Συγκριτική μελέτη αντιοξειδωτικής και βιολογικής δράσης αυτοφυών λαχανευόμενων φυτών και εδώδιμων μυκήτων από το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου

Abstract

In the Mediterranean area has been observed a low morbidity and mortality rate caused bycardiovascular diseases and cancer, these phenomena attributed to the features of the traditionalMediterranean diet. From a few made studies, it is demonstrated that among the special features ofthis diet is the consumption of wild greens, and mushrooms to a lesser degree. Some of these areknown for their pharmaceutical properties in traditional medicine, but their antioxidant and curativecapacity has yet to be sufficiently studied. Furthermore, the possible role of their substances in theprevention of some cardiovascular diseases and cancer is unknown. The contribution of thepolyphenols contained in the wild greens and mushrooms in the organism’s antioxidant defense byscavenging the reactive oxygen species indicates their beneficial effects to health. However, theantioxidant and cytotoxic properties of edible wild greens and mushrooms have not beenextensively studied, even though there is suspicion that they play a significant role in the preventionof chronic diseases.The purpose of this dissertation is the examination and study of edible wild greensvegetables consumed by the inhabitants of the North Pindos National Park, as a natural source ofantioxidant and phenolic compounds with a beneficial biological action for the human organism.On this basis, 25 different species of wild greens and 31 species of edible mushrooms wereexamined regarding their bioactivity and their cytotoxic and apoptotic actions. A study was also maderegarding their content in total phenols, in flavonoids, and their ability to scavenge DPPH freeradicals as well as their potential action against cancer cells.The study produced the following finds:Regarding their antioxidant activity, most of the wild greens species and a small numberof the mushroom species that were studied, have a high level of antioxidant effects and a highcontent in total phenols and flavonoids.Regarding their cytotoxic activity, some of the extracts from wild greens and mushroomswere able to inhibit the proliferation of A549 cells in high rates (>90%).From the substances that this study highlighted for the first time to date in species of wildgreens of the genus Sonchus (S. asper & S. oleraceus) and in mushrooms of the speciesCantharellales (Craterellus cornucopioides, Cantharellus cinereus, Cantharellus cibarius καιHydnum repandum) and exhibited cytotoxic activity in Α549 cells, is piceatannol.The study of the above for most of the wild green species and for all the species ofmushrooms that were chosen for this study is done for the first time in Greece, and according to theinternational literature published as to date, for the first time worldwide. Therefore the results areconsidered exploitable.

Στην περιοχή της Μεσογείου έχει παρατηρηθεί χαμηλή νοσηρότητα και θνησιμότητα απόκαρδιαγγειακές παθήσεις και καρκίνο, φαινόμενα τα οποία έχουν αποδοθεί στα χαρακτηριστικά τηςπαραδοσιακής μεσογειακής διατροφής. Από λίγες μελέτες που έχουν γίνει, αποδεικνύεται ότιανάμεσα στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της διατροφής είναι και η κατανάλωση άγριωνλαχανικών και σε μικρότερο βαθμό μανιταριών. Ορισμένα από τα παραπάνω είδη είναι γνωστά γιατις φαρμακολογικές τους ιδιότητες στην παραδοσιακή ιατρική, αλλά δεν έχουν ερευνηθεί ακόμηαρκετά ως προς την αντιοξειδωτική και θεραπευτική τους δράση. Επίσης, δεν είναι γνωστός οπιθανός ρόλος των ουσιών στην πρόληψη κάποιων ασθενειών όπως οι καρδιοαγγειακές παθήσειςκαι ο καρκίνος. Η συνεισφορά των πολυφαινολικών συστατικών που περιέχουν τα άγρια λαχανικάκαι τα μανιτάρια στην αντιοξειδωτική άμυνα του οργανισμού, με καταστολή των ενεργών ειδώνοξυγόνου, υποδηλώνει την ευεργετική δράση τους στην υγεία. Εν τούτοις, οι αντιοξειδωτικές καικυτταροτοξικές ιδιότητες εκχυλισμάτων αυτοφυών λαχανευόμενων φυτών και μανιταριών δεν έχουνμελετηθεί εκτεταμένα, παρ’ όλο που υπάρχει υποψία ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στηνπρόληψη χρόνιων παθήσεων.Σκοπός λοιπόν της παρούσας διατριβής ήταν η έρευνα και μελέτη άγριων ειδών λαχανικώνκαι μανιταριών, που χρησιμοποιούνται για διατροφή από τους κατοίκους του Εθνικού ΠάρκουΒόρειας Πίνδου, ως φυσική πηγή αντιοξειδωτικών και φαινολικών συστατικών, με ευεργετικήβιολογική δράση στον ανθρώπινο οργανισμό.Με βάση τα παραπάνω, μελετήθηκαν 25 διαφορετικά είδη άγριων λαχανικών και 31 είδηεδώδιμων μανιταριών ως προς τη βιοδραστικότητα τους και ως προς την κυτταροτοξική καιαποπτωτική τους δράση. Επίσης μελετήθηκε η περιεκτικότητα τους σε ολικές φαινόλες, φλαβονοειδή,η ικανότητα τους να αποικοδομούν ελεύθερες ρίζες DPPH και η πιθανή δράση τους ενάντια σεκαρκινικά κύτταρα.Από την έρευνα διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα:Ως προς την αντιοξειδωτική δράση τα περισσότερα είδη άγριων λαχανικών και μικρόςαριθμός ειδών μανιταριών που μελετήθηκαν έχουν υψηλή αντιοξειδωτική δράση και υψηλήπεριεκτικότητα σε ολικές φαινόλες και φλαβονοειδή.Ως προς την κυτταροτοξική δράση κάποια από τα εκχυλίσματα άγριων λαχανικών καιμανιταριών ήταν ικανά να αναστείλουν τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων Α549 σε υψηλά ποσοστά(>90%).Από τις ουσίες που η συγκεκριμένη μελέτη ανέδειξε ότι περιέχονται για πρώτη φορά μέχρισήμερα σε είδη άγριων λαχανικών του γένους Sonchus (S. asper & S. oleraceus) και σε είδημανιταριών της τάξης Cantharellales (Craterellus cornucopioides, Cantharellus cinereus,Cantharellus cibarius και Hydnum repandum) και επέδειξαν κυτταροτοξική δράση σε κύτταρα Α549,είναι η πισεταννόλη (piceatannol).Η μελέτη όλων των παραπάνω για τα περισσότερα είδη άγριων λαχανικών και για όλα ταείδη μανιταριών που επιλέγησαν στην παρούσα μελέτη, γίνεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, αλλάσύμφωνα και με τη δημοσιευμένη μέχρι σήμερα διεθνή βιβλιογραφία, σε κάποια από αυτά για πρώτηφορά παγκοσμίως. Γι αυτό τα αποτελέσματα θεωρούνται αξιοποιήσιμα.