Στελέχωση ομάδων εργασίας με ανθρώπινο δυναμικό: ο ρόλος των ατομικών διαφορών και των διαδικασιών της ομάδας στη μελέτη της καινοτομίας

Abstract

Η παρούσα μελέτη εξετάζει τη θεωρητική προσέγγιση η οποία υποστηρίζει, ότι η στελέχωση ομάδων εργασίας με ανθρώπινοδυναμικό επιτυγχάνεται αποτελεσματικότερα στη βάση του ταιριάσματος ατόμου – ομάδας ως προς τα διάφορα ατομικάχαρακτηριστικά. Το “supplementary” ταίριασμα υποστηρίζει ότι τα μέλη τη ομάδας πρέπει να έχουν παρόμοια επίπεδα ως προςτο υπό εξέταση ατομικό χαρακτηριστικό, ενώ το “complementary” ταίριασμα δίνει έμφαση στην ετερογένεια τουχαρακτηριστικού μέσα στην ομάδα με στόχο την αύξηση της απόδοσής της. Από την άλλη προσπαθεί να μελετήσει πώς ταατομικά χαρακτηριστικά των μελών (ατομικό επίπεδο ανάλυσης) από τη μια έχουν επίδραση στην καινοτομική συμπεριφοράτων μελών της ομάδας, και από την άλλη πώς αυτά (ομαδικό επίπεδο ανάλυσης) διαμορφώνουν τις ενδοομαδικές διαδικασίες-αναδυόμενες καταστάσεις της ομάδας, οι οποίες, στη συνέχεια, έχουν επίδραση στα διάφορα κριτήρια απόδοσης της ομάδας.Τέλος, μελετάται μέσω ποιων ατομικών καταστάσεων των μελών της ομάδας οι διάφορες ενδοομαδικές διαδικασίες –αναδυόμενες καταστάσεις έχουν επίδραση στην καινοτομική συμπεριφορά των μελών της ομάδας. Για τον σκοπό αυτόπραγματοποιήθηκαν δύο έρευνες πεδίου. Στην πρώτη έρευνα συμμετείχαν 192 εργαζόμενοι, μέλη 49 ομάδων έργου, και 43προϊστάμενοι σε ελληνικές επιχειρήσεις του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα. Χρησιμοποιώντας διαφορετικές πηγές αξιολόγησηςτης απόδοσης της ομάδας (μέλη ομάδας – προϊστάμενοι) εξετάσαμε πώς ο διαφορετικός τρόπος συνάθροισης τωνχαρακτηριστικών της σύνθεσης της ομάδας στο ομαδικό επίπεδο ανάλυσης προβλέπει τα κριτήρια απόδοσης της ομάδας και τιςδιάφορες ενδοομαδικές διαδικασίες – αναδυόμενες καταστάσεις της ομάδας. Εκτός από το μοντέλο προσωπικότητας των πέντεπαραγόντων, διερευνάται η επίδραση της προνοητικής προσωπικότητας, της γενικής αυτοαποτελεσματικότητας, των γνωστικώνστυλ στην επίλυση προβλημάτων, και της συμπεριφοράς ανάληψης ευθύνης. Από τις ενδοομαδικές διαδιασίες και τιςαναδυόμενες καταστάσεις διερευνάται η επίδραση του κλίματος της ομάδας με σκοπό την καινοτομία και του αποτελεσματικούτρόπου διαχείρισης της σύγκρουσης. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι γενικά τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τουμοντέλου των πέντε παραγόντων λειτουργούν ως supplementary χαρακτηριστικά για τα κριτήρια απόδοσης της καινοτομίας καιτης αποτελεσματικότητας της ομάδας, πλην της εξωστρέφειας (complementary fit). Όσο αυξάνει το μέσο επίπεδο ως προς ταχαρακτηριστικά της γενικής αυτοαποτελεσματικότητας, της