Ο ρόλος της έμμεσης φορολογίας μέσω του ειδικού φόρου κατανάλωσης καπνού, ποτών και καυσίμων στα έσοδα του κράτους και η επίδρασή της στους δείκτες υγείας και ποιότητας ζωής. Αποτύπωση των αποτελεσμάτων ανά γεωγραφική περιοχή με GIS

Abstract

ABSTRACTThe Greek tax system continues to rely heavily on indirect tax revenues. This means that most tax burdens are borne by those who consume more from their income. Therefore, the setting of excise duties is an important state decision, given that a significant part of the state's revenue depends on it, while the same account should be taken for the consumer's financial ability to obtain the goods in question.The determination of excise rates in the Member States of the European Union, in relation to their effectiveness, is a useful tool for understanding the efficiency indirect taxation through excise duties in Greece. Furthermore, exploring the advantages and disadvantages of excise duties as well as assessing their impact on government revenues and on the quality of life and consumer capacity of citizens, is another important issue that needs to be explored.In addition, while excise rates are uniform throughout the territory and taxed goods are the same, the impact of excise duties themselves on state revenues and on citizens may differ according to the specific economic and socio-political circumstances of each region. It is therefore appropriate to map out the results of this survey by region in order to enable the mapping of a full picture of the impact of excise duties on the state and the citizens in relation to the different regions of the country .On the basis of the above, the proposed thesis examines the impact of indirect taxation, namely excise taxes on tobacco products, alcoholic beverages and heating and motor fuels, on a theoretical basis on state revenues, and on a research basis, the quality of life and the citizens ability to consume.In order to quantify the effects on demand and consequently on state revenues, an econometric model was used for the demand (dependent variable) of these products in Greece, focusing on the elasticity of demand for net national disposable income and product price (independent variables), since that demand elasticity is a measure of responding to changes in both income and prices. Using the nine-year period 2007-2015, divided into 36 quarters, the demand elasticity for cigarettes was a = 1,270 while the demand elasticity for chopped tobacco was a = 0,411.Questionnaires were also distributed in the 13 regions of the country, and 1233 questionnaires were received in order to investigate the impact of increases in excise duties on the quality of life of citizens and on their consumption potential. Closed-type questions were used in a structured questionnaire which had a strict set of written questions that did not allow unnecessary deviations to the participant since we provided the required structured uniformity in responsesThe results of the Descriptive Statistics were plotted in charts and tables while a non-parametric Spearman control was performed to check the correlation between (a) the impact on consumer quality of life due to an increase in excise duty on each of the tobacco products, alcoholic beverages, motors and heating fuels and other products, and (b) the level of family income, the non-parametric Spearman control was used. The same non-parametric check was used to check the correlation between (a) the impact on consumer quality of life due to the increase in excise duty on each of the tobacco products, alcoholic beverages, motor and heating fuel and other products; and (b) the level of consumer education. Also, the non-parametric Spearman control was also used to control (a) the impact of the reduction in consumption due to the increase in excise duties on each of the tobacco products, alcoholic beverages, motor and heating fuel and other products; and (b) the level of family income. Finally, the same non-parametric Spearman control was also used to control (a) the impact of the reduction in consumption due to the increase in excise duties on each of the tobacco products, alcoholic beverages, motor and heating fuel and other products; and b) the level of consumer education. In all cases, there was a confirmation of a linear correlation between the two variables confirming the existence of a limitation of the impact on the quality of life of citizens due to an increase in excise duties, in the case of higher family income and a higher level of education, and the existence of a limitation of the reduction in consumption due to increase in excise duties, in the case of higher family income and a higher level of education.In addition, a Linear Regression test was conducted, in which a linear correlation is sought between the above variables. Either the impact on the quality of life of consumers due to an increase in excise taxes on each of the tobacco products, alcoholic beverages, motor and heating fuels and other products, or the impact on consumption reduction due to an increase in specific excise taxes on each of the tobacco products, alcoholic beverages, motor and heating fuels and other products was the dependent variable. The independent variable was either the level of family income or the level of consumer education. There were linear relationships similar to the previous ones with weaker ones having as an independent variable the level of education. The correlation assumptions had always statistical significanceFinally, the main findings from the above survey were mapped on geographical maps using GIS.

