Κώδικες επικοινωνίας στο θέατρο για παιδιά και νέους

Abstract

The purpose of this study is to define the communication codes in theatre audience forunderage viewers, as well as examine their operations and their relations. The methodologyused involved, initially, consultation of the references on the definition of communicationcodes in theatre for children, and then, in situ observation of the candidate in charge fortheatrical plays for an audience of underage viewers, in order to determine: (a) the operationof codes of communication, as defined by the consultation of the cited references (b) theexploration of their relations based on two distinct disciplines: that of producing the show foran audience of underage viewers and that of the engagement of the audience.In particular, the consideration of directing as a code of communication held through threefundamental orientations of directorial approach to theatre for audience underage viewers:detachment, physicality and inclusivity. Regarding the examination of codes governing theart of acting, beyond the linguistic elements, the kinesiological codes, meaning theparalinguistic signs that create a parallel full and playful form of communication, wereparticularly examined.The approach of the visual context of each specific type of scene spectacle was conductedby means of the perspective of spatial-plan architecture of the stage space; in accordance tokinesiology data, lighting and use of colour, aesthetics, pedagogical and psychologicaldimension of the stage creation.Finally, the whole range of communication codes that manifest themselves through soundin any theatrical performance was examined. From this perspective, the sound was seen as acomplex, supple and full communication language, which comments in a special way thehappenings on stage. On the approach of this issue, both in theoretical and empirical level, itwas found that the disparate elements that make up a play for public underage viewers lead toa radial growth of different data that are in fact coordinated at the time of the stage show. Theapproach of the visual context of each specific type of scene spectacle was conducted bymeans of the perspective of spatial-plan architecture of the stage space; in accordance tokinesiology data, lighting and use of colour, aesthetics, pedagogical and psychologicaldimension of the stage creation. From this perspective, the recording and examination of the above codes ofcommunication can contribute to a better understanding of the meaning productionmechanisms in the preparation and presentation of each stage event. However, the modellingof these codes in the future could contribute to a better quality preparation of theatricalperformances for a particular type of audience, such underage public, and the maximizationof the easier and more complete understanding probabilities, coming from that audience. Theconsultation of the references, combined with empirical data from the investigation, it hasbeen concluded that the disparate elements that make up a play for public underage viewerslead to a radial growth of different data, coordinated at the exact time span hour of the show.Two distinct disciplines were examined, that the production of the show for publicunderage viewers and that of recruitment from this very public. With the assistance of ourdescription and our conclusions, we wish to offer a total approach of codes governing thetheatre audience underage viewers, so as to offer directors, actors, set designers and othercreators a frame of mind that can support reflection and search for even better solutions. Therecording and examination of these codes may allow a better understanding of meaningproduction mechanisms in the preparation and presentation of the stage event, intended for anaudience of underage viewers. To achieve the goal data related to sciences such as theatrestudies, aesthetic theory, pedagogy, sociology, psychology, anthropology, linguistics andsemiotics were considered. Alongside the theoretical foundation, the work was based on insitu investigation, as it was necessary to complement the theoretical framework withempirical data.

Σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν ο ορισµός των κωδίκων επικοινωνίας στο θέατρο για κοινό ανήλικων θεατών, η εξέταση της λειτουργίας τους και η µεταξύ τους σχέση. Η µεθοδολογία που χρησιµοποιήθηκε αφορούσε, αρχικά, στην αναδίφηση στη βιβλιογραφίαγια τον ορισµό των κωδίκων επικοινωνίας στο θέατρο για παιδιά, και εν συνεχεία, στην επιτόπια παρατήρηση από την υποψήφια θεατρικών παραστάσεων για κοινό ανήλικων θεατών, προκειµένου να προσδιοριστεί: (α) η λειτουργία των κωδίκων επικοινωνίας, όπως αυτοί ορίστηκαν από την αναδίφηση στη βιβλιογραφία (β) η διερεύνηση των µεταξύ τους σχέσεων µε βάση δύο διακριτά επιστηµονικά πεδία: εκείνο της παραγωγής της παράστασης για κοινό ανήλικων θεατών και εκείνο της πρόσληψής της από το κοινό στο οποίο απευθύνεται. Πιο συγκεκριµένα, η εξέταση της σκηνοθεσίας ως κώδικα επικοινωνίας,πραγµατοποιήθηκε µέσα από τρεις θεµελιώδεις κατευθύνσεις της σκηνοθετικής προσέγγισης του θεάτρου για κοινό ανήλικων θεατών: την αποστασιοποίηση, τη σωµατικότητα και τη συµµετοχικότητα. Αναφορικά µε την εξέταση των κωδίκων που διέπουν την τέχνη της υποκριτικής, πέραν των γλωσσικών στοιχείων, εξετάστηκαν, ιδιαιτέρως, οι κινησιολογικοί κώδικες, τα παραγλωσσικά σηµεία εκείνα που συγκροτούν µία παράλληλη, πλήρη και παιγνιώδη µορφή επικοινωνίας. Η προσέγγιση του εικαστικού πλαισίου κάθε συγκεκριµένου είδους σκηνικού θεάµατος, προσεγγίστηκε από τη σκοπιά της χωροταξικής-αρχιτεκτονικής διαρρύθµισης του σκηνικού χώρου, ανάλογα µε τα κινησιολογικά δεδοµένα, το φωτισµό και τη χρήση του χρώµατος, την αισθητική, παιδαγωγική και ψυχολογική διάσταση της σκηνικής δηµιουργίας. Τέλος, εξετάστηκε το σύνολο των κωδίκων επικοινωνίας που εκδηλώνονταιµέσω του ήχου σε κάθε θεατρική παράσταση. Από αυτή τη σκοπιά, ο ήχος αντιµετωπίστηκε ως µία σύνθετη, εύπλαστη και πλήρης γλώσσα επικοινωνίας, η οποία σχολιάζει µε ιδιαίτερο τρόπο τα επί σκηνής τεκταινόµενα. Από την προσέγγιση του εν λόγω θέµατος, τόσο σε θεωρητικό, όσο και σε εµπειρικό επίπεδο, διαπιστώθηκε ότι τα ετερόκλητα στοιχεία που συγκροτούν µια θεατρική παράσταση για κοινό ανήλικων θεατών οδηγούν σε µία ακτινωτή ανάπτυξη διαφορετικών δεδοµένων τα οποία συντονίζονται κατά την ώρα του σκηνικού θεάµατος. Από αυτή τη σκοπιά, η καταγραφή και εξέταση των παραπάνω κωδίκων επικοινωνίας µπορεί να συµβάλλει στην πληρέστερη κατανόηση των µηχανισµών παραγωγής νοήµατος κατά την προετοιµασία και την παρουσίαση κάθε σκηνικού γεγονότος. Ωστόσο, η µοντελοποίηση των κωδίκων αυτών, µελλοντικά, θα µπορούσε να συµβάλλει στην ποιοτικότερη προετοιµασία θεατρικών παραστάσεων για ένα ιδιαίτερου τύπου κοινό,όπως είναι το ανήλικο κοινό, και στη µεγιστοποίηση των πιθανοτήτων ευχερέστερης και πληρέστερης πρόσληψης από αυτό. Από την αναδίφηση στη βιβλιογραφία σε συνδυασµό µε τα εµπειρικά δεδοµένα από την επιτόπιο έρευνα, διαπιστώθηκε ότι τα ετερόκλητα στοιχεία που συγκροτούν µια θεατρική παράσταση για κοινό ανήλικων θεατών οδηγούν σε µία ακτινωτή ανάπτυξη διαφορετικών δεδοµένων τα οποία συντονίζονται κατά την ώρα της παράστασης. Εξετάστηκαν δύο διακριτά επιστηµονικά πεδία, εκείνο της παραγωγής της παράστασης για κοινό ανήλικων θεατών και εκείνο της πρόσληψής της από αυτό ακριβώς το κοινό. Με αρωγό την περιγραφή και τα πορίσµατά µας, επιθυµούµε να προσφέρουµε µία ολική προσέγγιση των κωδίκων που διέπουν το θέατρο για κοινό ανήλικων θεατών, να προσφέρουµε σε σκηνοθέτες, ηθοποιούς, σκηνογράφους και άλλους δηµιουργούς ένα πλαίσιο σκέψης που µπορεί να υποστηρίξει τον αναστοχασµό και την αναζήτηση ακόµη καλύτερων λύσεων. Η καταγραφή και εξέταση αυτών των κωδίκων µπορεί να επιτρέψει την καλύτερη κατανόηση των µηχανισµών παραγωγής νοήµατος κατά την προετοιµασία και την παρουσίαση του σκηνικού γεγονότος που απευθύνεται σε κοινό ανήλικων θεατών. Για την επίτευξη του στόχου λήφθηκαν υπόψη δεδοµένα συναφών επιστηµών, όπως της θεατρολογίας, της αισθητικής θεωρίας, της παιδαγωγικής, της κοινωνιολογίας, της ψυχολογίας, της ανθρωπολογίας, της γλωσσολογίας και της σηµειολογίας. Παράλληλα µε τη θεωρητική θεµελίωση, η εργασία στηρίχθηκε στην επιτόπιο έρευνα, καθώς κρίθηκε απαραίτητο να συµπληρωθεί το θεωρητικό πλαίσιο µε εµπειρικά δεδοµένα.