Ψυχολογική στάση της οικογένειας σχετικά με τον προγεννητικό έλεγχο: διαφορές σε σχέση με την εθνολογική προέλευση και το κοινωνικό οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο

Abstract

In the present day, when the social facts are altered in comparison with the ones existing in the past, parents-to-be are hoping to bring to this world a healthy child. This is the reason for more and more future parents to make use of the science’s advantage and the provided medical methods, even if such methods add unwanted stress to them. A series of prenatal diagnostic tests can identify high risk pregnancies for a variety of fetus’ genetic problems, with the aim to avoid giving birth to babies with chromosomal, or other, anomalies through amniocentesis or CVS. Other indications of high risk pregnancies are the age of the pregnant woman (<35) and the existence of chromosomal or other genetic anomalies at one or more members of the same family. The basic objective of prenatal diagnosis is to ensure a healthy pregnancy for the baby and parents to have a sense of security on the matter of their baby’s health.The specialist should keep in mind that these tests can have a negative influence on the couples’ relationship and even on the future parents’ relationship with the, yet unborn, fetus. International research has shown that the use of prenatal diagnostic methods differentiates between ethnic and racial groups. Furthermore, people of different national backgrounds can have different views on subjects of reproduction, termination of pregnancy and the nurture of a child suffering from a chromosomal anomaly. In addition to the above, economic and social status can contribute to the decision of undertaking prenatal diagnosis.The invasive nature of amniocentesis, as well as the possibility of a miscarriage due to the procedure, is related to the stress women usually feel during such procedure. A second source of pregnant women’s stress is the waiting period for the results. The greatest fear of women undertaking amniocentesis is, firstly, the possibility of the fetus to get hurt; secondly, to have a miscarriage and thirdly the fact that they might suffer great and sharp pain due to the procedure.The present study investigates the psychological condition of pregnant women as well as how such condition, demographics and socioeconomic status influence their decision concerning prenatal diagnosis. Additionally, the present study researches “stress” as an element of the future mothers’ personality and also as an element which influences the decisions and is influenced by such decisions of present prenatal diagnosis and preexisting prenatal findings.Two hundred and ninety-three pregnant women who came in the Prenatal Diagnosis Laboratory of the Agia Sofia Children’s Hospital in Athens for a prenatal chromosomal test, after undertaking amniocentesis, agreed to be included in the study, filled a questionnaire and had a subsequent interview.In more detail, the pregnant women who agreed to take part in the study, gave information concerning their demographic characteristics, their medical and obstetric history and also information about their psychological condition after previous pregnancies. Following this they went on to fill two separate questionnaires. Spielberger’s (1970) State-trait anxiety inventory and Goldberg’s (1972) General Health Questionnaire (GHQ-28). The result analysis has been done with SPSS and the use