Εκτίμηση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας του εσωτερικού ελέγχου

Abstract

Τhe recent global financial crisis of 2007 and the impact of major corporate scandals have brought about changes in the economic landscape and rearrangements in the money market, both internationally and nationally. As a result, the need has emerged for ensuring high quality internal and external auditing standards. Regulations and laws have focused on increasing disclosure requirements related to corporate governance. The objective of internal audit is the enhancement of the financial value of the company and the protection of the corporate interest through its preventive and advisory nature. In today's competitive and complex financial environment, the need for a reliable, efficient and quality internal audit system is more timely than ever. The present doctoral thesis contributes toward this direction by implementing models of quality evaluation and effectiveness of internal audit, and by identifying factors that influence them in selected accounting, auditing and corporate governance surveys through three research approaches. The first research approach was the development of models for evaluating the quality of internal audit, by extracting texts referring to the internal audit system from the publicly available Annual Financial Statements of Greek Listed Companies. The results showed that words in text notifications can be used to predict Quality of Internal Audit. Using text data (terms or N-Grams), the average classification accuracy ranges from 79% to 90%. It is noteworthy that the combination of N-Grams and financial variables was the most effective, as the average performance of the seven classifiers increased to 90.6%. The second research approach was the evaluation of the operation of the Internal Audit of companies, in particular of the functions related to the preparation and disclosure of reliable financial statements. It is for this reason that text mining methods were applied on text data, related to internal audit from the Annual Reports of Companies Listed on the Athens Stock Exchange. 24 criteria for the quality of internal audit were defined. The results show that the model is able to effectively evaluate the quality of internal control. In addition, Principal Component Analysis (PCA) is used to identify important processes and concepts of the internal audit mechanism. The third research approach was the examination of the disclosures of internal audit and corporate governance in the companies listed in the Athens Stock Exchange for the years 2014-15. In particular, the impact of (a) the disclosures on the compliance of companies with the operation of internal audit, (b) the proper adoption of corporate governance practices in this ‘compliance or explanation’ regime and (c) the effect of accruals on the type of audit opinion issued by the external auditor (positive opinion vs. positive opinion with emphasis) and on the number of topics identified in the positive opinion with emphasis, has been investigated. The results showed that internal audit, related disclosures in the annual reports, and, above all, the adoption of the proposed corporate governance principles, appear to have an impact not only on the type of audit opinion issued by the external auditor (positive opinion vs positive opinion with emphasis), but also on the number of topics included in the positive opinion with emphasis. The interpretation of the results is subject to the constraints of the Greek reality, where the auditors’ relationship with their client companies is close and the standardization of annual reports can be greatly improved. The results of the present research may prove useful to internal and external auditors, financial analysts as well as regulatory authorities, and may provide an incentive and a starting point for further research on the quality of internal audit.

