Αναζητώντας το κοινωνικό νόημα του βιώσιμου σχεδιασμού: αναπαραστάσεις και ερμηνείες ελλήνων αρχιτεκτόνων

Abstract

Sustainability, one of the most popular terms of public debate and policy agenda, enters architectural thought to make sustainable architectural design mainstream. Sometimes focusing on issues of environmental protection and energy conservation, sometimes on green aesthetics and some other times on participatory processes, sustainable design is a pluralistic term with regard to its materialities, the process of its production, its aesthetics and the professional practices with which it is linked. Beginning with these observations and being based on a social constructivist approach, the study is searching for the social meaning of sustainable design by examining the accounts of Greek architects. In depth interviews were carried out and analyzed with the use of three interpretative tools: the social representation, the sociopolitical framing and the narrative approach of sustainable design. The findings suggest that sustainable design can be interpreted either from a techno-centric or from a socio-centric outlook, which is related to the different perspectives under which the sustainable condition can be defined. The interpretation of sustainable design is influenced by ideology as well as by epistemological assumptions about the authority of architectural knowledge. Finally, the study contributes to the understanding of how social trends are incorporated as new targets in fields that produce knowledge and culture, thus satisfying their constant search for new meaning and connection with society.

Η βιωσιμότητα, ένας από τους δημοφιλέστερους όρους του δημόσιου διαλόγου και της πολιτικής ατζέντας, εντάσσεται στην αρχιτεκτονική σκέψη καθιστώντας το βιώσιμο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό κυρίαρχη τάση του κλάδου σήμερα. Άλλοτε επικεντρωνόμενος σε ζητήματα περιβαλλοντικής προστασίας κι εξοικονόμησης ενέργειας, άλλοτε στην πράσινη αισθητική κι άλλοτε σε ζητήματα συμπαραγωγής του σχεδιασμού, ο βιώσιμος σχεδιασμός αποτελεί όρο πλουραλιστικό ως προς τις υλικότητές του, τη διαδικασία παραγωγής του, την αισθητική του και τα πρότυπα πρακτικής που προτείνει. Ξεκινώντας από αυτές τις διαπιστώσεις και βασιζόμενη στην υπόθεση της κοινωνικής κατασκευής του βιώσιμου σχεδιασμού, η μελέτη αναζητά το κοινωνικό του νόημα μέσα από τους λόγους ελλήνων αρχιτεκτόνων. Το εμπειρικό υλικό που προκύπτει από τη διενέργεια συνεντεύξεων βάθους αναλύεται με τη βοήθεια τριών ερμηνευτικών εργαλείων: της κοινωνικής αναπαράστασης, της κοινωνικοπολιτικής πλαισίωσης και της αφηγηματικής προσέγγισης του βιώσιμου σχεδιασμού. Διαπιστώνεται ότι ο βιώσιμος σχεδιασμός προσεγγίζονται άλλοτε από μια τεχνο-κεντρική κι άλλοτε από μια κοινωνικο-κεντρική σκοπιά. Οι διαφορετικές αναγνώσεις του ερμηνεύονται υπό το πρίσμα των διαφορετικών αναγνώσεων της βιώσιμης συνθήκης, γεγονός που ιδεολογικοποιεί το βιώσιμο σχεδιασμό, αλλά και υπό το πρίσμα των επιστημολογικών παραδοχών γύρω από την αυθεντία της αρχιτεκτονικής γνώσης. Εν τέλει, η μελέτη συμβάλλει στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι κοινωνικές τάσεις ενσωματώνονται ως νέοι στόχοι σε κλάδους που παράγουν γνώση και πολιτισμό, ικανοποιώντας τη διαρκή αναζήτησή τους για νέο νόημα και σύνδεση με την κοινωνία.