Επιδημιολογική διερεύνηση των συνηθειών του ύπνου και της συσχέτισής τους με την παχυσαρκία και νοσηρότητα του πληθυσμού των ενηλίκων

Abstract

Introduction-Purpose: Sleep is a biological process vital to human health influenced by social and environmental factors. Sleep characteristics, such as sleep duration, affect human health as short and long sleep duration increase morbidity and mortality.The purpose of this dissertation was not only to map sleep habits, and their association with obesity, psychological status and morbidity of individuals, but also identify the socio-demographic characteristics and lifestyle habits associated with short and longsleep duration.Material-Methods: The sample of this study consisted of 957 subjects from the region of Thrace (mean age 49.62±14.79 years; 45.9% men), who were selected using a multistage stratified sampling scheme. Information was collected through personalinterviews. Socio-demographic and lifestyle characteristics, the presence of obesity, the psychological state of individuals and sleep habits, such as bedtime, rise time, sleep duration and sleep efficiency were recorded. Statistical analysis was performedusing the statistical package "Statistical Package for the Social Sciences" (SPSS), version 19.0 (IBM Corp., Armonk, NY, USA).Results: Study participants tend to lie down at night to sleep on average at 23:29±1:09 on weekdays (at 23:55±1:18 on weekends), get out of bed in the morning at 6:53±1:01 on weekdays (at 7:45±1:32 on weekends), the average sleep duration was6:19±1:10 hours on weekdays (6:45±1:15 on weekends), while sleep efficiency was 85%±11% on weekdays (86%±12% on weekends). On a weekly basis, participants remained in bed for 7:32±1:00 hours, with an average sleep duration of 6:26±1:10hours and a sleep efficiency of 86%± 11%.The prevalence of short sleep duration (≤6 hours) was 21.8% and long sleep duration(>8 hours) 14.2%, while 64% of the sample reported normal sleep duration (6-8 hours). In multiple polynomial logistic regression analysis, independent predictors of short sleep duration remained male gender (aOR=2.00, p=0.002), age 61 to 70 (aOR=2.35, p=0.070) and >70 years (aOR=4.81 p=0.005), low (aOR=5.83, p<0.001) or medium (aOR=1.70, p=0.035) educational level, low monthly income (aOR=2.31,p=0.028), smoking (aOR= 1.94, p=0.015), alcohol consumption >6 glasses per week138 (aOR=2.77, p=0.001), physical activity (aOR=0.35, p=0.044), adherence to Mediterranean diet (aOR=0.48, p=0.003), siesta >30 minutes (aOR=3.43, p<0.001), presence in the home of a child aged <6 years (aOR=3.11, p<0.001), consumption of dinner <1hour before bedtime (aOR=3.56, p<0.001), and cultural background as Greek Muslims had 55% lower odds of short sleep (aOR=0.45, p=0.013) compared to Greek Christians. Moreover, independent predictors of long sleep duration remained poor self-reported health status (aOR=2.57, p<0.001), low educational level (aOR=3.11, p=0.008), low (aOR=3.85, p=0.024) or medium (aOR=3.54, p=0.033) monthly income, alcohol consumption >6 glasses per week (aOR=0.37, p=0.013), siesta >30 minutes (aOR= 0.61,p=0.035), living in a semi-rural/rural area (aOR=0.32, p=0.001), presence of a child aged <6 years at home (aOR=0,47, p=0.021), use of electronic media display> 