Όψεις της νεωτερικότητας και της πρωτοπορίας στην μεταπολεμική πεζογραφία (δεκαετίες 1960 και 1970): οι περιπτώσεις των Σ. Πλασκοβίτη, Α. Αλεξάνδρου, Γ. Χειμωνά και Α. Εμπειρίκου

Abstract

The aim of this thesis is to underline firstly the theoretical and critical background in which the term 'avant-garde' is used in the title and the following chapters (introduction) and secondly to point out the difficulties one has to face while trying to find the avant-garde aspects of specific greek novels) decades 1960 and 1970. The first chapter presents the case of A. Empirikos. Having in mind Empirikos's relation to surrealism, the particular novel is examined ad a bridge connection the historic avant-garde with the urgent need of breaking traditional terms in novel. The second chapter attempts to examine 'To Fragma' (Sp. Plaskovitis) through the avant-garde technique of 'spatial form', underlining the 'time' and 'place' element as used in plastic arts. The third chapter wishes to prove that 'to kivotio' (A. Alexandrou) is a representation sample of the utopian aspect in novel which fails to meet its purpose. The novel is examined in terms with the political phases of the neo avant-garde and recalls psycho-analytic and philosophical views to prove what utopia can't really achieve. The last chapter, 'O Pisistratos' (G. Chimonas) is examined as a novel which, having met the requirements of the aesthetic phases, goes on to the elements of fantasy and allegory, which are-partly-elements of the cultural neo avant-garde. Finally, the conclusions summarize the fact that during these decades anvant-garde become a matter of individual who attempted to write something different or tried to break down what traditional novel consisted of.

Στόχος της παρούσας διατριβής είναι να καταδείξει το θεωρητικό και κριτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσονται οι όροι 'νεωτερικότητα' και 'πρωτοπορία' του τίτλου (εισαγωγικό κεφάλαιο) και αφετέρου να επισημαίνει τη συνθετότητα των όρων και τη ρευστότητα των κριτηρίων που πρέπει να ληφθούν υπόψη, ώστε τα εξεταζόμενα κείμενα να αποκτήσουν την όποια πρωτοποριακή τους υπόσταση. Το πρώτο κεφάλαιο εξετάζει την περίπτωση του Α. Εμπειρίκου (Γραπτά η προσωπική μυθολογία). Δεδομένης της συνάφειάς του με τον υπερρεαλισμό, το κείμενο λειτουργεί ως γέφυρα μετάβασης απ΄την ιστορική στη νέα πρωτοπορία της δεκαετίας του '60 και εξετάζεται ως δείγμα της πρώτης νέας πρωτοπορίας, πριμοδοτώντας την αισθητική της φάση μέσω της επιτακτικής ανάγκης για αυτονόμηση του κειμένου και κατάκτηση της αισθητικής του αυτοτέλειας. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται απόπειρα να εξεταστεί 'το φράγμα' του Σπ. Πλασκοβίτη υπό το πρίσμα της πρωτοποριακής διαχείρισης των συστατικών δομών του: του χώρου και του χρόνου μέσω της έννοιας της 'χωρικότητας' του 'spatial form'. Στο τρίτο κεφάλαιο εξετάζεται 'το κιβώτιο' του Α. Αλεξάνδρου υπό το πρίσμα της προδομένης ουτοπίας που καθιστά τη γραφή του πρωτοποριακή και αναλύεται ως αντιπροσωπευτικό δείγμα της δεύτερης φάσης της νέας πρωτοπορίας (πολιτική πρωτοπορία). Στο τέταρτο κεφάλαιο, 'ο Πεισίστρατος' του Γ. Χειμωνά, υπογραμμίζονται όλα τα δεδομένα πρωτοπορίας μέσω της στροφής στη θεοποίηση του υποκειμενισμού, της προβολής του ατομικού βιώματος και της γραφής του παραλόγου. 'Ο Πεισίστρατος' ενσωματώνει την αισθητική πρωτοπορίας. Τα συμπεράσματα συμπυκνώνουν τη διαπίστωση πως στις δεκαετίες του '60 και '70 η πρωτοπορία ήταν θέμα ατομικό σε επίπεδο πειραματισμού ή ανατροπής.