Εικόνα σώματος και προβλήματα μάθησης σε τυφλοκωφά παιδιά

Abstract

Children understand the world through their interaction with people and objects. Students with deaf-blindness may, due to sensory loss, miss or misinterpret natural cues and incidental information which provide an understanding of the world. The children with multisensory impairments receive limited and distorted sensory information, the perception may differ and the concept development may be impeded, through which the child defines its relation to the word and formats his conceptual background. Therefore, cognition and communication are seriously affected by the combined loss of vision and hearing. The combined loss of both vision and hearing imposes limitations on communication and the perception of primary concepts (e.g. time, space), which are important for the concept formation of the natural and social environment. The deaf-blind student was introduced to concepts basing them on his/her emotional experiences and sensory exploration. The program with deaf-blind students started with the senses, moved to perception and ended up in cognition. The application of the interventional program aimed to help the deaf-blind student in promoting early concept development grounded on concrete experiences. The purpose was to develop an interventional educational plan for a deaf-blind student with screened difficulties in the perception of primary concepts (body schema, place, time). This is part of a more extensive research in developing the screening inventory for the deaf-blind students’ cognitive and communicative profile. The application of the interventional program aimed to help the deaf-blind student in promoting early concept development. The study uses a qualitative research methodology and adopts an interpretative position. The aim of the inquiry was descriptive and it was followed the case study methodology. Prompted by the lack of used assessment tools for deaf-blind students, a research program was embarked to produce a screening inventory of the cognitive and communicative profile of deaf-blind students, using direct observation and adapted material for informal assessment and intervention in the form of case study. The profile is theoretically founded through the axes of communication, social-emotional development and cognitive development. Its application is implemented through the use of adapted material and multisensory approaches. The profile aspires to present an initial structured and composed framework of the deafblind students' potential focused on specific sections. The elements gathered and the difficulties noticed will define the planning and the development of an interventional educational plan addressed to the unique student's need, incorporated into an adapted curriculum. The application of both the screening inventory and the interventional program aim to help deafblind students perceive the conceptual framework of their natural and social environment. This communicative and cognitive profile is illustrated by case studies focused on the communication, cognition, social development and daily living skills. The planning and application of the individual educational plan will be based on the monitored difficulties.

Τα παιδιά δομούν τις έννοιες και τη γνώση και συνακόλουθα αντιλαμβάνονται τον κόσμο διαμέσου της αλληλεπίδρασης με το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον. Τα παιδιά με προβλήματα όρασης και προβλήματα ακοής δέχονται περιορισμένα ερεθίσματα και συγκεχυμένες πληροφορίες από την επενέργειά τους στο περιβάλλον. Η ελλειμματική αυτή πρόσληψη ή και απουσία οπτικών και ακουστικών ερεθισμάτων δημιουργεί δυσκολίες στην αντίληψη και συνακόλουθα συμβάλλει στην ελλειμματική δόμηση των εννοιών για το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον.Η ιδιαιτερότητα των αναγκών ενός τυφλοκωφού μαθητή καθιστά το σχεδιασμό ενός εξατομικευμένου εκπαιδευτικού προγράμματος σημαντικά περίπλοκο. Αφετηρία αποτελεί η εκπαιδευτική εκτίμηση των ικανοτήτων και των αναγκών του μαθητή, καθώς και η επιλογή των κατάλληλων εκπαιδευτικών μεθόδων που θα κληθούν να ανταποκριθούν στην προσωπικότητα και την ιδιαιτερότητα του κάθε μαθητή. Η ανίχνευση και η πρώιμη αξιολόγηση είναι δυσχερής όταν οι μαθητές έχουν πολλαπλές, σοβαρές αναπηρίες και ιδιαίτερα όταν παρουσιάζουν αισθητηριακά προβλήματα.Στη διαδικασία αξιολόγησης του τυφλοκωφού μαθητή δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην πολυεπιστημονική προσέγγιση που τείνει να διαπιστώσει κατά πόσο ο μαθητής έχει την ικανότητα να εσωτερικεύει και να εκφράζει μια μαθημένη συμπεριφορά. Η σκοπιμότητα της συγκρότησης του γνωστικού και επικοινωνιακού προφίλ του μαθητή είναι η παροχή πληροφοριών στον εκπαιδευτικό ώστε να τον βοηθήσουν να σχεδιάσει και να εξατομικεύσει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Η συγκρότηση του επικοινωνιακού και γνωστικού προφίλ των τυφλοκωφών μαθητών μέσω της μεθοδολογικής προσέγγισης της μελέτης περίπτωσης και της παρατήρησης, αποσκοπεί στην αρτιότερη αντίληψη του εννοιολογικού πλαισίου του κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντός τους. Απαρτίζεται από τους εξής τομείς- υπό-κλίμακες: γνωστική ανάπτυξη, κινητική ανάπτυξη, επικοινωνία, κοινωνικοποίηση, αισθητηριακή αντίληψη, δεξιότητες καθημερινής διαβίωσης, με απώτερο σκοπό οι καταγραφόμενες δυσκολίες να προσδιορίσουν και το σχεδιασμό του εξατομικευμένου εκπαιδευτικού προγράμματος παρέμβασης.Το εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης θεμελιώνεται θεωρητικά μέσα από τους άξονες της επικοινωνίας, της κοινωνικό-συναισθηματικής ανάπτυξης και της γνωστικής ανάπτυξης, δεδομένου ότι η ελλειμματική πρόσληψη ή και η απουσία οπτικών και ακουστικών ερεθισμάτων δημιουργεί δυσλειτουργίες στην αντίληψη και, συνακόλουθα, συμβάλλει στην ελλειμματική δόμηση σταθερών χωρωχρονικών σημείων αναφοράς πάνω στα οποία στηρίζεται το εννοιολογικό υπόβαθρο της γνώσης και της επικοινωνίας. Το εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης αποσκοπεί στην εμπράγματη ενθάρρυνση της ενεργητικής παρουσίας και της επενέργειας των τυφλοκωφών μαθητών στο περιβάλλον διαμέσου της ένταξής τους σε ένα περιβάλλον κατανοητό και ελεγχόμενο μέσω πολυαισθητηριακά σχεδιασμένων και προσαρμοσμένων προσεγγίσεων.Μέσα από την εφαρμογή του προγράμματος παρέμβασης οι μαθητές με τυφλοκώφωση ενισχύθηκαν στην όσο το δυνατόν αρτιότερη εννοιολογική δόμηση (εικόνα σώματος, χώρος, χρόνος) και τη δόμση του εννοιολογικού πλαισίου αντίληψης του κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντός τους, διαμέσου: (i) της ένταξης των παιδιών σε ένα δομημένο επικοινωνιακό περιβάλλον, όπου μπορούν να συνειδητοποιούν την κυκλική ανανέωση των χρονικών διαστημάτων και να αντιλαμβάνονται την αλληλουχία, τη διαδοχή και το εννοιολογικό πλαίσιο των βιωμένων γεγονότων, και (ii) της εμπράγματης ενθάρρυνσης, της ενεργητικής παρουσίας και της επενέργειάς τους στο περιβάλλον μέσω πολυαισθητηριακά σχεδιασμένων και προσαρμοσμένων προσεγγίσεων.