Γραμματισμός στην ξένη γλώσσα μέσω της αξιοποίησης των εικαστικών τεχνών: σχεδιάζοντας ένα αναλυτικό πρόγραμμα για τη διδασκαλία της Αγγλικής γλώσσας σε μαθητές/ήτριες της Στ' δημοτικού θεμελιωμένο στην πρόταση των κριτικών [πολυ]γραμματισμών

Abstract

The aim of the Integrated Foreign Languages Curriculum (IFLC) is to aid the work of teachers of English as a Foreign Language through contemporary and innovative approaches, relying on the implementation of the new curriculum. However, the fact that the English textbooks written in 2009 are still used in the 4th, 5th and 6th grade in Primary Education, practically rebuts the high aspirations to upgrade English language teaching in Primary Education. The present study renounces a traditional, book-centered approach to teaching the English language by introducing a reconstructed syllabus for the 6th grade in primary school. The syllabus is constructed through the materialization of authentic visual/multimodal and multimedia texts for English language teaching, such as videos, art works and picture books. The participants in this study are twenty-two sixth-grade students (fourteen boys and eight girls), aged about twelve years old, of an EFL classroom in a state primary school located in the western part of Thessaloniki. The group can be described as multilingual and multicultural, since three of the boys were bilingual, three were multilingual and three of the girls were bilingual, among the twenty-two students in total. One of the students was a Roma, and his arrival in class practically determined the course of the teaching intervention, given that his presence kindled a series of intense incidents of bullying and marginalization. The study was conducted within a sociocultural framework for which action research was implemented. The main objective was the transformation of the negative attitude of the students towards their Roma classmate. The overall organization of the thesis is built upon three phases: a) the pilot study, b) the teaching intervention, which included four thematic areas, and, c) the evaluation of the research through the final questionnaires of the students and their interviews.The results of the research are positive, taking into account that, to a certain extent, a transformation of attitude towards the Roma student was achieved. Additionally, the improvement of the students in the target language, English, was evident both in their interviews as well as in their final multimodal texts, for which a visual metalanguage was implemented to pinpoint social and cultural phenomena that inflict society and perpetuate inequalities.

Ο στόχος του Ενιαίου Προγράμματος Σπουδών Ξένων Γλωσσών (ΕΠΣ-ΞΓ) είναι να συνδράμει στο έργο των εκπαιδευτικών Αγγλικής γλώσσας μέσω σύγχρονων και καινοτόμων προσεγγίσεων, οι οποίες στηρίζονται στην εφαρμογή του νέου προγράμματος σπουδών. Ωστόσο, το γεγονός πως στις τάξεις Δʹ, Εʹ και Στʹ του δημοτικού σχολείου ακόμα χρησιμοποιούνται τα διδακτικά εγχειρίδια τα οποία συγγράφηκαν το 2009, ουσιαστικά αντικρούεται με τα φιλόδοξα σχέδια για αναβάθμιση του μαθήματος της Αγγλικής γλώσσας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Η παρούσα έρευνα αντιτάσσεται στην παραδοσιακή, βιβλιοκεντρική διδασκαλία της Αγγλικής γλώσσας, καταθέτοντας ένα αναδιαρθρωμένο αναλυτικό πρόγραμμα (syllabus) για τη Στʹ δημοτικού, το οποίο στηρίζεται στην αξιοποίηση αυθεντικών οπτικών/πολυτροπικών και πολυμεσικών κειμένων για τη διδασκαλία της Αγγλικής γλώσσας, όπως βίντεο, έργα τέχνης και εικονοβιβλία. Στην έρευνα συμμετείχαν είκοσι δύο μαθητές/ήτριες (δεκατέσσερα αγόρια και οκτώ κορίτσια) περίπου δώδεκα ετών, οι οποίοι/ες κατά το σχολικό έτος 2014-2015 φοιτούσαν στη Στ′ τάξη δωδεκαθέσιου Δημοτικού Σχολείου στη δυτική Θεσσαλονίκη. Η τάξη χαρακτηρίζεται ως πολυγλωσσική και πολυπολιτισμική, καθώς τρεις εκ των μαθητών ήταν δίγλωσσοι, τρεις ήταν πολύγλωσσοι και τρεις από τις μαθήτριες ήταν δίγλωσσες, στο σύνολο των είκοσι δύο παιδιών. Ένας εκ των μαθητών ήταν Ρομά και ουσιαστικά αποτέλεσε τον βασικό άξονα για τη δόμηση της διδακτικής παρέμβασης, δεδομένου πως στην τάξη εμφανίστηκαν έντονα περιστατικά σχολικού εκφοβισμού και περιθωριοποίησης. Για την υλοποίηση της έρευνας αξιοποιήθηκε η έρευνα δράσης με στόχο τον μετασχηματισμό της αρνητικής στάσης των μαθητών/τριών απέναντι στον Ρομά συμμαθητή τους. Ο σχεδιασμός της έρευνας περιλαμβάνει τρεις φάσεις: α) την πιλοτική έρευνα, β) τη διδακτική παρέμβαση, η διάρθρωση της οποίας οργανώθηκε γύρω από τέσσερις θεματικές ενότητες, και γ) την αξιολόγηση της έρευνας μέσω των τελικών ερωτηματολογίων των μαθητών/τριών και των συνεντεύξεών τους. Τα αποτελέσματα της έρευνας χαρακτηρίζονται θετικά, δεδομένου πως ως έναν βαθμό επετεύχθη η αλλαγή στάσης απέναντι στον Ρομά συμμαθητή τους. Παράλληλα, φάνηκε η βελτίωση των μαθητών/τριών στη γλώσσα στόχο, τα Αγγλικά, τόσο μέσω των τελικών συνεντεύξεων όσο και μέσω των παραγόμενων πολυτροπικών κειμένων τους, στα οποία αναδεικνύεται η αξιοποίηση της μεταγλώσσας του οπτικού σχεδιασμού για την αναπαράσταση κοινωνικών και πολιτισμικών φαινομένων, τα οποία ταλανίζουν την κοινωνία και διαιωνίζουν ανισότητες.