2 hours before bedtime (aOR=0.46, p=0.059), age 31 to 40 years (aOR=0.30, p=0.002), 41 to 50 years (aOR=0.41, p=0.010), 51 to 60 years (aOR=0.18, p<0.001), 61 to 70 years (aOR=0.10, p<0.001) and ≥70 years (aOR=0.06, p<0.001) (in relation to age <30years), while regarding to cultural status, Greek Muslims exhibited three times higher risk of long sleep duration (aOR=2.83, p=0.013) compared to Greek Christians. Both short (aOR=1.89, p=0.003) and long sleep duration (aOR=2.77, p<0.001) remained independent risk factors for obesity. Obese people compared to normalweights stay in bed 16 minutes longer (7:44 vs. 7:28 hours, p<0.001), sleep 11 minutes less (6:24 vs. 6:35 hours, p = 0.024) and exhibit 5% lower sleep efficiency (83% vs. 88%, p<0.001). Short sleep duration was an independent risk factor for morbidity (aOR=6.87, p<0.001) and, in particular, people with at least one chronic illness while presenting similar time in bed compared to people without chronic illness (7:34 vs. 7:29, p=0.350), sleep 30 minutes less (6:13 vs. 6:43, p<0.001) and have a lowersleep efficiency by 8% (82% vs. 90%, p<0.001). The presence of one, two, or more chronic conditions increased the risk of short sleep by 6.5-fold (aOR = 6.55, p<0.001),15.5-fold (aOR=15.44, p<0.001) and by 17.5 times (aOR= 17.77, p<0.001), respectively.Stress remained an independent risk factor for both short (aOR=4.93, p<0.001) and long (aOR=0.59, p=0.046) sleep duration. People with anxiety stay only 4 minutes less in bed (7:29 vs. 7:33, p=0.425), sleep 23 minutes less (6:11 vs. 6:34, p<0.001)and exhibit 4% lower sleep efficiency (83% vs. 87%, p<0.001). In relation to gender, the relationship between stress and short-term sleep was more pronounced in men (aOR=6.80, p<0.001) than in women (aOR=4.36, p<0.001). Finally, depression remained an independent risk factor for the occurrence of only short sleep (aOR=2.50,p<0.001), while its presence was not associated with long sleep duration (p=0.328).The relationship between depression and short sleep was more pronounced in men (aOR=2.90, p<0.001) than in women (aOR=1.85, p=0.027). Depressed people stay in bed 9 minutes longer (7:38 vs. 7:29, p=0.026), sleep 24 minutes less (6:09 vs. 6:33, p<0.001) and have 7 percentage points less sleep efficiency (81% vs. 88%, p<0.001).Conclusions: Short and/or long sleep duration is associated with socio-demographic and lifestyle characteristics, psychological status, obesity and morbidity of individuals. This supports early pharmacological and cognitive behavioral interventions insleep disorders with increased focus on sleep needs of minority populations.

Εισαγωγή-Σκοπός: Ο ύπνος είναι μια βιολογική διαδικασία ζωτικής σημασίας για την υγεία των ανθρώπων και πρόκειται για μια προσωπική συμπεριφορά του ατόμου που επηρεάζεται από διάφορους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ταχαρακτηριστικά του ύπνου, όπως η διάρκειά του, επηρεάζουν την υγεία των ανθρώπων καθώς ο ύπνος μικρής και μεγάλης διάρκειας αυξάνουν τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα. Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής ήταν η χαρτογράφηση των συνηθειών του ύπνου, και η συσχέτισή τους με την παχυσαρκία, την ψυχολογική κατάσταση και την νοσηρότητα των ατόμων καθώς και ο προσδιορισμός των κοινωνικό-δημογραφικών χαρακτηριστικών και των συνηθειών του τρόπου ζωής που σχετίζονται με του ύπνο μεγάλης και μικρής διάρκειας.