of different statistical tests: Pearson-r, Chi-square, t-test, ANOVA.According to the answers given to these Questionnaires pregnant women were more stressed (state anxiety) when their financial status was poor or average and less, or not all, stressed when their financial status was good. Studying “stress” as an element of their personality (trait anxiety) resulted in women who were in a good or average financial status to be less stressed whereas when their financial status was poor to be more stressed.Older women were less stressed in comparison with younger women concerning prenatal diagnosis. Women who got positive results in a previous prenatal diagnosis exam were more stressed than women who did not.Pregnant women who replied that they were stressed during the amniocentesis procedure because of the danger of them possibly miscarrying and were also stressed while waiting for the results, scored higher at the STAI - state questionnaire that concerned stress during prenatal diagnosis. Furthermore these women also scored high at the STAI - trait questionnaire that concerned stress as a personal characteristic.Christian Orthodox women had a higher percentage of stress in comparison with women of other Christian denominations.According to the replies given in the STAI-trait questionnaire, mothers who got married more than once and also women married to a husband who was married more than once, were less stressed during their pregnancy as an element of their character. Women, who were prenatally diagnosed with the use of amniocentesis in a previous pregnancy and got positive results, had greater levels of stress during the present pregnancy as an element of their character. (trait anxiety). On the matter of the pregnancy termination in case of a positive result during prenatal diagnosis, the women who have decided to carry on with such pregnancy and the ones who have decided to terminate the pregnancy are found to be more stressed than undecided women. Women who have conceived via IVF are more possible to think to continue a pregnancy if the amniocentesis results show that they carry a fetus with a chromosomal anomaly, contrary to other women who have conceived naturally.Furthermore, when the subscales of the GHQ -28 questionnaires were correlated to the Spielberger’s (1970) State-trait anxiety inventory the results were statistically significant. As it appears from their replies to the Goldberg (1972) questionnaire, there is a correlation between the replies of women whose physical and psychological state was fragile and the ones in the Spielberger’s (1970) State-trait anxiety inventory.A general conclusion that stems from the present study, which was never conducted before to pregnant women in Greece at the exact time when they were proceeding to be prenatally diagnosed, is that there is a need for a timely provision of prenatal counseling at the very first stages of pregnancy. Prenatal counseling will inform these women of the capabilities and the limitations of prenatal diagnosis. Such counseling should be provided especially to women who have to make a decision on the matter of terminating a pregnancy due to positive prenatal diagnosis’ results as, at that decisive moment, their psychological condition is heavily burdened whilst the specialists’ support could prove to be very important for the whole of the family.

Σήμερα που τα κοινωνικά δεδομένα έχουν αλλάξει σε όλο σχεδόν τον κόσμο σε σχέση με παλαιότερα χρόνια, οι μελλοντικοί γονείς προσδοκούν να φέρουν στον κόσμο ένα υγιές παιδί. Για το σκοπό αυτό φαίνονται οι περισσότεροι αποφασισμένοι να χρησιμοποιήσουν στο έπακρο την επιστήμη και τις διαθέσιμες ιατρικές μεθόδους, όσο και αν αυτές οι μέθοδοι μπορεί να τους προσθέτουν αγωνία. Μια σειρά από προγεννητικά ανιχνευτικά τεστ μπορούν να εντοπίσουν τις κυήσεις υψηλού κινδύνου για μια μεγάλη ποικιλία γενετικών νοσημάτων του εμβρύου, ώστε να παραπεμφθούν για αμνιοπαρακέντηση ή CVS και να αποφευχθεί η γέννηση παιδιών με χρωμοσωμική ή άλλη ανωμαλία. Άλλες ενδείξεις υψηλού κινδύνου είναι η προχωρημένη ηλικία της εγκύου (άνω των 35 ετών), και η ύπαρξη χρωμοσωμικών ή άλλων γενετικών ανωμαλιών σε ένα ή περισσότερα μέλη της ίδιας οικογενείας. Ο βασικός στόχος είναι με τον προγεννητικό έλεγχο να διασφαλισθεί η εγκυμοσύνη και να αισθανθούν οι γονείς πιο ασφαλείς για την υγεία του εμβρύου.Ο ειδικός οφείλει να λαμβάνει υπόψη του, ότι οι εξετάσεις μπορούν να επηρεάσουν τις σχέσεις του ζευγαριού, αλλά και τη σχέση των μελλόντων γονιών με το κυοφορούμενο έμβρυο. Έρευνες διεθνώς δείχνουν ότι η χρήση διαγνωστικών μεθόδων προγεννητικού ελέγχου μεταξύ διαφορετικών φυλετικών και εθνικών ομάδων διαφοροποιείται. Ακόμη, άτομα διαφορετικής καταγωγής μπορεί να έχουν διαφορετικές απόψεις για τα θέματα αναπαραγωγής, για τη διακοπή μιας εγκυμοσύνης και για την ανατροφή ενός παιδιού με χρωμοσωμική ανωμαλία, ενώ η οικονομική και κοινωνική κατάσταση συντελεί στην απόφαση για διενέργεια προγεννητικού ελέγχου.Το άγχος συνδέεται με την επεμβατική φύση των τεστ, όπως για παράδειγμα της αμνιοπαρακέντησης, καθώς και με την πιθανότητα αποβολής λόγω της διαδικασίας. Δεύτερη πηγή άγχους για την έγκυο αποτελεί η αναμονή των αποτελεσμάτων. Μεγαλύτερος φόβος των γυναικών που εξετάζονταν με αμνιοπαρακέντηση είναι μήπως τραυματιστεί το έμβρυο, ή αποβάλλουν λόγω της διαδικασίας ή υποφέρουν από οξείς πόνους.Η παρούσα μελέτη διερευνά την ψυχολογική κατάσταση των εγκύων και πώς αυτή σε συνδυασμό με τα δημογραφικά και κοινωνικοοικονομικά στοιχεία επηρεάζει τις αποφάσεις που συνοδεύουν τον προγεννητικό έλεγχο. Επιπλέον στην ίδια μελέτη διερευνάται και το άγχος ως στοιχείο της προσωπικότητας της μητέρας, αλλά και ως στοιχείο που επηρεάζει αλλά και επηρεάζεται από τις αποφάσεις σχετικά με τον προγεννητικό έλεγχο καθώς και από προϋπάρχοντα προγεννητικά ευρήματα.Στη μελέτη περιελήφθησαν διακόσιες ενενήντα τρεις (293) έγκυες γυναίκες που προσήλθαν για προγεννητικό χρωμοσωμικό έλεγχο μετά από αμνιοπαρακέντηση, και δέχτηκαν να συμμετέχουν, με ειδική συνέντευξη και συμπλήρωση ερωτηματολογίων.Αναλυτικότερα, οι έγκυες που έδιναν τη συγκατάθεσή τους για συμμετοχή στη μελέτη, παραχωρούσαν αρχικά συνέντευξη για τη συγκέντρωση δημογραφικών στοιχείων, στοιχείων του ιατρικού και μαιευτικού τους ιστορικού αλλά και σχετικών με την ψυχολογική τους κατάσταση έπειτα από προηγούμενες εγκυμοσύνες. Στη συνέχεια, συμπλήρωναν δυο ερωτηματολόγια. Το ερωτηματολόγιο διερεύνησης άγχους του Spielberger (1970) (state – trait anxiety inventory) και το ερωτηματολόγιο διερεύνησης γενικής υγείας (ψυχικής και σωματικής) του Goldberg (1972), General Health Questionnaire (GHQ- 28). Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έγινε με τη βοήθεια του προγράμματος στατιστικής ανάλυσης SPSS και χρησιμοποιώντας διάφορα στατιστικά τεστ: Pearson-r, Chi- square, t- test, ANOVA.