Εξορυκτικές κοινότητες στην Κύπρο κατά τη βρετανική αποικιακή περίοδο

Abstract

This thesis examines the extractive communities developed in Cyprus under British colonial rule (1878-1960), by foreign companies, from the USA, the United Kingdom, Greece and other countries, for the exploitation of copper pyrite, asbestos, chromite, gold deposits and silver. Using the research methods of industrial archeology and critical historiography, field research, archival and bibliographic research, it analyzes the general strategies which defined the organization of the extractive communities, the urban configuration of the individual spatial units which formed them, the workers' residences and other uses that supported their operation on the building scale. These communities are examined in relation to the Cypriot context taking into consideration the spatial conditions and phenomena inside and outside the mines. In parallel, the thesis examines the roles of the main actors who influenced their development as well as the wider changing political, social and economic conditions of the time. In addition, it compares the mines with other industrial sites and examines the role they have played in the phenomenon of urbanization and during periods of crises, in order to highlight their changing dynamics in the colony. For the analysis of the island's mining communities and the revelation of the broader mechanisms which caused phenomena that were directly related to their development and transformation, examples from corresponding industrial communities in western developed countries and colonies are discussed. The thesis through systematic reading and analysis of the extractive communities reveals their spatial stratifications and the complexity of the factors that contributed to their development and transformation. Focusing on the critical spatial analysis of the mining, the most important economic activity of colonialism in Cyprus, the thesis contributes to the understanding of the complexity of spatial transformation in the island at the given time. This important subject has not been sufficiently researched, as the relevant literature is mainly focused on the island’s urban centers and institutional colonial buildings. In addition, the thesis contributes more broadly to the scientific knowledge about the spatial and social effects of the exploitation of natural resources in the Middle East during the first half of the 20th century and to the phenomenon of the communities’ establishment by the industrialists in the colonies.

Η διατριβή εξετάζει τις εξορυκτικές κοινότητες που αναπτύχθηκαν στην Κύπρο, κατά τη Βρετανική αποικιακή περίοδο (1878-1960), από ξένες εταιρείες, των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ελλάδας και άλλων χωρών, για την εκμετάλλευση κοιτασμάτων χαλκούχου σιδηροπυρίτη, αμιάντου, χρωμίτη, χρυσού και αργύρου. Χρησιμοποιώντας μεθόδους της βιομηχανικής αρχαιολογίας και της κριτικής ιστοριογραφίας, δηλαδή έρευνα πεδίου, αρχειακή και βιβλιογραφική έρευνα, αναλύει τις γενικές στρατηγικές, που καθόρισαν την οργάνωση των εξορυκτικών κοινοτήτων, την πολεοδομική οργάνωση των επιμέρους χωρικών ενοτήτων που τις συγκρότησαν, τις εργατικές κατοικίες και άλλες χρήσεις που υποστήριξαν τη λειτουργία τους στην κλίμακα του κτηρίου. Οι εξορυκτικές κοινότητες εξετάζονται σε συνάρτηση με τον κυπριακό χώρο, με συσχετισμούς χωρικών δεδομένων και φαινομένων εντός και εκτός ορυχείων. Παράλληλα, διερευνώνται οι ρόλοι των παικτών που επηρέαζαν την ανάπτυξή τους και ευρύτερα η επιρροή που ασκούσαν οι μεταβαλλόμενες πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες της εποχής. Επιπλέον, τα ορυχεία συσχετίζονται με άλλα βιομηχανικά σύνολα της νήσου και εξετάζεται ο ρόλος τους στο φαινόμενο της αστικοποίησης και σε έκτακτες καταστάσεις και κρίσεις, για να αναδειχθεί η μεταβαλλόμενη δυναμική τους στο επίπεδο της αποικίας. Για την ανάλυση των εξορυκτικών κοινοτήτων της νήσου και την αποκάλυψη ευρύτερων μηχανισμών που προκάλεσαν φαινόμενα που ήταν άμεσα συναρτόμενα με την ανάπτυξη και τους μετασχηματισμούς τους, συσχετίζονται με αντίστοιχες βιομηχανικές κοινότητες των δυτικών ανεπτυγμένων χωρών και των αποικιών. Η διατριβή μέσα από την συστηματική ανάγνωση και ανάλυση των εξορυκτικών κοινοτήτων αποκαλύπτει τις χωρικές συστρωματώσεις τους, ρίχνοντας φως στην πλήρη σύνθεση και πολυπλοκότητα των παραγόντων που συνέβαλαν στην ανάπτυξη και τους μετασχηματισμούς τους. Αναλύοντας κριτικά το χωρικό αποτύπωμα της πιο σημαντικής οικονομικής δραστηριότητας της αποικιοκρατίας στην Κύπρο, συνεισφέρει στην κατανόηση των μεταβολών του κυπριακού χώρου τη δεδομένη περίοδο, οι οποίες δεν έχουν επαρκώς ερευνηθεί, καθώς η σχετική βιβλιογραφία είναι εστιασμένη κυρίως στα αστικά κέντρα και στα θεσμικά κτήρια της Βρετανικής αποικιακής περιόδου. Συνεισφέρει κατά αυτό τον τρόπο ευρύτερα στην επιστημονική γνώση γύρω από τις χωρικές και κοινωνικές επιδράσεις της εκμετάλλευσης φυσικών πόρων στη Μέση Ανατολή κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα και στην επιστημονική γνώση σχετικά με το φαινόμενο της ίδρυσης κοινοτήτων από βιομήχανους στις αποικίες.