Υλικό-Μέθοδοι: Το δείγμα της συγχρονικής αυτής μελέτης αποτέλεσαν 957 άτομα από την περιοχή της Θράκης (μέση ηλικία 49,62±14,79 έτη; 45,9% άνδρες) που επιλέχθηκαν με τη χρήση της πολυσταδιακής στρωματοποιημένης δειγματοληψίας. Καταγράφηκαν τα κοινωνικό-δημογραφικά χαρακτηριστικά, ο τρόπος ζωής, η παρουσία της παχυσαρκίας, η ψυχολογική κατάσταση των ατόμων, ενώ από τις συνήθειες ύπνου καταγράφηκε η ώρα κατάκλισης, η ώρα έγερσης και η διάρκεια του ύπνου. Οιπληροφορίες συλλέχθηκαν με προσωπικές συνεντεύξεις. Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων έγινε με την χρήση του στατιστικού πακέτου "Statical Package for the Social Sciences" (SPSS), version 19.0 (IBM Corp., Armonk, NY, USA).Αποτελέσματα: Οι συμμετέχοντες της μελέτης συνηθίζουν να ξαπλώνουν το βράδυ για ύπνο κατά μέσο όρο στις 23:29±1:09 τις καθημερινές (στις 23:55±1:18 τα Σαββατοκύριακα), να σηκώνονται από το κρεβάτι στις 6:53±1:01 τις καθημερινές (στις 7:45±1:32 τα Σαββατοκύριακα), η μέση διάρκεια ύπνου ήταν 6:19±1:10 ώρες τις καθημερινές (6:45±1:15 ώρες τα Σαββατοκύριακα) και η αποδοτικότητα του ύπνου ήταν 85%±11% τις καθημερινές (86%±12% τα Σαββατο- κύριακα). Σε εβδομαδιαία βάση, οισυμμετέχοντες παρέμειναν στο κρεβάτι 7:32±1:00 ώρες, με μέση διάρκεια ύπνου τις 6:26±1:10 ώρες και αποδοτικότητα του ύπνου 86%±11%. Ο επιπολασμός του ύπνου μικρής διάρκειας (≤6 ώρες) ήταν 21,8% και του ύπνου μεγάλης διάρκειας (>8 ώρες) ήταν 14,2%, ενώ το 64% του δείγματος κοιμόταν 6-8 ώρες. Κατά την πολλαπλή πολυωνυμική λογιστική παλινδρόμηση ανεξάρτητοι προβλεπτικοί παράγοντες για τον ύπνου μικρής διάρκειας παρέμειναν το ανδρικό φύλο (aOR=2,00, p=0,002), οι ηλικίες 61 έως 70 ετών (aOR=2,35, p=0,070) και >70 ετών (aOR=4,81 p=0,005), το μεσαίο (aOR=1,70, p=0,035) ή χαμηλό (aOR=5,83, p<0,001)μορφωτικό επίπεδο, το χαμηλό μηνιαίο εισόδημα (aOR=2,31, p=0,028), η κατανάλωση>6 ποτηριών αλκοόλ την εβδομάδα (aOR= 2,77, p=0,001), το κάπνισμα (aOR=1,94,p=0,015), η σωματική άσκηση (aOR=0,35, p= 0,044), η συμμόρφωση στη Μεσογειακή διατροφή (aOR=0,48, p=0,003), ο μεσημεριανός ύπνος διάρκειας >30 λεπτών (aOR=3,43, p<0,001), η παρουσία στο σπίτι παιδιού ηλικίας <6 ετών (aOR=3,11,p<0,001), η κατανάλωση βραδινού γεύματος <1 ώρα πριν από τον ύπνο (aOR=3,56,p<0,001), και ανάλογα με την πολιτισμική καταγωγή, οι Έλληνες μουσουλμάνοι, οι οποίοι έχουν κατά 55% μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης ύπνου μικρής διάρκειας (aOR=0,45, p=0,013) σε σχέση με τους Έλληνες χριστιανούς. Για τον ύπνο μεγάλης διάρκειας, η πολλαπλή πολυωνυμική λογιστική παλινδρόμηση κατέδειξε ως ανεξάρτητους προβλεπτικούς παράγοντες τη κακή αυτοεκτίμηση της υγείας (aOR=2,57, p<0,001), το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο (aOR=3,11, p=0,008), το χαμηλό (aOR=3,85, p=0,024) ή μεσαίο (aOR=3,54, p=0,033) μηνιαίο εισόδημα, τη κατανάλωση >6 ποτηριών αλκοόλ την εβδομάδα (aOR=0,37, p=0,013), το μεσημεριανό ύπνο διάρκειας >30 λεπτών (aOR=0,61, p=0,035), τη διαμονή σε ημιαστική/αγροτική περιοχή (aOR=0,32, p=0,001), την παρουσία στο σπίτι παιδιού ηλικίας <6 ετών (aOR=0,47, p=0,021), τη χρήση οθόνης ηλεκτρονικών μέσων >2 ώρες πριν τον βραδινό ύπνο (aOR=0,46, p=0,059), τις ηλικίες 31 έως 40 ετών (aOR=0,30, p=0,002), 41 έως 50 ετών (aOR=0,41, p=0,010), 51 έως 60 ετών (aOR=0,18, p<0,001), 61 έως 70 ετών (aOR=0,10, p<0,001) και ≥70 ετών (aOR=0,06, p<0,001) (σε σχέση με τις ηλικίες <30ετών), ενώ ανάλογα με την πολιτισμική καταγωγή, τους Έλληνες μουσουλμάνους, οι οποίοι έχουν τριπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης ύπνου μεγάλης διάρκειας (aOR=2,83, p=0,013) σε σχέση με τους Έλληνες χριστιανούς. Ανεξάρτητοι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση παχυσαρκίας παρέμεινε τόσο ο ύπνος μικρής (aOR=1,89, p=0,003) όσο και ο ύπνος μεγάλης (aOR=2,77, p<0,001)διάρκειας. Τα παχύσαρκα άτομα σε σύγκριση με αυτά που έχουν φυσιολογικό βάρος παραμένουν στο κρεβάτι 16 λεπτά περισσότερο (7:44 έναντι 7:28 ώρες, p<0,001), κοιμούνται 11 λεπτά λιγότερο (6:24 έναντι 6:35 ώρες, p=0,024) και έχουν μικρότερη αποδοτικότητα ύπνου κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες (83% έναντι 88%, p<0,001). Ο ύπνος μικρής διάρκειας ήταν ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου εμφάνιση νοσηρότητας (aOR=6,87, p<0,001) και συγκεκριμένα, τα άτομα με μία τουλάχιστον χρόνιαπάθηση ενώ έχουν τον ίδιο χρόνο παραμονής στο κρεβάτι σε σύγκριση με τα άτομα που δεν νοσούν από χρόνια πάθηση (7:34 έναντι 7:29, p=0,350), κοιμούνται 30 λεπτά λιγότερο (6:13 έναντι 6:43, p<0,001) και έχουν μικρότερη αποδοτικότητα ύπνου κατά8 ποσοστιαίες μονάδες (82% έναντι 90%, p<0,001). Η παρουσία μίας, δύο ή περισσοτέρων χρόνιων παθήσεων αύξησε τον κίνδυνο εμφάνισης ύπνου μικρής διάρκειας κατά 6,5 φορές (aOR=6,55, p<0,001), κατά 15,5 φορές (aOR=15,44, p<0,001) και κατά17,5 φορές (aOR=17,77, p<0,001), αντίστοιχα.Το άγχος παρέμεινε ένας ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου τόσο για τον ύπνο μικρής (aOR=4,93, p<0,001) όσο και μεγάλης (aOR=0,59, p=0,046) διάρκειας. Τα αγχώδη άτομα παραμένουν μόνο 4 λεπτά λιγότερο στο κρεβάτι (7:29 έναντι 7:33, p=0,425), κοιμούνται κατά 23 λεπτά λιγότερο (6:11 έναντι 6:34, p<0,001) και έχουνμικρότερη αποδοτικότητα ύπνου κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες (83% έναντι 87%, p<0,001). Σε σχέση με το φύλο, η σχέση του άγχους με τον ύπνο μικρής διάρκειας ήταν πιο έντονη στους άνδρες (aOR=6,80, p<0,001) από ότι στις γυναίκες (aOR=4,36,p<0,001). Η κατάθλιψη τέλος παρέμεινε ένας ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση μόνο του ύπνου μικρής διάρκειας (aOR=2,50, p<0,001), ενώ η παρουσία της δεν σχετίσθηκε με τον ύπνο μεγάλης διάρκειας (p=0,328). Η σχέση της κατάθλιψης με τον ύπνο μικρής διάρκειας ήταν πιο έντονη στους άνδρες (aOR=2,90, p<0,001) από ότι στις γυναίκες (aOR=1,85, p=0,027). Τα καταθλιπτικά άτομα παραμένουν στο κρεβάτι 9 λεπτά περισσότερο (7:38 έναντι 7:29, p=0,026), κοιμούνται 24 λεπτά λιγότερο (6:09 έναντι 6:33, p<0,001) και έχουν κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες μικρότερη αποδοτικότητα ύπνου (81% έναντι 88%, p<0,001).Συμπεράσματα: O ύπνος μικρής και/ή μεγάλης διάρκειας συσχετίζεται με το κοινωνικό-δημογραφικό προφίλ, τον τρόπο ζωής, την ψυχολογική κατάσταση, την παχυσαρκία και την νοσηρότητα των ατόμων και υποστηρίζει πρώιμες φαρμακολογικές καιγνωστικές παρεμβάσεις συμπεριφοράς στις διαταραχές του ύπνου με αυξημένη εστίαση στις ανάγκες των μειονοτικών πληθυσμών.