προνοητικής προσωπικότητας και του συμβατικού γνωστικού στυλ,ενδυναμώνονται η καινοτομία, η αποτελεσματικότητα, και η συμπεριφορά βοηθείας της ομάδας. Η σχέση του διαισθητικούγνωστικού στυλ με την καινοτομία της ομάδας επιβεβαιώνεται μόνο ως προς το μέσο επίπεδο, ενώ η διακύμανση επιβεβαιώνεταιμόνο ως προς την σχέση του χαρακτηριστικού με τη συμπεριφορά βοηθείας της ομάδας. Τέλος, το χαρακτηριστικό τηςανάληψης ευθύνης (μόνο ως προς το μέσο επίπεδο) λειτουργεί ως supplementary χαρακτηριστικό μόνο για την καινοτομία τηςομάδας. Από τις ενδοομαδικές διαδικασίες – αναδυόμενες καταστάσεις, το κλίμα της ομάδας με σκοπό την καινοτομίαδιαμεσολαβεί τις σχέσεις μεταξύ των χαρακτηριστικών της ευσυνειδησίας (διακύμανση), της δεκτικότητας στην εμπειρία(διακύμανση), της γενικής αυτοαποτελεσματικότητας (μέσο επίπεδο), της προνοητικής προσωπικότητας (μέσο επίπεδο), τουσυμβατικού γνωστικού στυλ στην επίλυση προβλημάτων (μέσο επίπεδο), του διαισθητικού γνωστικού στυλ (μέσο επίπεδο), καιτης ανάληψης ευθύνης (μέσο επίπεδο) και των κριτηρίων απόδοσης της ομάδας που κάθε φορά προβλέπουν. Από τους δύοτρόπους διαχείρισης της σύγκρουσης μόνο ο ανταγωνιστικός τρόπος διαμεσολαβεί τις σχέσεις της ευσυνειδησίας (διακύμανση)και του διαισθητικού γνωστικού στυλ στην επίλυση προβλημάτων (διακύμανση) με τα κριτήρια απόδοσης τηςαποτελεσματικότητας και της συμπεριφοράς βοηθείας της ομάδας αντίστοιχα. Τέλος, ως προς τα αποτέσματα της πρώτηςέρευνας, μόνο τα χαρακτηριστικά της προνοητικής προσωπικότητας, του διαισθητικού γνωστικού στυλ, του συμβατικούγνωστικού στυλ, και της ανάληψης ευθύνης σχετίζονται με τη φάση δημιουργικότητας της κλίμακας της καινοτομικήςσυμπεριφοράς του μέλους της ομάδας, ενώ μόνο το χαρακτηριστικό της γενικής αυτοαποτελεσματικότητας φαίνεται ναπροβλέπει σε κάποιο βαθμό τη φάση της εφαρμογής της ιδέας της εν λόγω κλίμακας. Στη δεύτερη έρευνα συμμετείχαν 166προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές, μέλη 55 ομάδων έργου, οι οποίοι πήραν μέρος σε διαφορετικούς διαγωνισμούς, πουστόχο είχαν την πρόταση μιας επιχειρηματικής ιδέας από τις ομάδες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι ατομικές καταστάσεις τωνθετικών και αρνητικών συναισθημάτων και η ταύτιση των μελών με την ομάδα υπαγωγής τους διαμεσολαβούσαν τις σχέσειςμεταξύ των ενδοομαδικών διαδικασιών-αναδυόμενων καταστάσεων και της καινοτομικής συμπεριφοράς των μελών τωνομάδων. Ο διαμεσολαβητικός ρόλος της συγκεκριμένης αυτοαποτελεσματικότητας και των εσωτερικών κινήτρων δεν μπόρεσενα επιβεβαιωθεί. Τα παραπάνω αποτελέσματα συζητούνται αναφορικά με τον ρόλο της επιλογής και αξιολόγησης προσωπικούστα πλαίσια ομάδων εργασίας.