Η αρχαία ελληνική γλώσσα και γραμματεία ως πρόβλημα της νεοελληνικής εκπαίδευσης, από την αναγέννηση ως την καθιέρωση της δημοτικής (1976)

Abstract

We can distinguish two opposing tendencies, creating two types of presentation and reception of AELL in education; the historical and the dogmatic type. The historical type began during the renaissance humanismus and was related to national languages. It uses translation to approach AELL. The dogmatic type continues the byzantine tradition and expresses the educational opinion of the church during the Turkish occupation. Its main characteristics are admiration to the ancient Greek language, persistance to grammatical form of text and obsence of interpretation. The two types confronted during the era of Modern Greek enlightenment. The Bavarian decrees (1834-1836) clearly give an archaeognostic orientation to public education and therefore favor the domination of the dogmatic type. Educational demoticismos suggests modernizations in education in the beginning of the 20th century towards modern Greek reality and language. After numerous failing attempts the basic principles of educational demoticismos were adopted in 1976.

Δύο τύποι προβολής και υποδοχής της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας (ΑΕΓΓ) είναι ευδιάκριτοι στην νεοελληνική μέση εκπαίδευση: ο ιστορικός και ο δογματικός. Ο ιστορικός ξεκινά από τον ουμανισμό της αναγέννησης, συσχετίζει την ΑΕΓΓ με τις εθνικές γλώσσες και ως μέσο προσέγγισης της ΑΕΓΓ χρησιμοποιεί και τη μετάφραση. Ο δογματικός τύπος συνεχίζει τη βυζαντινή παράδοση και εκφράζει στην τουρκοκρατία την εκπαιδευτική αντίληψη της εκκλησίας. Ιδιαίτεροι χαρακτήρες του είναι ο θαυμασμός στην αρχαία γλώσσα, η περιφρόνηση της κοινής, η εμμονή στη γραμματική μορφή των κειμένων, η απουσία της ερμηνευτικής διαδικασίας. Οι δύο τύποι συγκρούονται την εποχή του νεοελληνικού διαφωτισμού. Τα βαυαρικά διαταγμένα (1834-1836) δίνουν έντονα αρχαιογνωστικό προσανατολισμό στην κρατική εκπαιδεύσει και ευνοούν την εδραίωση του δογματικού τύπου. Ο εκπαιδευτικός δημοτικισμός από τις αρχές του 20ου αι. Προτείνει μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση με στροφή προς τη νεοελληνική πραγματικότητα και τη δημοτική γλώσσα. Μετά από πολλές αποτυχημένες προσπάθειες οι βασικές αρχές του εκπαιδευτικού δημοτικισμού υιοθετήθηκαν το 1976.