Η εισαγωγή της στρατιωτικής αεροπορικής τεχνολογίας στην Ελλάδα: 1912-1940

Abstract

The First Part of the treatise comprising of the first two chapters serves as an theoretical introduction. Its purpose is to acquaint the reader to the basic discussion pertaining to the historiography of the history of technology (including the history of military technology), of military history and aviation history. The mutual interdependences between the sub disciplines of history of technology and military history are explored in the first chapter. The special characteristics of aviation historiography are given their due in the second chapter. The Second Part comprising of the third chapter pertains to the introduction of military technology in Greece from the advent of industrial military technologies in mid 19th Century to the end of the interwar years. The subject of Part Three (chapter 4) is the pioneering introduction of Aviation technology in the Balkans during the second decade of the 20th Century via a comparative perspective. Part Four is intended as an anti-mythological approach to the introduction of military aviation technology in Greece. The next chapters focus on the interplay between the manifold aviation technological innovations and the peculiar Greek context. During World War I and the Asia Minor Campaign similar aviation technology was utilized, and so it is scrutinized in the same chapter Number 5. The subject of the sixth chapter is the establishment of the Greek Aviation Ministry (1929) and the consequences of this formative act to the advancement of technological change. The forced aviation re-armament program of the mid thirties that led to an avalanche of technical innovations that were hastily introduced into service, forms the subject of the seventh and final chapter. One of the primary goals of this treatise was to contribute to the serious study of aviation history in Greece, a subject hitherto completely neglected. The few and qualifiedly uneven works on aviation history in Greece, do not take into account the vast fount of specialized foreign bibliography. Another goal was to clarify the means and the ways an advanced technology is appropriated in a relatively underdeveloped country. The fusion of technological, military and aviation history that is here proposed forms in our opinion the best way to approach a subject that in Greece has being neglected , and abroad captures the attention of mainly amateur historians. The notion of the so called 'institutional filters' enriches greatly our methodological concept. The attempt to understand the Greek military-political complex via the prevailing military technologies adds a new dimension to the attitudes towards the Military in Greece, views that are founded on the existing literature that focuses on political-military relations. The comparative inter-Balkan survey on the introduction of military aviation technology is only the first of the many possible comparative studies on Balkan military matters. The account of the Air Force's "struggle for mastery" directed at a multitude of newfangled technologies, represents an account completely different from the few Greek official and unofficial aviation history accounts.