Η πρόσφατη παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007 και οι επιπτώσεις μεγάλων εταιρικών σκανδάλων έφεραν αλλαγές στο οικονομικό σκηνικό και ανακατατάξεις στη χρηματαγορά, τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο. Αποτέλεσμα ήταν να έρθει στο προσκήνιο η ανάγκη δημιουργίας κινήτρων εξασφάλισης υψηλής ποιότητας προτύπων εσωτερικού και εξωτερικού ελέγχου. Ρυθμιστικοί κανονισμοί και νόμοι εστίασαν στην αύξηση των απαιτήσεων γνωστοποίησης που σχετίζονται με την εταιρική διακυβέρνηση. Αντικειμενικός σκοπός του εσωτερικού ελέγχου είναι η ενίσχυση της οικονομικής αξίας της επιχείρησης και η προάσπιση του εταιρικού συμφέροντος, μέσω του προληπτικού αλλά και του συμβουλευτικού του χαρακτήρα. Στις παρούσες ανταγωνιστικές και πολύπλοκες οικονομικές συνθήκες η αναγκαιότητα για ένα αξιόπιστο, αποτελεσματικό και ποιοτικό σύστημα εσωτερικού ελέγχου είναι πιο επίκαιρη παρά ποτέ. Η παρούσα διδακτορική διατριβή επιχειρεί να συμβάλλει στην κατεύθυνση αυτή, υλοποιώντας μοντέλα εκτίμησης της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας του εσωτερικού ελέγχου και εντοπίζοντας παράγοντες που τις επηρεάζουν σε επιλεγμένες έρευνες της λογιστικής, της ελεγκτικής και της εταιρικής διακυβέρνησης μέσω τριών ερευνητικών προσεγγίσεων. Η πρώτη ερευνητική προσέγγιση ήταν η δημιουργία μοντέλων εκτίμησης της ποιότητας του εσωτερικού ελέγχου, εξορύσσοντας κείμενα που αναφέρονται στο σύστημα εσωτερικού ελέγχου τα οποία βρίσκονται στις δημοσίως διαθέσιμες Ετήσιες Οικονομικές Εκθέσεις Ελληνικών Εισηγμένων Εταιρειών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι λέξεις σε γνωστοποιήσεις κειμένου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρόβλεψη της Ποιότητας του Εσωτερικού Ελέγχου. Με χρήση δεδομένων κειμένου (όρων ή N-Grams) η μέση ακρίβεια ταξινόμησης κυμαίνεται από 79% έως 90%. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο συνδυασμός των N-Grams και των χρηματο-οικονομικών μεταβλητών ήταν ο αποτελεσματικότερος, δεδομένου ότι η μέση επίδοση των επτά ταξινομητών αυξήθηκε στο 90.6%.Η δεύτερη ερευνητική προσέγγιση ήταν η αξιολόγηση της λειτουργίας του Εσωτερικού Ελέγχου των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των λειτουργιών που σχετίζονται με την κατάρτιση και γνωστοποίηση αξιόπιστων χρηματοοικονομικών καταστάσεων. Για τον σκοπό αυτό εφαρμόστηκαν μέθοδοι εξόρυξης κειμένου (text mining) σε δεδομένα κειμένου που αφορούσαν στον εσωτερικό έλεγχο από τις Ετήσιες Εκθέσεις Εταιρειών Εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών και ορίστηκαν 24 κριτήρια για την ποιότητα του εσωτερικού ελέγχου. Τα αποτελέσματα αποδεικνύουν ότι το μοντέλο είναι σε θέση να αξιολογήσει αποτελεσματικά την ποιότητα του εσωτερικού ελέγχου. Επιπλέον, η Ανάλυση Κύριων Συνιστωσών (PCA) χρησιμοποιείται για την επισήμανση σημαντικών διαδικασιών και εννοιών του μηχανισμού εσωτερικού ελέγχου. Η τρίτη ερευνητική προσέγγιση ήταν η εξέταση των αποκαλύψεων του εσωτερικού ελέγχου και της εταιρικής διακυβέρνησης στις Εισηγμένες Εταιρείες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών για τα έτη 2014-15. Συγκεκριμένα, διερευνήθηκε εμπειρικά η επίδραση που έχουν: (α) οι αποκαλύψεις που αφορούν τη συμμόρφωση των εταιρειών όσον αναφορά στη λειτουργία του εσωτερικού ελέγχου, (β) η ορθή υιοθέτηση πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης στο συγκεκριμένο καθεστώς «συμμόρφωσης ή εξήγησης» καθώς και (γ) η επίδραση των δεδουλευμένων (accruals), στον τύπο της ελεγκτικής γνώμης που έχει εκδοθεί από τον εξωτερικό ελεγκτή (θετική γνώμη vs θετική γνώμη με θέματα έμφασης) και στον αριθμό των θεμάτων που έχουν αναγνωριστεί στη θετική γνώμη με θέματα έμφασης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο εσωτερικός έλεγχος, οι αποκαλύψεις που σχετίζονται με αυτόν στις ετήσιες εκθέσεις και, κυρίως, η υιοθέτηση των προτεινόμενων αρχών εταιρικής διακυβέρνησης φαίνεται να έχουν επίδραση όχι μόνο στον τύπο της ελεγκτικής γνώμης που έχει εκδοθεί από τον εξωτερικό ελεγκτή (θετική γνώμη vs θετική γνώμη με θέματα έμφασης) αλλά και στον αριθμό των θεμάτων που έχουν περιλαμβάνονται στη θετική γνώμη με θέματα έμφασης.Η ερμηνεία των αποτελεσμάτων υπόκειται στους περιορισμούς της ελληνικής πραγματικότητας, όπου η σχέση των ελεγκτών με τις εταιρείες-πελάτες τους είναι στενή και η τυποποίηση των ετήσιων εκθέσεων επιδέχεται σημαντικές βελτιώσεις. Τα αποτελέσματα της έρευνας μπορούν να φανούν χρήσιμα σε εσωτερικούς και εξωτερικούς ελεγκτές, οικονομικούς αναλυτές καθώς και ρυθμιστικές αρχές και να αποτελέσουν κίνητρο και αφετηρία για περαιτέρω έρευνα αναφορικά με την ποιότητα του εσωτερικού ελέγχου.