Γονεϊκή εμπλοκή στη σχολική εργασία των παιδιών στο σπίτι: κίνητρα, θυμικές διεργασίες και σχολική επίδοση

Abstract

Parental involvement in children’s homework is a prolific research field, and attention is turned to its qualitative characteristics and to the investigation of both predictors and consequences for children. The present research thesis responds to the current research tendencies examining (a) factors that may predict different types of parental involvement in children's homework and (b) consequences for children's motivation, affect and school performance. In specific, first, parent achievement goals for their child, parent beliefs for their child’s efficacy, parent self-efficacy beliefs for their contribution in their child’s achievement and parent homework-related affect, were examined as predictors of parent autonomy support, control and interference in children’s homework. Second, the potential effects of the three distinct forms of parental involvement on children's achievement goals, self-efficacy beliefs, homework-related affect, and school performance were examined. All variables targeted Mathematics. A longitudinal study design was adopted with four measurement phases (first and last trimester of 5th and 6th Grade) in a paired parent-child sample (N pairs in all 4 phases = 228). First, the study of the longitudinal development of the research variables showed a decrease in autonomy support and control, as well as in children's motivation over time. In exploring predictors of parental involvement, the application of structural equation modeling to the data of research phase 1 showed positive prediction of autonomy support from mastery goals and negative prediction of controlling parental practices from performance goals and parents' beliefs about children's efficacy, and the mediation of affect in the relationship of efficacy beliefs and involvement practices of parents. The longitudinal investigation of the subject by applying path analysis indicated that parent motivational beliefs are significant predictors of parent motivational beliefs, and the prediction of controlling types of parental involvement mainly during the transition from the 5th to the 6th Grade. A person-centered research approach was adopted in the investigation of the outcomes of parental involvement for children. Latent class analysis revealed three differential student profiles in terms of their achievement goals and self-efficacy beliefs in Mathematics in all four research phases, and an additional profile in research phase 3, as a function of the different types of parental homework involvement. These profiles were differentially associated with children's homework-related affect and performance. Over time, parental control over children's homework was the strongest predictor of children's motivational profiles. The profile of high mastery goals and self-efficacy beliefs emerged as the most functional motivational profile among children in terms of affect and school performance, whereas the profile of moderate multiple goals and self-efficacy beliefs emerged as the most dysfunctional motivational profile for children's learning outcomes. The findings of the thesis are discussed in the light of the international literature and the limitations of the research, future research directions and suggestions for implementation in the family and school context are described.

