Επίδραση της αγωγής με πεγκυλιωμένη ιντερφερόνη και ριμπαβιρίνη στο παχύ έντερο ασθενών με χρόνια HCV λοίμωξη

Abstract

The aim of the present study was to evaluate the possible effect of interferon plus ribavirin treatment on the large intestine histology of chronic HCV infected patients as well as its possible relationship with diarrhea, a recognized complication of this treatment regimen. Twenty-four treatment-naive chronic HCV infected patients with no contraindication of receiving combination treatment with pegylated-interferon alpha-2b (PEG-IFNα2b) and ribavirin (RIB) were enrolled in the study. All patients underwent recto-sigmoidoscopic examination prior to the beginning of the treatment schedule. Three to five biopsy specimens were taken from the recto-sigmoid area. Fifteen patients underwent the same procedure after the completion of a 6-month treatment course. Nine patients refused to proceed with the study (6) or stopped the treatment due to personal reasons (3). Ten age-matched healthy subjects (control group) underwent recto-sigmoidoscopic examination and biopsy. All controls had no history of inflammatory bowel disease or other diseases, did not receive non-steroid anti-inflammatory medications, did not report diarrhea and were used to identify possible large intestine’s histology lesions in chronic HCV infected patients. Twenty percent (20%) of patients reported diarrhea during or after 6 months of treatment, unrelated to the histology of the large intestine. No pathological macroscopic (endoscopic) findings were identified in either patients or controls. The group of patients had no statistically significant difference in the presence of inflammation compared to controls. In particular, no statistically significant differences were observed regarding architectural disorder and mucus production, the presence of Paneth cells and the number of lymphoid follicles in every biopsy specimen among patients and controls. Therefore, it seems that chronic HCV infection is not responsible for histological alterations of the intestinal mucosa. Additionally, there was no statistically significant difference to the percentage of patients with large intestine inflammation before and 6 months after treatment. No statistically significant differences were observed regarding architectural disorder, decrease of mucus production, presence of Paneth cells and the number of lymphoid follicles in every biopsy specimen, before and 6 months after combination treatment. So, it seems that combination treatment with PEG-IFNα2b and ribavirin has no effect on the large intestine histology of chronic HCV infected patients. Conclusively, according to the results of our study, chronic HCV infection doesn’t seem to affect the histology of the large intestine, despite the documental lymphotropism of hepatitis C virus. Moreover, it seems that the immunomodulatory-antiviral treatment of chronic hepatitis C doesn’t affect the large intestine histology of treated patients, despite the appearance of symptoms from the gastro-intestinal tract in a subgroup of them.

Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν να μελετηθεί αν οι ανοσολογικές μεταβολές που επισυμβαίνουν κατά τη θεραπεία της χρόνιας HCV ηπατοπάθειας με IFN και ριμπαβιρίνη, αντανακλώνται σε ιστολογικό επίπεδο, στο βλεννογόνο του παχέος εντέρου των ασθενών. Επίσης, να διερευνηθεί εάν υφίσταται συσχέτιση του διαρροϊκού συνδρόμου, που σε ένα ποσοστό εκδηλώνεται σαν ανεπιθύμητη ενέργεια της θεραπείας, με τυχόν ιστολογικές μεταβολές στο βλεννογόνο του παχέος εντέρου των ασθενών. Στην παρούσα μελέτη συμμετείχαν 24 ασθενείς με χρόνια HCV-λοίμωξη. Όλοι τους ήταν πρωτοθεραπευόμενοι ασθενείς και πληρούσαν τα κριτήρια για τη χορήγηση της συνδυασμένης αγωγής με PEG-IFNα2b και ριμπαβιρίνη. Οι 24 ασθενείς πριν την έναρξη της συνδυασμένης αγωγής υποβλήθηκαν σε ορθοσιγμοειδοσκόπηση χωρίς προηγούμενη προετοιμασία του εντέρου. Ελήφθησαν τρία (3) ως πέντε (5) ιστολογικά δείγματα από το βλεννογόνο του ορθοσιγμοειδούς. Από αυτούς, οι 15 υποβλήθηκαν στην ίδια διαδικασία με τη συμπλήρωση έξι (6) μηνών συνδυασμένης αγωγής για την HCV ηπατοπάθεια. Οι υπόλοιποι 9 είτε αρνήθηκαν να υποβληθούν στην εξέταση (6) είτε δε συνέχισαν τη θεραπευτική αγωγή για προσωπικούς τους λόγους (3). Για τη σύγκριση της ιστολογικής εικόνας του παχέος εντέρου στους ασθενείς με χρόνια HCV λοίμωξη και στο γενικό πληθυσμό, χρησιμοποιήθηκαν 10 άτομα (μάρτυρες) του ίδιου ηλικιακού εύρους με τους ασθενείς της μελέτης. Τα άτομα αυτά προσήλθαν διαδοχικά στο Ηπατολογικό Ιατρείο του Ηπατογαστρεντερολογικού Εργαστηρίου του Γενικού Νοσοκομείου-Μαιευτηρίου «Έλενα Βενιζέλου» για ενδοσκοπικό έλεγχο πολυπόδων. Όλοι τους χαρακτηρίζονταν από την απουσία ιστορικού φλεγμονώδους εντερικής νόσου, δεν έκαναν χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων και δεν ανέφεραν παρουσία διαρροϊκών κενώσεων. Η στατιστική ανάλυση βασίστηκε στο τεστ x2 (chi-square test), στο student’s t-test και στο στατιστικό έλεγχο προσημειωμένης διάταξης του Wilcoxon, με επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας το 95% (p<0.05). Δε διαπιστώθηκαν παθολογικά μακροσκοπικά ευρήματα από τον εντερικό βλεννογόνο σε κανένα από τους μάρτυρες και τους ασθενείς, πριν ή μετά την αγωγή. Η εκτίμηση της παρουσίας συμπτωματολογίας από το πεπτικό με τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού έδειξε ότι ένα ποσοστό 20% των ασθενών εμφάνισε, κατά ή μετά 6 μήνες αγωγής, διαρροϊκή συνδρομή, που δε σχετιζόταν με την ιστολογική εικόνα του παχέος εντέρου των ασθενών αυτών. Η σύγκριση της πιθανής φλεγμονώδους διήθησης του βλεννογόνου του παχέος εντέρου των ασθενών με χρόνια HCV λοίμωξη προ θεραπείας με εκείνη της ομάδας ελέγχου (controls) έδειξε ότι οι δύο ομάδες δε διέφεραν στατιστικά σημαντικά στην παρουσία φλεγμονώδους διεργασίας στο βλεννογόνο του παχέος εντέρου. Ειδικότερα, δε διαπιστώθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των ασθενών προ θεραπείας και της ομάδας ελέγχου για όλες τις ιστολογικές παραμέτρους που εκτιμήθηκαν, όπως η διαταραχή της αρχιτεκτονικής και η ελάττωση της βλεννοπαραγωγής, η ύπαρξη κυττάρων Paneth και ο αριθμός των λεμφοζιδίων ανά ιστολογικό τεμάχιο. Φαίνεται επομένως ότι η HCV λοίμωξη καθεαυτή δεν επάγει τη φλεγμονώδη διεργασία στο βλεννογόνο του παχέος εντέρου. Όσον αφορά στην επίδραση της συνδυασμένης αγωγής με PEG-IFNα2b και ριμπαβιρίνη στην ιστολογική εικόνα του παχέος εντέρου των ασθενών με χρόνια HCV ηπατοπάθεια, διαπιστώθηκε ότι τα ποσοστά των ασθενών που εμφάνιζαν εικόνα φλεγμονώδους διεργασίας στο παχύ έντερο πριν την έναρξη της αγωγής και 6 μήνες μετά δε διέφεραν στατιστικά σημαντικά μεταξύ τους. Ειδικότερα, τα ποσοστά διαταραχής της αρχιτεκτονικής και ελάττωσης της βλεννοπαραγωγής, τα ποσοστά παρουσίας κυττάρων Paneth στο βλεννογόνο του παχέος εντέρου και ο αριθμός των λεμφοζιδίων ανά ιστολογικό τεμάχιο δε διέφεραν στατιστικά σημαντικά μεταξύ τους πριν την έναρξη και μετά από 6 μήνες συνδυασμένης αγωγής. Γίνεται επομένως αντιληπτό ότι η συνδυασμένη αγωγή με PEG-IFNα2b και ριμπαβιρίνη δε φαίνεται να επηρεάζει την ιστολογική εικόνα του παχέος εντέρου των ασθενών με χρόνια HCV λοίμωξη. Συμπερασματικά, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης μας η παρουσία της χρόνιας HCV λοίμωξης δε φαίνεται να επηρεάζει το βλεννογόνο του παχέος εντέρου σε ιστολογικό επίπεδο, παρά τον τεκμηριωμένο λεμφοτροπισμό που επιδεικνύει ο ιός της ηπατίτιδας C. Παράλληλα, φαίνεται ότι η ανοσοτροποποιητική - αντι-ιϊκή θεραπεία της χρόνιας ηπατίτιδας C δεν επηρεάζει την ιστολογική εικόνα του παχέος εντέρου των ασθενών, παρά την παρουσία συμπτωματολογίας από το γαστρεντερολογικό σύστημα σε μια υποομάδα αυτών. Τα αποτελέσματά μας χρήζουν περαιτέρω επιβεβαίωσης από νέες προοπτικές μελέτες με μεγαλύτερο αριθμό ασθενών.