Το Α' μέρος, που αποτελείται από τα δύο πρώτα κεφάλαια, έχει θεωρητικό χαρακτήρα. Αποσκοπεί στην εισαγωγή του αναγνώστη στην προβληματική της ιστορίας της τεχνολογίας, που περιλαμβάνει τη στρατιωτική τεχνολογία, της στρατιωτικής ιστορίας και της αεροπορικής ιστορίας. Στο 1° Κεφάλαιο, αποπειράται η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της ιστορίας της τεχνολογίας και της στρατιωτικής ιστορίας. Οι ιδιαιτερότητες που διέπουν την αεροπορική ιστοριογραφία αποτελούν το αντικείμενο του 2ου Κεφαλαίου. Παρόλο που υπάρχει μεγάλη διάδραση μεταξύ πολιτικής και στρατιωτικής Αεροπορίας, έμφαση δίνεται εδώ στην ιστοριογραφία της στρατιωτικής αεροπορίας, που είναι πιο συναφής με το θέμα της μελέτης. Το Β' Μέρος, που αποτελείται από το 3° Κεφάλαιο, αφορά στην εγχώρια εισαγωγή της τεχνολογίας πολεμικής χρήσης από την εποχή που εμφανίζονται βιομηχανικές στρατιωτικές τεχνολογίες στην Ελλάδα, στα μέσα του 19ου αιώνα, μέχρι τα τέλη του μεσοπολέμου. Στο Δεύτερο Μέρος έχει γίνει μια προσπάθεια να οριστεί το ελληνικό πολιτικοστρατιωτικό σύστημα, στο οποίο όμως δέσποζαν μέχρι το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μη-αεροπορικές στρατιωτικές τεχνολογίες. Στο Γ' Μέρος (4° Κεφάλαιο) η απαρχή της εισαγωγής της αεροπορικής τεχνολογίας, που γίνεται με την πρωτοποριακή χρήση της Αεροπορίας στους Βαλκανικούς Πολέμους, εξετάζεται σε διαβαλκανικό πλαίσιο. Σχετική έμφαση δόθηκε στην ελληνική περίπτωση, αλλά παρόμοια γενεσιουργό εμπειρία βίωσαν όλες οι εμπόλεμες Ένοπλες Δυνάμεις των αντιμαχομένων χωρών. Το Δ' Μέρος αποτελεί μια αντιμυθολογική προσέγγιση της ιστορίας της Πολεμικής Αεροπορίας, με πυρήνα τη διαδικασία εισαγωγής της στρατιωτικής αεροπορικής τεχνολογίας. Τα Κεφάλαια στο Δ' Μέρος είναι διατεταγμένα κατά χρονολογική σειρά εστιάζοντας στα στοιχεία εκείνα που αφορούν στο αεροπορικό υλικό και στην τεχνική υποδομή της Ελληνικής Αεροπορίας. Στον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο και στη Μικρασιατική εκστρατεία, χρησιμοποιήθηκε από τις ελληνικές αεροπορικές δυνάμεις πανομοιότυπη τεχνολογία, οπότε εξετάζονται μαζί, στο 5° Κεφάλαιο. Στο 6° Κεφάλαιο εξετάζεται η δεκαετία του 1920, η ίδρυση του Υπουργείου Αεροπορίας και οι συνέπειες της ίδρυσης του στην επιτάχυνση της διαδικασίας αφομοίωσης τεχνολογίας. Στο 7° Κεφάλαιο εξετάζεται το εντατικοποιημένο πρόγραμμα εξοπλισμών που επιχειρήθηκε μετά το 1935, το οποίο οδήγησε στη μαζικότερη εισροή νέων αεροπορικών τεχνολογιών όλου του μεσοπολέμου. Οι στόχοι οι οποίοι δοκιμάστηκε να προσεγγιστούν μέσω αυτής της μελέτης, ήταν πολλαπλοί. αταρχήν, αναδείχτηκε η προβληματική της ίδιας της αεροπορικής ιστορίας, αντικειμένου σχετικά άγνωστου και ανεπαρκώς επεξεργασμένου στη χώρα μας. Οι λίγες και ποιοτικά άνισες εργασίες που υπάρχουν σχετικά με την αεροπορική ιστορία στην Ελλάδα, δε λαμβάνουν υπόψη τους τη μεγάλη διεθνή βιβλιογραφία. Ο συγκερασμός τεχνολογικής, στρατιωτικής και αεροπορικής ιστορίας, εμπλουτισμένος με την έννοια των 'θεσμικών φίλτρων' που προτείνεται εδώ, αποτελεί κατά την γνώμη μας, το βέλτιστο τρόπο προσέγγισης ενός αντικειμένου, που στην Ελλάδα δεν έχει τύχει προσοχής και διεθνώς απασχολεί κυρίως ερασιτέχνες ιστορικούς. Η προσπάθεια προσδιορισμού του ελληνικού πολιτικοστρατιωτικού συστήματος, μέσα από τη σκοπιά της πολεμικής τεχνολογίας, του προσδίδει μια διάσταση που έλειπε ως τώρα από την ελληνική βιβλιογραφία. Η διαβαλκανική σύγκριση της εισαγωγής της αεροπορικής τεχνολογίας του 1912-13, αποτελεί την πρώτη, από τις πολλές συγκριτικές μελέτες που μπορούν να γίνουν για τις ΕΔ στα Βαλκάνια. Η προσέγγιση της ιστορίας της Ελληνικής Αεροπορίας μέσα από ό,τι στοιχεία έχει κατορθωθεί να εξευρεθούν για την τεχνολογία της, της προσδίδει ένα αντιμυθολογικό χαρακτήρα, τελείως διάφορο απ' αυτόν των επίσημων αφηγήσεων.