Ο πιθανός ρόλος ορμονών του λιπώδους ιστού (λεπτίνης και αντιπονεκτίνης) στην οστεοπενία περιεμμηνοπαυσιακών γυναικών

Abstract

Fat mass is an important determinant of bone density, but the mechanism involved in this relation is uncertain. Leptin and adiponectin, as circulating peptides of adipocyte origin, are potential contributors to this relation. The aim of the present study was to investigate the potential role of leptin and adiponectin in mediating fat mass effects on the skeleton of perimenopausal women. The sample of the present study was composed of 84 perimenopausal women, with age range 42 - 68 years. Fifty five women were postmenopausal with mean years since menopause 3.3 y. Lumbar spine bone mineral density (BMDL2 - L4) and total body bone mineral content (TBBMC) were measured with Dual X-ray absorbtiometry, leptin levels with enzyme - linked immunosorbent assay (ELISA) and adiponectin levels with radioimmunoassay (RIA). Additionally, the body composition of the participants was estimated with BIA method, and several hormones were measured. Due to lack of a published equation for the prediction of Greek, perimenopausal women’s body composition, we developed and validated a new equation, in a random sample of 60 Greek women, with age range 42 - 65 years. Dual X- ray absorptiometry was used as the reference method. The new equation that was developed for the estimation of FFM was the following: FFM (kg) = 17,825 + 0,380 (height2 / Resistance) + 0,172 x weight - 0,156 x age and explained the 88.4% of FFM variation (R2= 0.884), with a standard error of estimate (SEE) equal to 1.89 kg. According to the validation, the bias of FFM estimation was not statistically significant (p= 0.281) and the limits of agreement (± 2SD) of acceptable validity. According to the results of the study, it was shown that serum leptin levels were negatively correlated with BMD (β= -0.005, p= 0.027) and TBBMC (β= -14.32, p= 0.013). The above correlation was observed only when serum insulin levels were included, as an independent variable, in the regression analysis model. Adiponectin was not significantly correlated with BMDL2 - L4 nor with TBBMC, either in the presence or absence of insulin. In conclusion, the adipocyte hormones leptin and adiponectin do not seem to contribute as fat mediators to increased bone mass, in perimenopausal women. Adiponectin does not appear to exert any effect on bone mass, while the negative correlation among leptin and bone mass may be attributed to a more complicated circuit of events between hormones, sympathetic system and fat distribution, during this period of women’s life, rather than to the body fat content only.

Η λιπώδης μάζα αποτελεί καθοριστικό παράγοντα της οστικής πυκνότητας, αλλά οι μηχανισμοί που εμπλέκονται στη σχέση αυτή παραμένουν αβέβαιοι. Η λεπτίνη και η αντιπονεκτίνη, ως κυκλοφορούντα πεπτίδια παραγόμενα από το λιπώδη ιστό, μεσολαβούν πιθανόν στην παραπάνω σχέση. Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν η διερεύνηση του πιθανού ρόλου της λεπτίνης και της αντιπονεκτίνης ως διαμεσολαβητές των επιδράσεων της λιπώδους μάζας στο σκελετό περιεμμηνοπαυσιακών γυναικών. Το δείγμα της μελέτης αποτελούνταν από 84 περιεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με εύρος ηλικιών 42 - 68 έτη. Από αυτές, 55 ήταν μετεμμηνοπαυσιακές, με μέσο χρόνο εμμηνόπαυσης 3,3 έτη. Με τη μέθοδο της απορροφησιομετρίας ακτίνων- Χ διπλής ενέργειας (DXA), μετρήθηκε η οστική πυκνότητα στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (ΒΜDΟ2-Ο4), καθώς και η ολική περιεκτικότητα των οστών σε ανόργανα στοιχεία (TBBMC). Οι συγκεντρώσεις της λεπτίνης προσδιορίστηκαν με τη μέθοδο ELISA και της αντιπονεκτίνης με τη ραδιοανοσολογική μέθοδο (RΙΑ). Επιπρόσθετα εκτιμήθηκαν η σύσταση σώματος, με τη μέθοδο της Βιοηλεκτρικής Εμπέδησης (BIA) και οι συγκεντρώσεις διαφόρων ορμονών. Για να εκτιμήσουμε το σωματικό λίπος των ατόμων με τη μέθοδο BIA και λόγω έλλειψης κάποιας δημοσιευμένης εξίσωσης για την εκτίμηση της σύστασης σώματος περιεμμηνοπαυσιακών γυναικών, ελληνικής καταγωγής, αναπτύξαμε μία νέα εξίσωση και στη συνέχεια ελέγξαμε την αξιοπιστία της, σε ένα τυχαίο δείγμα 60 γυναικών, ηλικιακού εύρους 42 - 65 ετών. Ως μέθοδος αναφοράς χρησιμοποιήθηκε η DXA. Η νέα εξίσωση που αναπτύχθηκε για την εκτίμηση της FFM ήταν η ακόλουθη: FFM (kg) = 17,825 + 0,380 (ύψος2 / R) + 0,172 x βάρος - 0,156 x ηλικία και ερμήνευε το 88.4% της διακύμανσης της άλιπης μάζας σώματος (R2= 0,884), με τυπικό σφάλμα εκτίμησης (SEE) ίσο με 1,89 kg. Σύμφωνα με τον έλεγχο αξιοπιστίας, το συστηματικό σφάλμα (bias) στην εκτίμηση της FFM δεν ήταν στατιστικά σημαντικό (p= 0,281) και τα όρια συμφωνίας (limits of agreement) (± 2 SD) ήταν αποδεκτής αξιοπιστίας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η λεπτίνη συσχετιζόταν αρνητικά με την ΒΜDΟ2-Ο4 (β= -0,005, p= 0,027) και την TBBMC (β= -14,32 p= 0,013). Η παραπάνω συσχέτιση ήταν σημαντική μόνο όταν τα επίπεδα ινσουλίνης συμπεριλαμβάνονταν στις ανεξάρτητες μεταβλητές των υποδειγμάτων της πολλαπλής παλινδρόμησης. Η αντιπονεκτίνη δε παρουσίαζε σημαντική συσχέτιση με την ΒΜDΟ2-Ο4 ή την TBBMC, τόσο κατά την παρουσία, αλλά και την απουσία της ινσουλίνης από τις ανεξάρτητες μεταβλητές. Συμπερασματικά, οι ορμόνες του λιπώδους ιστού, λεπτίνη και αντιπονεκτίνη δε φαίνεται να συνεισφέρουν ως διαμεσολαβητές της θετικής επίδρασης του λίπους στην οστική μάζα, στις περιεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Η αντιπονεκτίνη φαίνεται πως δεν ασκεί καμία επίδραση στην οστική μάζα, ενώ η αρνητική συσχέτιση ανάμεσα στη λεπτίνη και την οστική μάζα μπορεί να αποδοθεί σε μία περίπλοκη αλληλουχία γεγονότων και αλληλεπιδράσεων μεταξύ των ορμονών, του συμπαθητικού συστήματος και της κατανομής του σωματικού λίπους, που σημειώνονται σε αυτήν την περίοδο της ζωής των γυναικών και όχι μόνο στο σωματικό λίπος.