Το κοιμητήριο στον χώρο και στον χρόνο

Abstract

The cemetery had always been a "living" part of the city, actively participating in urban life. The western world's changing attitudes towards death however, have influenced and continue to influence how the environment and the location of the cemetery are perceived. This thesis examines the subject of burial grounds and, more generally that of the management of the dead from a spatial, cultural, anthropological, historical, economic and political point of view as well as the manner in which these different elements influence over time the burial ground's spatial dimension and relationship with its surroundings, both urban and rural.Today, society's attitude towards death has transformed burial grounds from rich multidimensional urban spaces into forgotten places tolerated by necessity and of lesser significance in the cultural values of modern urban life. Urban planners view the cemetery as a "sacred" and forbidden place. They regard it as a land use in conflict with other land uses, residential ones in particular, and usually attempt to distance and isolate it, both in practice and through the current legal framework. This thesis, through its extensive bibliographic research reaching from antiquity to the present day, is divided into four historic periods. It analyses and evaluates the positive and negative elements of the cemetery's historical development, learns from the negative ones and responds to today's challenges by way of a specific proposal for the "second ” return of the burial ground to today's urban fabric. The originality of the Thesis lies in its detailed coverage of all aspects of spatial identity and function seen through the issues raised in the management of the dead as well as the possible guidance it offers to urban planners in integrating this controversial land use into the contemporary urban fabric, while at the same time opening the debate for the revision of the current legal framework.

Το κοιμητήριο ήταν πάντα ένας «ζωντανός» χώρος της πόλης και συμμετείχε ενεργά στην αστική ζωή. Ωστόσο η στάση του δυτικού κόσμου απέναντι στο θάνατο, επηρέασε και συνεχίζει να επηρεάζει την αντίληψη του τοπίου και της θέσης του κοιμητηρίου. Το αντικείμενο της διατριβής είναι η θεώρηση των χώρων ταφής και γενικότερα διαχείρισης νεκρών, από χωρική, πολιτισμική, ανθρωπολογική, ιστορική, οικονομική, πολιτική σκοπιά και η διαχρονική επιρροή αυτής της πολυποίκιλης θεώρησης στην χωρική τους διάσταση και στην σχέση τους με τον περιβάλλοντα χώρο, αστικό και εξωαστικό.Σήμερα, η στάση της κοινωνίας απέναντι στο θάνατο έχει μετατρέψει τους χώρους ταφής, από πολυδιάστατους αστικούς χώρους, σε λησμονημένα τοπία κατ' ανάγκη αποδεκτά και υποβαθμισμένο ως προς τις πολιτιστικές αξίες της σύγχρονης αστικής ζωής. Οι μελετητές του χώρου, θεωρώντας το κοιμητήριο ως «ιερό», αλλά και απαγορευμένο χώρο το αντιμετωπίζουν ως μια λειτουργία σε συγκρουσιακή σχέση γης σε σχέση με τις άλλες και κυρίως με την κατοικία και προσπαθούν να την απομακρύνουν και να την απομονώνουν, συνεπικουρούμενοι από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο.Η παρούσα διατριβή, μέσα από την ευρεία βιβλιογραφική έρευνα που καλύπτει το χρονικό διάστημα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και χωρίζεται σε τέσσερις χρονικές περιόδους, αναλύει και αξιολογεί τα θετικά και αρνητικά στοιχεία της ιστορικής πορείας του κοιμητηρίου και απαντά στις σημερινές προκλήσεις μέσω της σύνταξης συγκεκριμένης πρότασης για την «δεύτερη» επιστροφή του στον σημερινό αστικό ιστό, μετά την πρώτη του 6ου αιώνα μ.Χ.. Η πρωτοτυπία της διατριβής έγκειται στην αναλυτική κάλυψη όλων των διαστάσεων χωρικής ταυτότητας και λειτουργίας του χώρου διαχείρισης νεκρών, στην διερεύνηση των μεταξύ τους σχέσεων και επιρροών, στην διαμόρφωση πλαισίου κανόνων και προϋποθέσεων χωροθέτησης αυτής της αμφιλεγόμενης χρήσης γης στον αστικό χώρο, σε συνδυασμό με κατευθύνσεις αναθεώρησης του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου.