Η αθλητική δραστηριότητα ως μέσο/εργαλείο για την ενσωμάτωση της γυναίκας στα Ανώτατα Στρατιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Α.Σ.Ε.Ι.)

Abstract

This study examines women’s engagement-participation and inclusion-integration in the Armed Forces in Greece, a traditionally male-dominated social space. Social inclusion and integration issues are complex and multifaceted, the reason researchers in the social sciences use a variety of theories to formulate a theoretical framework. Accordingly, this study uses additional-supplementary theoretical perspectives on social inclusion to focus on sport activity, which is characterized by many researchers as a means of inclusion for diverse social groups and individuals in relation to gender, ethnicity, race, sexual orientation and so forth (Stichweh, 2013; Patsantaras, 2006, 2015, 2020; Kamberidou, 2007; Kamberidou & Chroni, 2017; Kamberidou & Pascall, 2020). Following a literature review on gender and the military (Karabelias 2009, 2013), it spotlights women’s participation in all three sectors of the Hellenic Armed Forces—administrative and institutional posts—as opposed to their past engagement in secondary, subordinate or unofficial roles, i.e. war nurses and volunteers (Kamberidou 2017, 2020a). Despite women’s entry into the Hellenic Armed Forces in the last three decades, research indicates that women continue to experience gender discrimination in many areas of the male-centric and hierarchal structures (Karabelias, 2009). Ιn this study the research method consists of: (a) a theoretical analysis and designation of the research question and (b) a statistical analysis. The study combines qualitative and quantitative approaches (mixed method) for a better understanding of how women and men identify or perceive the meaning of their joint sport participation. Initially, twelve Greek women, all active officers in the Armed Forces, took part in semi-structured interviews and subsequently a total of 120 active officers of both genders responded to the "Group Environment Questionnaire" (Angelonidis, 1995). From a total of eighteen questions 9 were selected to examine gender integration through sport. On this basis, the main research question is whether sport in military academies contributes to gender integration-inclusion as perceived and understood by the participants themselves (meaning female and male officers). In particular, inclusion-integration, in accordance with the questionnaire, is a process involving non-isolation, namely acceptance of the gender subject (the military student regardless of his/her gender) into the team, as opposed to his/her exclusion, and as a result the union-unity of all the subjects (the military students of both genders) in a sport team. The first part of this process is called "individual integration to group-social (ATGS)" and the second is called "group integration-social (GIS)" (Carron, Brawley & Widmeyer, 1985). The statistical package SPSSv.24 is used to analyze the data; the Cronbach Alpha to check reliability; and the Multivariate Analysis of Variance (MANOVA) which takes into account multiple continuous dependent variables. The results indicate that there is a statistically significant interaction between the variables 'joint participation of men and women in sports' and 'integration of women' in the Hellenic Higher Military Training Institutions. The results of this study indicate that military sport programs contribute to gender integration in the Hellenic Higher Military Training Institutions, in addition to promoting "gender-neutral" perceptions or "gender neutrality" (Kamberidou, 2019, 2007, 2004), meaning equality and inclusion regardless of gender, equal opportunities for both women and men. Other than strengthening students’ physical capacity, the results confirm that co-ed sport participation-activities contribute to eliminating or reducing gender discrimination while strengthening interpersonal communication and cooperation skills. Furthermore, the creation of an athletic military space reinforced "individual integration to group-social (ATGS)" and "group integration-social (GIS)", which enhances gender integration and especially women’s integration in the Hellenic Higher Military Training Institutions.

