Παιδικά ατυχήματα και γονεϊκές συμπεριφορές

Abstract

Injuries are the most important public health problems of childhood in all developed countries since they are the most common cause of death or handicap among children over the age of one year. The main purpose of this thesis is to study the parameters, which reflect the possible contribution of parental behavior in causing or preventing childhood injuries, that occurr in children 2 to 4 years old in and outside the home. An attempt to identify any additional factors, leading to injuries in children younger than 4 years, while recording type and incidence of injuries, is another purpose of the presen thesis. MATERIALS AND METHODS The study was carried out during the period from December 1996 to October 1998 in two regions with different socioeconomic status in the County of Attica, one urban and relatively prosperus (Ampelokipi, Municipality of Athens) and another deprivated (Ano Liosia). Data were collected through anonymous questionnaires that consisted of 90 structured questions. The questionnaires were completed by the investigator who interviewed directly the parent, who brought the child to a day care center in the regions selected. Statistical analysis was done through simple bivariated classification and in some cases through multifactorial regression and conditional logistic regression analysis. RESULTS A total of 400 questionnaires were completed, 200 for each of the two regions studied. The most common injuries recorded, were due to release of mechanical energy,such as injuries from sharp edges of furnitures (73.3%): falls at the stage, when the child starts to walk (50.3%):slip on smooth surfaces (46.5%) and burns from contact with hot appliances (45.0%). The incidence of other injuries such as poisoning, inspirations and outside home accidents was very low. Transport to emergency rooms for medical attention was carried out in 28.8% of the cases; 6% of whom required hospitalization. The compliance of parents to preventive measures taken, were highly satisfactory, whenever related to parental supervision; whereas certain measures related to parental correct knowledge or practices, ensuring a safe environment were disappointedly inadequate. Specifically, 41.7% of parents were unaware of the services provided by the National Poison Center, 58.2% had not removed small objects from low level furniture at the time, when their child started to walk, 56.1% did not use child automobile restrains: 45.2% did not have rounded corners on their furniture and 57% of children aged 3 ½ - 4 years had not learned to swim. According to our results boys of both regions, children from the deprived region and children of young mothers were in general at higher risk for injuries. In contrast, the risk for injuries was found lower among children of mothers who were both working and of medium educational level and of fathers with a higher educational level.Implementation of preventive measures, that reflect parental knowledge and attitude to create a safe living environment were related to reduced risk for certain injuries but parental supervision did not appear to be effective. The possibility of taking preventive measures,especially those who correlate to socioeconomic status of the family, was greater in the families living in the urban area, in parents with higher educational level, and in working and older mothers. No substantial, significant or suggestive association of childhood injuries were found with any other variables studied. CONCLUSIONS Findings of our study indicate that certain parameters reflecting parental correct knowledge and attitudes to create a safe living environment affect the epidemiological profile of injuries in early childhood. Certain social and demographic family characteristics affect the results of the study as well. Early identification of these factors followed by appropriate intervention directed toward both environmental modifications and individual behavior modification at the level of the child itself, their parents and nationwide not to underestimate appropriate legislation are prerequisites for effective planning and implementation of injury prevention programmes.

