Σύνδρομο αποφρακτικών απνοιών-υποπνοιών στον ύπνο και καρδιαγγειακοί παράγοντες κινδύνου. Επίδραση της θεραπείας με CPAP

Abstract

Background: Serum cardiovascular risk factors’ levels are elevated in patients with Obstructive Sleep Apnea Hypopnea Syndrome (OSAHS). Deregulation of glucose homeostasis, and insulin resistance have also been associated with OSAHS. These factors are mainly studied in patients before application of Continuous Positive Airway Pressure (CPAP) treatment. No data exist, however, concerning the modification of those factors, according to CPAP compliance. The aim of the study was a) to detect differences between OSAHS patients and healthy controls in levels of serum cardiovascular risk and glucose regulation factors. b) to explore possible correlations between these levels and patients’ demographic and sleep characteristics and c) to examine the effect of compliance to CPAP therapy on the levels of these factors. Methods: Patients (n=53) with newly diagnosed OSAHS by polysomnography, non-smokers, without comorbidities or medication use, at baseline or during the follow up period were included. Serum cardiovascular risk and glucose regulation factors were measured at baseline and 6 months after CPAP application. At the 6-month follow-up visit, patients were classified into three groups according to CPAP use: Group 1: good compliance (use per night ?4 h), Group 2: poor compliance (use per night <4 h), and Group 3: refusal of CPAP treatment. Thirty healthy subjects (AHI<5/h, non-smokers, without comorbidities or medication use) consisted the control group. Results: Patients (47 males and 6 females) had mean age (±SD) 46.09±10.87 years. They had in comparison to the control group a greater BMI (p<0.000) and greater circumference of neck (p=0.013), waist (p=0.044) and hip (p=0.046). Levels of hs-CRP (p=0.003), total cholesterol/HDL-C (p=0.040) and ApoB/ApoA-I (p<0.000), as well as levels of factors related with glucose regulation [fasting glucose (p<0.000), HbA1C (p=0.004), insulin (p<0.000), HOMAIR index (p<0.000)] were significantly higher compared to controls. A significantly higher percentage among OSAHS patients compared to controls fulfilled the criteria of metabolic syndrome (p<0.005). Indexes of hypoxia during sleep, such as average SpO2 and minimum SpO2 were strongly correlated with both cardiovascular risk and glucose homeostasis regulation factors; whereas AHI was only correlated positively with uric acid levels. At the 6-month follow-up in Group 1 (n=20), a significant decrease in the levels of hs-CRP (p=0.03), of uric acid (p=0.045), of homocysteine (p=0.005), of total cholesterol (p=0.021), of the ApoB/ApoA-I ratio (p=0.021), of the total cholesterol/HDL-C ratio (p=0.018) and of HbA1C (p=0.003) was observed. Group 2 (n=19) manifested only a smaller decrease in homocysteine values (p=0.021). In Group 3 (n=14), no significant changes were recorded. Conclusions: Patients with OSAHS manifest elevated levels of certain cardiovascular risk factors and glucose homeostasis regulation factors. Compliance to CPAP treatment reduces significantly the levels of hs-CRP, uric acid, homocysteine, total cholesterol, HbA1C, the total cholesterol/HDL-C and ΑpoB/ΑpoA-I ratios reducing the overall risk for cardiovascular disease risk.