ΠΕΡΙΛΗΨΗΤο Ελληνικό φορολογικό σύστημα εξακολουθεί να στηρίζεται κατά πολύ στα έμμεσα φορολογικά έσοδα. Αυτό σημαίνει ότι τα περισσότερα φορολογικά βάρη τα σηκώνουν αυτοί που καταναλώνουν περισσότερο από το εισόδημα τους, Συνεπώς, ο καθορισμός των ειδικών φόρων κατανάλωσης αποτελεί σημαντική απόφαση του κράτους, με δεδομένο ότι από τον καθορισμό αυτό εξαρτάται σημαντικό μέρος των εσόδων του κράτους, ενώ τη ίδια στιγμή θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η οικονομική δυνατότητα του καταναλωτή ώστε να μπορεί να προμηθεύεται τα συγκεκριμένα αγαθά.Ο καθορισμός των συντελεστών των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε συνάρτηση με την αποτελεσματικότητά τους, αποτελεί χρήσιμο εργαλείο κατανόησης της αποδοτικότητας ή μη της έμμεσης φορολογίας μέσω των ειδικών φόρων κατανάλωσης στην Ελλάδα. Ακόμη, η διερεύνηση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων των ειδικών φόρων κατανάλωσης, καθώς και η αποτίμηση των επιπτώσεών τους στα κρατικά έσοδα και στην ποιότητα ζωής και στην καταναλωτική δυνατότητα των πολιτών, αποτελεί ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα που πρέπει να διερευνηθεί.Επιπλέον, ενώ οι συντελεστές των ειδικών φόρων κατανάλωσης είναι ενιαίοι για ολόκληρη την επικράτεια και τα φορολογούμενα αγαθά είναι τα ίδια, οι επιπτώσεις των ιδίων των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα έσοδα του κράτους και στους πολίτες πιθανώς διαφοροποιούνται ανάλογα με τις ειδικές οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές συνθήκες της κάθε περιοχής της χώρας. Ενδείκνυται συνεπώς η αποτύπωση των αποτελεσμάτων αυτής της διερεύνησης ανά περιοχή (περιφέρεια) της χώρας ώστε να καθίσταται δυνατή η δημιουργία μέσω χαρτογράφησης μίας πλήρους εικόνας των επιπτώσεων των ειδικών φόρων κατανάλωσης στο κράτος και τους πολίτες, σε σχέση με τις διαφορετικές περιοχές (περιφέρειες) της χώρας.Με βάση τα παραπάνω, η προτεινόμενη διατριβή εξετάζει σε θεωρητική βάση την επίδραση της έμμεσης φορολογίας και συγκεκριμένα των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα καπνικά προϊόντα, τα αλκοολούχα ποτά και τα καύσιμα κίνησης και θέρμανσης, στα έσοδα του κράτους, και σε ερευνητική βάση, στην ποιότητα ζωής και στην καταναλωτική δυνατότητα των πολιτών. Για την ποσοτικοποίηση των επιδράσεων στη ζήτηση και συνεπώς στα έσοδα του κράτους, χρησιμοποιήθηκε οικονομετρικό μοντέλο για τη ζήτηση (εξαρτημένη μεταβλητή) αυτών των προϊόντων στην Ελλάδα, με εστίαση στην ελαστικότητα της ζήτησης για καθαρό εθνικό διαθέσιμο εισόδημα και τιμή προϊόντος (ανεξάρτητες μεταβλητές), δεδομένου ότι η ελαστικότητα της ζήτησης αποτελεί μέτρο της ανταπόκρισης σε αλλαγές τόσο στο εισόδημα όσο και στις τιμές. Χρησιμοποιώντας την εννεαετή περίοδο 2007 – 2015, διαιρούμενη σε 36 τρίμηνα, η ελαστικότητα εισοδήματος της ζήτησης για τσιγάρα βρέθηκε a = 1,270, ενώ η ελαστικότητα εισοδήματος της ζήτησης για ψιλοκομμένο καπνό βρέθηκε a = 0,411. Ακόμη διανεμήθηκαν ερωτηματολόγια στις 13 Περιφέρειες της χώρας, και παραλήφθηκαν συμπληρωμένα 1233 ερωτηματολόγια, με σκοπό τη διερεύνηση των επιπτώσεων των αυξήσεων των ειδικών φόρων κατανάλωσης στην ποιότητα ζωής των πολιτών και στην καταναλωτική τους δυνατότητα. Χρησιμοποιήθηκαν οι ερωτήσεις κυρίως κλειστού τύπου σε δομημένο ερωτηματολόγιο το οποίο είχε αυστηρά καθορισμένη σειρά γραπτών ερωτήσεων, οι οποίες δεν επέτρεπαν άσκοπες παρεκκλίσεις στον συμμετέχοντα και παρείχαν τη ζητούμενη δομημένη ομοιομορφία στις απαντήσεις Τα αποτελέσματα της Περιγραφικής Στατιστικής αποτυπώθηκαν σε διαγράμματα και πίνακες ενώ πραγματοποιήθηκε μη παραμετρικός έλεγχος Spearman.