Τα ατυχήματα προβάλλουν ως το σημαντικότερο πρόβλημα δημόσιας υγείας του παιδικού πληθυσμού σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες, επειδή ειναι το συχνότερο αίτιο θανάτου μετά το πρώτο έτος της ζωής και αποτελούν το κύριο αίτιο της παιδικής αναπηρίας. Σκοπός της παρούσης διδακτορικής διατριβής είναι πρωταρχικά η μελέτη παραμέτρων, που αντανακλούν την πιθανή εμπλοκή της γονεϊκής συμπεριφοράς στην πρόληψη αλλά και την πρόκληση ατυχημάτων σε παιδιά ηλικίας 2 έως 4 ετών, που συνέβησαν στο οικιακό περιβάλλον και τους χώρους αναψυχής. Επιπλέον, καταγράφεται η συχνότητα και ο τύπος των ατυχημάτων στον πληθυσμό του δείγματος και επιχειρείται η ανάδειξη και αλλων αιτιολογικών παραγόντων, που δυνατόν να επηρεάζουν το επιδημιολογικό πρότυπο των ατυχημάτων στα τέσσερα πρώτα χρόνια της ζωής. ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Δεκέμβριο του 1996 έως τον Οκτώβριο του 1998 σε δύο περιοχές του Νομού Αττικής με διαφορετικό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο: μια αστική (περιοχή Αμπελοκήπων του Δήμου Αθηναίων) και μια υποβαθμισμένη (Δήμος Άνω Λιοσίων). Η συλλογή των δεδομένων έγινε με τη συμπλήρωση ειδικά διαμορφωμένων ανωνύμων ερωτηματολογίων με 90 ερωτήματα «κλειστού τύπου», σχετικά με το αντικείμενο της έρευνας. Η συμπλήρωση των ερωτηματολογίων έγινε από τον ίδιο τον ερευνητή με προσωπικές συνεντεύξεις από γονείς παιδιών ηλικίας 2-4 ετών, που προσήρχοντο για εξέταση σε μονάδες πρωτοβαθμιας φροντίδας υγείας των περιοχών της μελέτης. Η στατιστική επεξεργασία των δεδομένων έγινε με περιγραφική ανάλυση των κατανομών όλων των μεταβλητών του ερωτηματολογίου,ανάλυση των συχνοτήτων επιλεγμένων μεταβλητών δια μέσου πινάκων συνάφειας και τη δοκιμασία x2. Προκειμένου οι σχέσεις των παραπάνω μεταβλητών να ελεγχθούν ως πρός πιθανές συγχυτικές επιδράσεις εξωγενών παραγόντων, χρησιμοποιήθηκαν υποδείγματα πολλαπλής γραμμικής και λογαριθμιστικής εξάρτησης. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Συμπληρώθηκαν 400 ερωτηματολόγια, 200 από κάθε περιοχή της μελέτης. Τα συχνότερα ατυχήματα που καταγράφηκαν, οφείλονται στην έκλυση μηχανικής ενέργειας όπως, τα κτυπήματα σε οξείες γωνίες επίπλων (73.3%), οι πτώσεις κατά την έναρξη της βάδισης (50.3%), οι ολισθήσεις σε λείο δάπεδο (46.5%) και ακολουθούν τα εγκαύματα λόγω επαφής με θερμή συσκευή (45%). Η συχνότητα άλλων τύπων ατυχημάτων , όπως οι δηλητηριάσεις,οι εισροφήσεις και τα ατυχήματα έξω από το σπίτι ήταν πολύ χαμηλή. Διακομιδή σε υπηρεσίες υγείας για παροχή ιατρικής βοήθειας λόγω ατυχήματος έγινε στο 28.8% των παιδιών του δείγματος και στο 6% αυτών κρίθηκε αναγκαία η εισαγωγή για νοσηλεία. Η συμμόρφωση των γονέων στη λήψη των προληπτικών μέτρων, για τα οποία ερωτήθηκαν, ήταν πολύ ικανοποιητική για όσα αντανακλούν την ποιοτική γονεϊκή επίβλεψη κατά την ώρα των δραστηριοτήτων του παιδιού τους, ενώ αντίθετα απογοητευτική σχετικά με μέτρα που από στηρίζονται σε γνώσεις και στάσεις για τη διαμόρφωση ασφαλούς περιβάλλοντος διαβίωσης. Ενδεικτικά, 41.7% των γονέων δεν γνωρίζει τον ορθό τρόπο λειτουργίας του Κέντρου Δηλητηριάσεων, 58.2% των οικογενειών δεν έχουν αφαιρέσει τα μικροαντικείμενα απο έπιπλα χαμηλού ύψους την περίοδο που το παιδί αρχίζει να περπατάει, 56.1% δεν έχουν ειδικό κάθισμα για το παιδί στο αυτοκίνητο, στο 45.2% των σπιτιών τα έπιπλα δεν έχουν στρογγυλωμένες άκρες και 57% των παιδιών ηλικίας 3 ½ - 4 ετών δεν έχει μάθει κολύμβηση. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας τα αγόρια, τα παιδιά που διαμένουν στην υποβαθμισμένη περιοχή της μελέτης και τα παιδιά μητέρων μικρότερης ηλικίας βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο πρόκλησης ατυχημάτων.Αντίθετα, ο κίνδυνος πρόκλησης ατυχημάτων είναι μικρότερος στα παιδιά εργαζόμενων μητέρων μέσου μορφωτικού επιπέδου και τα παιδιά πατέρων με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης. Η λήψη προληπτικών μέτρων που σχετίζονται με τις ορθές γνώσεις και στάσεις των γονέων για διαμόρφωση ασφαλούς περιβάλλοντος διαβίωσης του παιδιού ελαττώνει τον κίνδυνο πρόκλησης των παιδικών ατυχημάτων, ενώ η επίδραση της γονεϊκής επίβλεψης δεν είναι σημαντική Η πιθανότητα λήψης αρκετών προληπτικών μέτρων για τα παιδικά ατυχήματα και κυρίως όσων σχετίζονται με το κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο της οικογένειας βρέθηκε μεγαλύτερη στις οικογένειες που κατοικούν στην αστική περιοχή της μελέτης, σε γονείς υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης,σε εργαζόμενες μητέρες και σε μητέρες μεγαλύτερης ηλικίας. Οι υπόλοιπες μεταβλητές που μελετήθηκαν δεν βρέθηκε να επηρεάζουν την πιθανότητα πρόκλησης ατυχημάτων ή λήψης προληπτικών μέτρων ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από τα ευρήματα της μελέτης προκύπτει ότι ορισμένες παράμετροι που αντανακλούν τις ορθές γνώσεις και στάσεις των γονέων στη διαμόρφωση ασφαλούς περιβάλλοντος του παιδιού επηρεάζουν σε ικανό βαθμό την επιδημιολογία των ατυχημάτων στα τέσσερα πρώτα χρόνια της ζωής. Εξίσου σημαντική βρέθηκε και η επίδραση ορισμένων δημογραφικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών της οικογένειας. Η έγκαιρη ανίχνευση των παραγόντων αυτών και οι κατάλληλες παρεμβάσεις που στοχεύουν στην τροποποίηση του περιβάλλοντος την αλλαγή της συμπεριφοράς του παιδιού και της οικογένειας και η θέσπιση προστατευτικής νομοθεσίας από την πολιτεία είναι οι βασικές προϋποθέσεις για τον αποτελεσματικό σχεδιασμό και την εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων πρόληψης των παιδικών ατυχημάτων.