο την επηρεάζει ή συμβάλει στη διαμόρφωσή της. Η σχέση του νερού και της εξωτερικής πολιτικής εξετάζεται στις χώρες της Μέση Ανατολής, όπως ο όρος προσδιορίζεται γεωπολιτικά ως προς τις χώρες που περιλαμβάνει σε αυτόν. Ειδικότερα η σχέση του νερού και της εξωτερικής πολιτικής, εξετάζεται στις περιπτώσεις εκείνες της Μέσης Ανατολής, όπου το νερό αποτελεί διακύβευμα ή όπου ανακύπτουν σημαντικές διασυνοριακές διαφορές και ζητήματα διακρατικών σχέσεων που άπτονται ειρήνης ή πόλεμοι ώστε να καταδειχθεί ο ρόλος του νερού ως εργαλείο πολιτικής και η επίδρασή του στη διαμόρφωσή της. Συγκεκριμένα στο πλαίσιο αυτής της εργασίας, επιλέγονται να διερευνηθούν οι σχέσεις μεταξύ επτά χωρών και κρατικών οντοτήτων της περιοχής, της Τουρκίας, του Ιράκ, της Συρίας, της Ιορδανίας, του Ισραήλ, του Λιβάνου και της Παλαιστινιακής Αρχής. Στα κράτη αυτά ανακύπτει με χαρακτηριστικό τρόπο η ανάδειξη της υδροπολιτικής ως βασικής συνιστώσας που διέπει τις μεταξύ τους σχέσεις και επηρεάζει στην διαμόρφωση των συνθηκών ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή. Η διερεύνηση της σχέσης του νερού ως παράγοντα που διαμορφώνει την εξωτερική πολιτική σε γεωγραφικές περιοχές της Μέσης Ανατολής, με συνθήκες που αναδεικνύουν τη πολιτική βαρύτητα αυτού του φυσικού πόρου, εξετάζεται υπό το πρίσμα του πολιτικού ρεαλισμού της θεωρίας των διεθνών καθεστώτων και της θεωρίας της σύγκρουσης των πολιτισμών. Στόχος είναι να διαπιστωθεί σε ποιο πλαίσιο εντάσσεται η εξωτερική πολιτική των συγκεκριμένων κρατών της Μέσης Ανατολής και εάν επαληθεύεται η πρόταξη του εθνικού συμφέροντος που επιτάσσει ο πολιτικός ρεαλισμός ή εάν η εξωτερική πολιτική διαμορφώνεται σύμφωνα με το θεωρητικό μοντέλο της θεωρίας της σύγκρουσης των πολιτισμών ή των διεθνών καθεστώτων. Απώτερος στόχος είναι η εξαγωγή γενικότερων συμπερασμάτων ως προς το ρόλο που διαδραματίζει το νερό στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής των κρατών, καθώς και το ρόλο που διαδραματίζει το νερό στη διαμόρφωση διεθνούς περιβάλλοντος ασφάλειας ή αστάθειας, βάσει των θεωρητικών μοντέλων που αναφέρθηκαν παραπάνω. […]