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να διερευνήσει τον βαθμό επιρροής που ασκεί η συμμετοχή των γυναικών που υπηρετούν και εκπαιδεύονται στα Ανώτατα Στρατιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Α.Σ.Ε.Ι.), σε κοινά με τους άνδρες προγράμματα αθλητικής δραστηριότητας, στην πληρέστερη ενσωμάτωσή τους στους στρατιωτικούς θεσμούς. Το θεμελιώδες ερευνητικό ερώτημα που τίθεται είναι το ακόλουθο: Μπορεί και σε ποιο βαθμό, η κοινή συμμετοχή ανδρών και γυναικών σε συγκεκριμένες αθλητικές δραστηριότητες, να προωθήσει αντιλήψεις περί «έμφυλης ουδετερότητας» ( Καμπερίδου, 2011, σελ. 7; Kamberidou, 2019, 2007, 2004), σε έναν ιδιότυπο από πολλές απόψεις κοινωνικό χώρο για τη γυναίκα, όπως είναι οι Ένοπλες Δυνάμεις (Καραμπελιάς, 2009, 2013) και να λειτουργήσει ως καταλύτης για μια ισόνομη αντιμετώπιση και ισόνομη εξελικτική διαδρομή των γυναικών στους στρατιωτικούς θεσμούς. Η μεθοδολογία της ερευνητικής αυτής προσπάθειας συνίσταται από: α) μια θεωρητική ανάλυση και οριοθέτηση του ερευνητικού μας ερωτήματος και β) τις ερευνητικές μας στρατηγικές και τεχνικές (Stichweh 2013; Patsantaras 2006, 2015 2020; Kamberidou, 2007; Kamberidou & Chroni,2017; Kamberidou & Pascall, 2020). Η ερευνητική μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε ήταν ένας συνδυασμός ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων (μικτή μέθοδος). Η επιλογή ενός ερωτηματολογίου, ως εργαλείο συλλογής δεδομένων και ο συγκεκριμένος τρόπος επεξεργασίας και ανάλυσης των δεδομένων με την χρήση ανεξάρτητων και εξαρτημένων μεταβλητών εντάσσει μεθοδολογικά την προσπάθειά μας αυτή στις ποσοτικές έρευνες. Ενώ ταυτόχρονα και συμπληρωματικά με τη χρήση συνεντεύξεων προσεγγίζουμε το διερευνητικό μας ερώτημα σε μια ποιοτική προοπτική, έτσι ώστε να κατανοήσουμε το υπό διερεύνηση ζήτημα, μέσα από τα νοήματα που αποδίδουν οι ίδιοι οι εμπλεκόμενοι στα κοινά προγράμματα αθλητικής δραστηριότητας. Δώδεκα εν ενεργεία γυναίκες αξιωματικοί έλαβαν μέρος σε ημιδομημένες συνεντεύξεις, ενώ αντίστοιχα 120 αξιωματικοί και των δύο φύλων απάντησαν το «Ερωτηματολόγιο Περιβάλλοντος Ομάδας» (Αγγελονίδης, 1995). Από το σύνολο των 18 ερωτήσεων του ερωτηματολογίου επιλέχθηκαν οι 9 που εξετάζουν την ενσωμάτωση του φύλου μέσο της άθλησης. Ειδικότερα με βάση το ερωτηματολόγιο, η ενσωμάτωση είναι μια διαδικασία που εμπεριέχει τη μη-απομόνωση• την αποδοχή στην ομάδα του έμφυλου υποκειμένου-σπουδαστών/τριών, σε αντίθεση με τον αποκλεισμό τους και ως επακόλουθο την ομαδικότητα, την ένωση όλων των σπουδαστών-τριών στην αθλητική ομάδα. Το πρώτο μέρος αυτής της διαδικασίας ονομάζεται «ατομική έλξη στις κοινωνικές σχέσεις (ATGS)» και το δεύτερο «ομαδική ενσωμάτωση στις κοινωνικές σχέσεις (GIS)» (Carron, Brawley & Widmeyer, 1995). Για την έκδοση των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο SPSSv.24. Για τον έλεγχο της αξιοπιστίας χρησιμοποιήθηκε ο δείκτης Cronbach α και για την ανάλυση των αποτελεσμάτων επιλέχθηκε η πολυμεταβλητή ανάλυση διακύμανσης MANOVA. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι υπάρχει στατιστικά σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ των μεταβλητών 'κοινή συμμετοχή ανδρών και γυναικών στην άθληση' και 'ενσωμάτωση των γυναικών' στα Α.Σ.Ε.Ι. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα που προέκυψαν, η άθληση που υποστηρίζεται από το αθλητικό-στρατιωτικό πρόγραμμα των Ελληνικών Στρατιωτικών Σχολών συμβάλλει στην ενσωμάτωση του φύλου στα Α.Σ.Ε.Ι. Όπως φαίνεται η κοινή συμμετοχή ανδρών και γυναικών στην άθληση ενισχύει την διαμόρφωση αντιλήψεων περί έμφυλης ουδετερότητας (Kamberidou,2019), οι οποίες ακολούθως λειτουργούν ενισχυτικά για την προώθηση της ισότητας και της ισονομίας μεταξύ των δύο φύλων στις Στρατιωτικές Σχολές και γενικότερα σε όλο το φάσμα των στρατιωτικών θεσμών. Επιπροσθέτως τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η κοινή συμμετοχή στη σωματική άσκηση και την αθλητική δραστηριότητα, πέραν της βελτίωσης φυσιολογικών-βιολογικών παραμέτρων, ασκεί καθοριστική επιρροή αναφορικά με την επαύξηση επικοινωνιακών διαύλων μεταξύ των φύλων, τη συνεργασία, αλλά και την αποδοχή ποικίλων μορφών ετερότητας.