Σύμφωνα με τις απαντήσεις τους στα ερωτηματολόγια, διαπιστώθηκε ότι οι έγκυες ήταν περισσότερο αγχωμένες (state anxiety) όταν η οικονομική τους κατάσταση ήταν κακή, ή μέτρια, και καθόλου αγχωμένες όταν η οικονομική τους κατάσταση ήταν καλή. Εξετάζοντας επίσης το άγχος ως στοιχείο της προσωπικότητάς τους, βρέθηκε (trait anxiety) ότι αυτό είναι λιγότερο όταν η οικονομική κατάσταση είναι καλή ή μέτρια, και περισσότερο όταν η οικονομική κατάσταση της οικογένειας είναι κακή.Οι γυναίκες που είχαν μεγαλύτερη ηλικία ήταν λιγότερο αγχωμένες για τον προγεννητικό έλεγχο και την αμνιοπαρακέντηση, σε σχέση με τις νεότερες γυναίκες, ενώ οι μέλλουσες μητέρες που σε προηγούμενη εξέταση τα αποτελέσματά τους ήταν παθολογικά, ήταν πιο αγχωμένες από τις μητέρες που δεν είχαν λάβει παθολογικά αποτελέσματα.Οι έγκυες που απάντησαν ότι κατά τη διαδικασία λήψης του αμνιακού υγρού, έχουν άγχος για την πιθανότητα αποβολής, αλλά και για την αναμονή των αποτελεσμάτων, σημείωσαν και υψηλότερες τιμές στο ειδικό ερωτηματολόγιο STAI – state για το άγχος τους κατά τη στιγμή του προγεννητικού ελέγχου, αλλά και σημείωσαν υψηλές τιμές στο ερωτηματολόγιο STAI - trait για το άγχος ως στοιχείο του χαρακτήρα τους. Πιο υψηλά ποσοστά άγχους ως στοιχείο του χαρακτήρα τους είχαν οι γυναίκες που ανήκουν στο χριστιανικό ορθόδοξο δόγμα, σε σχέση με τις γυναίκες άλλου χριστιανικού δόγματος.Σύμφωνα με τις απαντήσεις τους στο ερωτηματολόγιο STAI-trait φάνηκε ότι οι μητέρες με τους περισσότερους γάμους, αλλά και οι γυναίκες των οποίων ο σύζυγος έχει περισσότερους από έναν γάμους, έχουν χαμηλότερα ποσοστά άγχους κατά την εγκυμοσύνη τους, ως στοιχείο του χαρακτήρα τους. Οι γυναίκες που σε προηγούμενη εγκυμοσύνη τους εξετάστηκαν προγεννητικά με αμνιοπαρακέντηση και έλαβαν παθολογικά αποτελέσματα, έχουν υψηλότερα επίπεδα άγχους κατά την παρούσα εγκυμοσύνη ως στοιχείο του χαρακτήρα τους (trait anxiety). Σχετικά με την απόφαση για διακοπή της κύησης σε περίπτωση παθολογικού αποτελέσματος κατά τον προγεννητικό έλεγχο, οι γυναίκες που αποφασίζουν να συνεχίσουν την κύηση είναι πιο αγχωμένες από εκείνες που είναι αναποφάσιστες, το ίδιο και όσες είναι αποφασισμένες να διακόψουν. Οι γυναίκες που έχουν συλλάβει με εξωσωματική γονιμοποίηση είναι πιο πιθανό να σκεφτούν να συνεχίσουν μια εγκυμοσύνη εάν τα αποτελέσματα της αμνιοπαρακέντησης δείξουν ότι έχουν παθολογικό έμβρυο, σε αντίθεση με τις γυναίκες που έχουν συλλάβει με φυσιολογικό τρόπο.Ακόμη, όταν συσχετίστηκαν οι υποκλίμακες του ερωτηματολογίου γενικής υγείας με το ερωτηματολόγιο διερεύνησης άγχους τα αποτελέσματα ήταν στατιστικά σημαντικά. Όπως δηλαδή αποτυπώνεται από τις απαντήσεις τους στο ερωτηματολόγιο του Goldberg (1972), φαίνεται να υπάρχει συσχετισμός στις απαντήσεις των γυναικών που η σωματική και ψυχική τους υγεία είναι εύθραυστη, σε σχέση με τις απαντήσεις τους στο ερωτηματολόγιο διερεύνησης άγχους του Spielberger (1970).Γενικότερη διαπίστωση από το σύνολο της μελέτης, που για πρώτη φορά διενεργήθηκε σε εγκύους στην Ελλάδα κατά τη στιγμή της προσέλευσής τους για προγεννητικό χρωμοσωμικό έλεγχο, είναι η ανάγκη για παροχή έγκαιρης συμβουλευτικής και υποστήριξης από τα πρώτα ακόμη στάδια της κύησης, προκειμένου αυτές εξαρχής να γνωρίζουν τις δυνατότητές του αλλά και τους περιορισμούς του προγεννητικού ελέγχου. Ιδιαίτερα δε, προγεννητική συμβουλευτική πρέπει να παρέχεται σε εκείνες τις γυναίκες που πρέπει να λάβουν αποφάσεις για διακοπή της εγκυμοσύνης τους λόγω παθολογικών αποτελεσμάτων κατά τον προγεννητικό έλεγχο, στιγμή κατά την οποία η ψυχολογία τους επιβαρύνεται, ενώ η υποστήριξη είναι πολύ σημαντική για όλη την οικογένεια.