για τον έλεγχο συσχέτισης μεταξύ α) της επίπτωσης στην ποιότητα ζωής των καταναλωτών λόγω αύξησης των ειδικών φόρων κατανάλωσης, σε κάθε ένα από τα προϊόντα καπνού, αλκοολούχα ποτά, καύσιμα κίνησης και θέρμανσης και λοιπά προϊόντα, και β) του επιπέδου του οικογενειακού εισοδήματος, χρησιμοποιήθηκε ο μη παραμετρικός έλεγχος Spearman. Ο ίδιος μη παραμετρικός έλεγχος χρησιμοποιήθηκε για τον έλεγχο συσχέτισης μεταξύ α) της επίπτωσης στην ποιότητα ζωής των καταναλωτών λόγω αύξησης των ειδικών φόρων κατανάλωσης, σε κάθε ένα από τα προϊόντα καπνού, αλκοολούχα ποτά, καύσιμα κίνησης και θέρμανσης και λοιπά προϊόντα, και β) του επιπέδου εκπαίδευσής των καταναλωτών. Επίσης, ο μη παραμετρικός έλεγχος Spearman χρησιμοποιήθηκε και για τον έλεγχο α) της επίπτωσης στην μείωση της κατανάλωσης λόγω αύξησης των ειδικών φόρων κατανάλωσης, σε κάθε ένα από τα προϊόντα καπνού, αλκοολούχα ποτά, καύσιμα κίνησης και θέρμανσης και λοιπά προϊόντα, και β) του επιπέδου του οικογενειακού εισοδήματος. Τέλος, ο ίδιος μη παραμετρικός έλεγχος Spearman χρησιμοποιήθηκε και για τον έλεγχο α) της επίπτωσης στην μείωση της κατανάλωσης λόγω αύξησης των ειδικών φόρων κατανάλωσης, σε κάθε ένα από τα προϊόντα καπνού, αλκοολούχα ποτά, καύσιμα κίνησης και θέρμανσης και λοιπά προϊόντα, και β) του επιπέδου εκπαίδευσής των καταναλωτών. Σε όλες τις περιπτώσεις επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη γραμμικής συσχέτισης μεταξύ των δύο μεταβλητών που επιβεβαιώνουν τον περιορισμό των επιπτώσεων στην ποιότητα ζωής των πολιτών λόγω αύξησης των ειδικών φόρων κατανάλωσης, στις περιπτώσεις υψηλότερου οικογενειακού εισοδήματος και υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου, καθώς και τον περιορισμό στη μείωση της κατανάλωσης λόγω αύξησης των ειδικών φόρων κατανάλωσης, στις περιπτώσεις υψηλότερου οικογενειακού εισοδήματος και υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου.Επιπλέον πραγματοποιείται και έλεγχος για γραμμική παλινδρόμηση )Linear Regression), κατά τον οποίο επιδιώκεται να καταρτιστεί μία γραμμική συσχέτιση μεταξύ των παραπάνω μεταβλητών. Ως εξαρτώμενη μεταβλητή λαμβάνεται άλλοτε η επίπτωση στην ποιότητα ζωής των καταναλωτών λόγω αύξησης των ειδικών φόρων κατανάλωσης, σε κάθε ένα από τα προϊόντα καπνού, αλκοολούχα ποτά, καύσιμα κίνησης και θέρμανσης και λοιπά προϊόντα, και άλλοτε η επίπτωση στη μείωση της κατανάλωσης λόγω αύξησης των ειδικών φόρων κατανάλωσης, σε κάθε ένα από τα προϊόντα καπνού, αλκοολούχα ποτά, καύσιμα κίνησης και θέρμανσης και λοιπά προϊόντα. Ως ανεξάρτητη μεταβλητή λαμβάνεται άλλοτε το επίπεδο του οικογενειακού εισοδήματος και άλλοτε το επίπεδο εκπαίδευσης των καταναλωτών. Προέκυψαν γραμμικές σχέσεις ανάλογες των προηγουμένων με ασθενέστερες αυτές που έχουν ως ανεξάρτητη μεταβλητή το επίπεδο εκπαίδευσης. Οι υποθέσεις συσχετισμού είχαν στο σύνολό τους στατιστική σημαντικότητα Τέλος, τα κυριότερα συμπεράσματα από τα παραπάνω ευρήματα, αποτυπώθηκαν σε χάρτες ανά γεωγραφική περιοχή με GIS.