Ανθολογίες νεοελληνικού διηγήματος [ 1888] - 2007: (ιστορικές, θεματικές, μεικτές, τοπικές κ. ά. )

Abstract

Our phD dissertation studies anthologies from 1888 to 2007 that contain modern Greek short stories (historic, thematic, mixted, local and other) and is divided into two parts. In the first part the most significant anthologies are presented historically and grammatologicaly. The second part is the anthologies’ bibliography. This bibliography covers anthologies from around the world that had to do with novels and short stories from modern Greek writers, as well as mixed anthologies that contained both novels and poems. The bibliography also contains the tables of contents of each anthology and their literary genre. In the first part, we examine the term anthology: what it means and what it is called in various languages. We proceed to a historical presentation of the process of making an anthology and of the presence of anthologies in the publishing business. We then examine whether we can classify anthology as an independent literary genre. Finally, we divide the 119 years we are examining into five periods (1888-1940, 1940-1950, 1950-1967, 1967-1974, 1974-2007), we study historically and grammatologically each period’s main anthologies and we draw separate conclusions for each period. Each period is proceeded by a short historical presentation of short story records of the era, each anthology’s form and of the writers and literary works each anthology contains with an emphasis on the people who made each anthology and the role they played in their period’s intellectual movements. The making of the anthology is judged based on each period’s literary history and canon. There is an extended analysis on each anthologist’s criteria for choosing, presenting and classifying – where possible – the writings. It is noted that anthologists gave great effort to present as many worthy writers and writings as they could, without segregating certain writers or movements. There is variety in the publishing world: all the types of anthologies are represented – general, thematic (on one subject), regional, competition, translated, historical, contemporary, personal (from one author). We examined the role anthologies played in turbulent times for Greece, such as World War I and II, the German Occupation, the civil war and the seven-year military coup. We devoted a special chapter to each of the following types of anthologies: anthologies containing short stories sprouting from resistance against the Nazis and against the dominant military forces in the civil war, anthologies published by Greek refugees in second world countries and anthologies from Cyprus. All in all our dissertation offers a panoramic view of the literary creations, publishing business and intellectual life of Greece, as well as a view of the reception of said creations by the readers – in Greece or abroad, through the translated anthologies. Anthologies such as Domaine grec and Eighteen Texts are noted for their decisive effect on intellectual and political life respectively.

Η διδακτορική μας διατριβή με θέμα «Ανθολογίες νεοελληνικού διηγήματος 1888 – 2007: Ιστορικές, Θεματικές, Μεικτές, Τοπικές κ.ά.» χωρίζεται σε δύο μέρη: το πρώτο μέρος, στο οποίο παρουσιάζονται ιστορικογραμματολογικά οι κυριότερες ανθολογίες, και το δεύτερο μέρος, που περιλαμβάνει τη βιβλιογραφία των ανθολογιών. Η βιβλιογραφία των ανθολογιών περιλαμβάνει όλες τις ανθολογίες που εκδόθηκαν παγκοσμίως με θέμα τους το νεοελληνικό διήγημα. Εντάχθηκαν σ’ αυτήν και οι μεικτές ανθολογίες. Καταγράφονται τα περιεχόμενα κάθε ανθολογίας αναλυτικά και χαρακτηρίζονται ως προς το είδος του κειμένου που περιέχονται σε κάθε ανθολογία. Στο πρώτο μέρος εξετάζουμε τον όρο ανθολογία ως προς το περιεχόμενο και τις διαφορετικές ονομασίες της έννοιας σε διάφορες γλώσσες, προβαίνουμε σε ιστορική παρουσίαση της πράξης της ανθολόγησης και της ανθολογίας ως εκδοτικού φαινομένου, καταθέτουμε τον προβληματισμό μας για το αν η ανθολογία μπορεί να θεωρηθεί αυτόνομο λογοτεχνικό είδος. Κατόπιν κατανείμαμε το μεγάλο διάστημα των 119 χρόνων, από το 1888 μέχρι το 2007, σε πέντε επιμέρους χρονικές περιόδους: 1888-1940, 1940-1950, 1950-1967, 1967-1974, 1974-2007. Μελετήσαμε ιστορικογραμματολογικά τις κυριότερες ανθολογίες κάθε περιόδου και εξαγάγαμε συμπεράσματα ανά περίοδο. Σε κάθε περίοδο προηγείται σύντομη ιστορική παρουσίαση της διηγηματογραφίας της περιόδου και παρουσιάζονται οι ανθολογίες ως προς τη μορφή τους, την ανθολόγηση συγγραφέων και κειμένων, ως προς τον ή τους ανθολόγους και ως προς τον ιδιαίτερο ρόλο τους στην πνευματική κίνηση της περιόδου. Η ανθολόγηση κρίνεται με βάση την ιστορία της λογοτεχνίας και τον λογοτεχνικό κανόνα κάθε περιόδου. Γίνεται εκτενής λόγος σχετικά με τα κριτήρια κάθε ανθολόγου, τη μέθοδο ανθολόγησης που επιλέγει, τα κριτήρια για την κατηγοριοποίηση των κειμένων, όπου υπάρχει. Διαπιστώνεται η προσπάθεια των ανθολόγων να παρουσιάσουν όσο γίνεται περισσότερους αξιόλογους συγγραφείς και κείμενα χωρίς αποκλεισμούς σε δημιουργούς ή ρεύματα. Υπάρχει ποικιλία στην εκδοτική παραγωγή: υπηρετούνται όλα τα είδη ανθολόγησης: γενική, θεματική, τοπική, διαγωνισμοί, μεταφρασμένες, ιστορική, συγχρονική, ατομική. Διερευνήσαμε τον ρόλο των ανθολογιών σε ταραγμένες ιστορικά εποχές, όπως ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, ο πόλεμος του 1940, η Κατοχή, ο εμφύλιος πόλεμος και η επτάχρονη δικτατορία. Αφιερώσαμε ακόμη ειδικό κεφάλαιο στις ανθολογίες αντιστασιακού διηγήματος, κυπριακού διηγήματος και στις ανθολογίες της υπερορίας. Εν τέλει στη διατριβή μας καταγράφεται και αναδεικνύεται ένα πανόραμα της λογοτεχνικής δημιουργίας, της εκδοτικής παραγωγής, της πνευματικής ζωής της Ελλάδας και της πρόσληψης αυτής της δημιουργίας από το αναγνωστικό κοινό, τόσο το εγχώριο όσο και άλλων χωρών στο οποίο απευθύνθηκαν οι μεταφρασμένες ανθολογίες. Παρουσιάζονται επίσης εκτενώς οι ανθολογίες ορόσημα ως προς την επίδρασή τους στην πνευματική ζωή, όπως η ανθολογία Domaine grec, αλλά και στην πολιτική ζωή, όπως τα Δεκαοχτώ Κείμενα.