Η γονεϊκή εμπλοκή στην κατ’ οίκον σχολική εργασία των παιδιών συνιστά ένα πλούσιο πεδίο έρευνας, με την προσοχή να στρέφεται στα ποιοτικά χαρακτηριστικά, τους προγνωστικούς παράγοντες και τις συνέπειές της για τα παιδιά. Η παρούσα διδακτορική διατριβή ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ερευνητικές τάσεις, διερευνώντας (α) παράγοντες που μπορεί να προβλέπουν διαφορετικές μορφές εμπλοκής των γονέων στη σχολική εργασία των παιδιών στο σπίτι και (β) συνέπειες στα κίνητρα, τα συναισθήματα και τη σχολική επίδοση των παιδιών. Εξετάστηκαν, πρώτον, οι στόχοι επίτευξης και οι πεποιθήσεις των γονέων για την ακαδημαϊκή αποτελεσματικότητα του παιδιού τους, οι πεποιθήσεις αυτο-αποτελεσματικότητας για τη συμβολή τους στη σχολική του επίτευξη και τα συναισθήματα τους κατά την ενασχόληση με τη σχολική εργασία ως προγνωστικοί παράγοντες της παροχής αυτονομίας, της άσκησης ελέγχου και της παρεμβολής των γονέων στη σχολική εργασία. Δεύτερον, εξετάστηκαν τα αποτελέσματα των τριών μορφών εμπλοκής στους στόχους επίτευξης, στις πεποιθήσεις αυτο-αποτελεσματικότητας, στα συναισθήματα για τη σχολική εργασία και στη σχολική επίδοση των παιδιών. Όλες οι μεταβλητές εστιάστηκαν στα Μαθηματικά. Υιοθετήθηκε διαχρονικό σχέδιο μελέτης με τέσσερις φάσεις μέτρησης (πρώτο και τελευταίο τρίμηνο των Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού) σε συζευγμένο δείγμα γονέων-παιδιών (Ν ζευγών στις 4 φάσεις = 228). Η μελέτη της διαχρονικής ανάπτυξης των μεταβλητών έδειξε μείωση στην παροχή αυτονομίας και στην άσκηση ελέγχου, καθώς και στα κίνητρα των παιδιών. Στα πλαίσια αναζήτησης προγνωστικών παραγόντων, η εφαρμογή ανάλυσης δομικών εξισώσεων στα δεδομένα της Α΄ ερευνητικής φάσης κατέδειξε θετική πρόγνωση της παροχής αυτονομίας από τους στόχους μάθησης και αρνητική πρόγνωση των ελεγκτικών γονεϊκών πρακτικών από τους στόχους επίδοσης και τις πεποιθήσεις των γονέων για την ακαδημαϊκή αποτελεσματικότητα των παιδιών, και διαμεσολάβηση των γονεϊκών συναισθημάτων στη σχέση πεποιθήσεων αποτελεσματικότητας και πρακτικών εμπλοκής. Η διαχρονική διερεύνηση με εφαρμογή ανάλυσης διαδρομών υπέδειξε ως σημαντικούς προγνωστικούς παράγοντες τα γονεϊκά κίνητρα και την πρόγνωση των ελεγκτικών μορφών εμπλοκής κυρίως κατά τη μετάβαση από την Ε΄ στη ΣΤ΄ Δημοτικού. Για τη διερεύνηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων της γονεϊκής εμπλοκής υιοθετήθηκε προσωπο-κεντρική ερευνητική προσέγγιση. Η ανάλυση λανθανουσών τάξεων ανάδειξε τρία διαφορετικά προφίλ των μαθητών/ριών ως προς τους στόχους επίτευξης και τις πεποιθήσεις αποτελεσματικότητάς τους στα Μαθηματικά στις τέσσερις φάσεις της έρευνας, και ένα επιπλέον προφίλ στη Γ΄ φάση της έρευνας, ως συνάρτηση των διαφορετικών μορφών εμπλοκής των γονέων στη σχολική εργασία. Τα εν λόγω προφίλ συνδέθηκαν με διαφορετικό τρόπο με τα συναισθήματα των παιδιών για τη σχολική εργασία στο σπίτι και την επίδοσή τους. Διαχρονικά, η άσκηση ελέγχου εκ μέρους των γονέων κατά την ενασχόλησή τους με τη σχολική εργασία των παιδιών αποτέλεσε τον ισχυρότερο προγνωστικό παράγοντα των προφίλ κινήτρων. Ως πιο λειτουργικό προφίλ κινήτρων μεταξύ των παιδιών από πλευράς συναισθημάτων και σχολικής επίδοσης αναδείχθηκε το προφίλ των υψηλών στόχων μάθησης και πεποιθήσεων αυτο-αποτελεσματικότητας, ενώ ως πιο δυσλειτουργικό προφίλ κινήτρων για τα μαθησιακά αποτελέσματα των παιδιών αναδείχθηκε το προφίλ των μέτριων πολλαπλών στόχων και πεποιθήσεων αυτο-αποτελεσματικότητας. Τα ευρήματα της διατριβής συζητιούνται υπό το φως της διεθνούς βιβλιογραφίας, περιγράφονται οι περιορισμοί της έρευνας, οι μελλοντικές ερευνητικές κατευθύνσεις και προτάσεις εφαρμογής στο πλαίσιο της οικογένειας και του σχολείου.