Η άσκηση της ιατρικής κατά τη βυζαντινή περίοδο - αντιμετώπιση των κακώσεων των μαλακών και σκληρών ιστών

Abstract

By the study of bibliography, of Greek and Foreigner scientists, that were used at the elaboration of the present thesis, it was realised that the offer of the Byzantine medicine, at first consists in the maintenance of her ancient heritage and in the bequest to the western medicine. The Byzantine medicine was based on the spirit of Hippocrates and Galinos, although it engaged dogmatic character under the domination of Christianity. More specifically, at the early Byzantine period was developed indubitably the special knowledge in the pathology and were maintained in high level the chirurgical techniques, despite that the general doctrines of diseases remained limited in the limits of antiquity and according to the older historians, existed complete stagnation of anatomicophysiological research. This last element should be disputed, according to the newer research because evidences resulted that prove that necrotomies were done on persons in the Byzantine empire, even if rather in limited extent. It appears however that the orthodoxe church did not prohibit the necrotomies of human corpses, showing liberal spirit, perhaps superior of catholic. Main characteristics of Byzantine medicine are the establishment of significance of closed nursing care with the foundation of the first hospitals, the hospices, the gynaecological clinics and the leper hospitals, the application of metres of Social Security, mainly with the foundation of charitable establishments (nursing homes, poorhouses, orphanages) and the enrichment of pharmacology with the import of new medicines from the East and their distribution in the West, mainly at the medium and later period. The growth of hospitals, which then influenced the westerner nursing, should be considered particularly glorious page of the Byzantine medicine. The chirurgical practice reached to a large extent of independence, in which obviously contributed the freedom of dissections for educational reasons, unknown in the west up to the 13th century (before Mondino execution of necrotomies had only forensic aims). After such a picture it is undeniable that the Byzantium had nothing to envy in the medical sector from modern west, but also that the Eastern Medievalism has nothing in common with the picture of obscurantism that offer the other countries of Europe in the medium years.

Από τη μελέτη της βιβλιογραφίας, Ελλήνων και Ξένων επιστημόνων , που χρησιμοποιήθηκε κατά την εκπόνηση της παρούσας εργασίας, διαπιστώθηκε ότι η προσφορά της βυζαντινής ιατρικής , κατά πρώτο λόγο συνίσταται στη διατήρηση της αρχαίας κληρονομιάς και στη κληροδότησή της στη δυτική ιατρική. Η βυζαντινή ιατρική βασίστηκε στο πνεύμα του Ιπποκράτη και του Γαληνού, καίτοι προσέλαβε χαρακτήρα δογματικό κάτω από την κυριαρχία του χριστιανισμού. Ειδικότερα, κατά την πρώιμη βυζαντινή περίοδο αναπτύχθηκαν αναμφίβολα οι ειδικές γνώσεις στην παθολογία και διατηρήθηκαν σε υψηλό επίπεδο οι χειρουργικές τεχνικές, παρά το ότι τα γενικά δόγματα των παθήσεων παρέμειναν περιορισμένα στα όρια τη αρχαιότητας και σύμφωνα με τους παλαιότερους ιστορικούς, υπήρχε πλήρης στασιμότητα της ανατομικοφυσιολογικής έρευνας. Το τελευταίο αυτό στοιχείο πρέπει να αμφισβητηθεί , σύμφωνα με τη νεώτερη έρευνα γιατί προέκυψαν τεκμήρια που αποδεικνύουν ότι γινόταν νεκροτομές πάνω σε ανθρώπους στη βυζαντινή αυτοκρατορία, αν και μάλλον σε περιορισμένη έκταση. Φαίνεται όμως ότι η ορθόδοξη εκκλησία δεν απαγόρευε τις νεκροτομές των ανθρώπινων πτωμάτων, δείχνοντας φιλελεύθερο πνεύμα , ίσως ανώτερο της καθολικής. Κύρια χαρακτηριστικά της βυζαντινής ιατρικής είναι η καθιέρωση της έννοιας της κλειστής νοσηλευτικής περίθαλψης με την ίδρυση των πρώτων νοσοκομείων , των ξενώνων, λοχοκομείων και λωβοκομείων, η εφαρμογή μέτρων κοινωνικής πρόνοιας, κυρίως με την ίδρυση ευαγών ιδρυμάτων ( γηροκομείων, πτωχοκομείων, ορφανοτροφείων ) και ο εμπλουτισμός της φαρμακολογίας με την εισαγωγή νέων φαρμάκων από την Ανατολή και η διάδοση τους στη Δύση, κυρίως κατά τη μέση και ύστερη περίοδο. Η ανάπτυξη των νοσοκομείων , η οποία στη συνέχεια επηρέασε τη δυτική νοσηλευτική, πρέπει να θεωρηθεί ιδιαίτερα ένδοξη σελίδα της βυζαντινής ιατρικής. Η χειρουργική πρακτική έφτασε σε μεγάλο βαθμό αυτοτέλειας, στην οποία προφανώς συνετέλεσε η ελευθερία των ανατομών για λόγους εκπαιδευτικούς, άγνωστη στη δύση μέχρι τον 13ο αιώνα ( πριν από τον Mondino η εκτέλεση νεκροτομών είχε μόνο ιατροδικαστικούς σκοπούς). Ύστερα από μία τέτοια εικόνα είναι αναμφισβήτητο ότι το βυζάντιο τίποτα δεν είχε να ζηλέψει στον ιατρικό τομέα από την σύγχρονή του δύση, αλλά και ότι ο ανατολικός Μεσαίωνας δεν έχει τίποτα το κοινό με την εικόνα του σκοταδισμού που προσφέρει η υπόλοιπη Ευρώπη στους μέσους χρόνους.