Οι ασθενείς με Σύνδρομο Απνοιών-υποπνοιών στον Ύπνο (ΣAY) παρουσιάζουν αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα. Βιβλιογραφικά δεδομένα αναφέρουν αυξημένα επίπεδα παραγόντων που έχουν συνδεθεί με καρδιαγγειακό κίνδυνο καθώς και διαταραχές στη ρύθμιση του σακχάρου στους ασθενείς με ΣΑΥ. Τα παραπάνω έχουν μελετηθεί σε ασθενείς πριν από την εφαρμογή θεραπείας με CPAP, δεν υπάρχουν ωστόσο δεδομένα για τις μεταβολές των παραγόντων αυτών στους ασθενείς με ΣΑΥ με βάση τη συμμόρφωση τους στη θεραπεία με CPAP. Σκοπός της μελέτης ήταν α) να εξετάσει τις διαφορές στα επίπεδα δεικτών καρδιαγγειακού κινδύνου και δεικτών ρύθμισης του σακχάρου μεταξύ ασθενών με ΣΑΥ χωρίς άλλα συνοδά νοσήματα και υγιών μαρτύρων (ομάδα ελέγχου) β) να διερευνήσει πιθανές συσχετίσεις στα επίπεδα των εξεταζόμενων παραγόντων με ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά και παραμέτρους του ύπνου των ασθενών με ΣΑΥ και γ) να εξετάσει την επίδραση της συμμόρφωσης στη θεραπεία με CPAP στα επίπεδα των εξεταζόμενων παραγόντων. Υλικό - μέθοδοι: Σε νεοδιαγνωσθέντες, με πολυυπνογραφία, ασθενείς με ΣΑΥ (n=53), με δείκτη απνοιών-υποπνοιών (Apnea-Hypopnea Index-ΑΗΙ) ?15/h, μη καπνιστές, χωρίς συνοδά νοσήματα ή συστηματική χρήση φαρμάκων, μελετήθηκαν δείκτες που σχετίζονται με καρδιαγγειακό κίνδυνο (hs-CRP, ουρικό οξύ, ολική χοληστερόλη, τριγλυκερίδια, HDL-C, LDL-C, ApoA-I, ApoB, ομοκυστεΐνη και ινωδογόνο), καθώς και δείκτες ρύθμισης του σακχάρου (γλυκόζη νηστείας, HbA1C, ινσουλίνη, δείκτης ΗΟΜΑ-IR) μετά από ολονύχτια νηστεία. Μετά από 6 μήνες οι ασθενείς αυτοί επανεξετάστηκαν και όσοι παρέμειναν χωρίς συνοδά νοσήματα, συστηματική χρήση φαρμάκων και σημαντική μεταβολή του δείκτη μάζας σώματος (Body Mass Index - ΒΜΙ), μελετήθηκαν ως προς τους ίδιους παράγοντες αφού πρώτα ταξινομήθηκαν ανάλογα με τη συμμόρφωση στη θεραπεία με CPAP (όπως καταγραφόταν από το χρονομετρητή του μηχανήματος) σε 3 ομάδες: Ομάδα 1: καλή συμμόρφωση (χρήση ?4 ώρες /νύχτα), ομάδα 2: μέτρια/ κακή συμμόρφωση (χρήση <4 ώρες /νύχτα), ομάδα 3: άρνηση εφαρμογής CPAP. Όλοι οι ασθενείς εξετάστηκαν εκ νέου με πολυυπνογραφία: οι ασθενείς της ομάδας 1 και 2 εφαρμόζοντας CPAP, ενώ της ομάδας 3 χωρίς CPAP. Την ομάδα ελέγχου (n=30) αποτέλεσαν άτομα τα οποία επίσης εξετάστηκαν με πολυυπνογραφία και είχαν ΑΗΙ<5/h. Τα άτομα αυτά ήταν μη καπνιστές, χωρίς συνοδά νοσήματα ή συστηματική χρήση φαρμάκων. Αποτελέσματα: Οι ασθενείς (47 άρρενες, 6 θήλεις) ήταν μέσης ηλικίας 46.09±10.87 ετών και σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, είχαν σημαντικά μεγαλύτερο ΒΜΙ (p<0.000), περίμετρο λαιμού (p=0.013), μέσης (p=0.044) και γλουτών (p=0.046) χωρις να διαφέρουν σημαντικά ως προς την ηλικία. Τα επίπεδα των hs-CRP και των λόγων ολική χοληστερόλη/HDL-C και ΑpoΒ/ΑpoΑ-Ι ήταν στατιστικά υψηλότερα στους ασθενείς με ΣΑΥ σε σχέση με την ομάδα ελέγχου (p=0.003, p=0.040 και p<0.000, αντίστοιχα). Ομοίως, τα επίπεδα όλων των εξεταζόμενων παράγοντων σχετικών με τη ρύθμιση του σακχάρου ήταν σημαντικά υψηλότερα στους ασθενείς με ΣΑΥ σε σχέση με τους μάρτυρες [γλυκόζη νηστείας (p<0.000), HbA1C (p=0.004), ινσουλίνη (p<0.000), δείκτης ΗΟΜΑ-IR (p<0.000)],. Ανάμεσα στις δύο ομάδες στατιστικά σημαντική ήταν και η διαφορά στην αναλογία αυτών που πληρούσαν τα κριτήρια του μεταβολικού συνδρόμου, το οποίο εμφανίστηκε συχνότερα στους ασθενείς με ΣΑΥ συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου (p<0.005). Δείκτες της οξυγόνωσης στον ύπνο όπως η μέση τιμή του κορεσμού (avSpO2) ή η ελάχιστη τιμή του κορεσμού της οξυαιμοσφαιρίνης (minSpO2) εμφάνισαν σημαντικές συσχετίσεις με παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου και ρύθμισης του σακχάρου. Αντίθετα, ο δείκτης ΑΗΙ εμφάνισε στατιστικά σημαντική συσχέτιση μόνο με την τιμή του ουρικού οξέος. Στον εξάμηνο επανέλεγχο, στην ομάδα 1 (n=20), παρατηρήθηκε σημαντική ελάττωση των επιπέδων της hs-CRP (p=0.030), του ουρικού οξέος (p=0.045), της ομοκυστεΐνης (p=0.005), της ολικής χοληστερόλης (p=0.021), του λόγου ApoΒ/ApoΑ-Ι (p=0.021), του λόγου ολική χοληστερόλη/HDL-C (p=0.018) και της HbA1C (p=0.003). Στην ομάδα 2 (n=19) καταγράφηκε σημαντική ελάττωση μόνο στα επίπεδα της ομοκυστεΐνης (p=0.021). Στην ομάδα 3 (n=14), δεν καταγράφηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές σε κανένα από τους εξεταζόμενους παράγοντες. Συμπεράσματα: Οι ασθενείς με ΣΑΥ εμφανίζουν αυξημένα επίπεδα παραγόντων που έχουν συνδεθεί με καρδιαγγειακό κίνδυνο καθώς και παραγόντων σχετικών με τη ρύθμιση του σακχάρου. Η συμμόρφωση στη θεραπεία με CPAP μειώνει σημαντικά τα επίπεδα της hs-CRP, του ουρικού οξέος, της ομοκυστεΐνης, της ολικής χοληστερόλης, της HbA1C και των δεικτών ολική χοληστερόλη/HDL-C και ΑpoB/ΑpoA-I ελαττώνοντας το συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο των ασθενών αυτών.