Ανάγνωση υπέρ-ηρωϊκών κόμικς και συγκρότηση της ψυχοκοινωνικής ταυτότητας στην ύστερη νεωτερικότητα

Abstract

The thesis deals with the social identity formation as an evolutionary process in the socio - cultural context of post - modernity. It is focused on the psychological and social content of the super - heroes that comic - book fans choose to read from childhood to adolescence. Readership choices are thought to be a psycho - social investment on the way to adulthood and to identity construction and also a significant code which can reveal not only the meaning of the personal development, but also the reader’s perception of the Zeitgeist. The research gleanings hold up a model about the appearance of specific psycho - social “growing up” phases and phenomena according to fans internal and external reality. These phases and phenomena appear to be common both for readers and for their favorite heroes. In this context this thesis suggest that individuals, societies and cultural capital seem to follow the same specific steps at least in terms of structure and proportion. The faithfully qualitative methodological approach follows the multi - perspective deal of the subject, practicing a performance of a various number of tasks, ranging from the Life Story Approach to semi – structured interviewing and to in depth content analysis.

Η διατριβή μελετά τη συγκρότηση της ψυχοκοινωνικής ταυτότητας ως εξελικτική διαδικασία στο πλαίσιο που συνήθως περιγράφεται ως ύστερη νεωτερικότητα. Οι αναγνωστικές επιλογές των φανατικών φίλων των υπέρ – ηρωικών κόμικς προσεγγίζονται ως σημαίνουσα ψυχοκοινωνική επένδυση του αναγνώστη κατά την περίοδο που εξελίσσεται μεταξύ πρώιμης εφηβείας και ενηλικίωσης. Οι αναγνωστικές αυτές επενδύσεις θεωρείται ότι προτείνουν ένα πεδίο ικανό να αποκαλύψει όχι μόνο τις σημαντικές στιγμές της προσωπικής αναγνωστικής και ψυχοκοινωνικής ιστορίας του ατόμου που τις κάνει, αλλά και την αντίληψη, απάντηση και διαπραγμάτευση του αναγνώστη για το κοινωνικό νόημα στο οποίο εμφανίζεται εμβαπτισμένος τόσο ο ίδιος, όσο και οι ήρωες των κόμικς που επιλέγει φανατικά ανά πάσα αναγνωστική και ψυχοκοινωνική στιγμή. Στον πυρήνα της εργασίας απαντάται ένα θεωρητικό μοντέλο που υποστηρίζει την εμφάνιση συγκεκριμένων «σταδίων» στην αναγνωστική και ψυχοκοινωνική ιστορία των αναγνωστών. Τα στάδια αυτά εμφανίζονται να περιγράφουν επιλογές και ερμηνείες αναφερόμενες τόσο στην εσωτερική (φαντασιακή) όσο και στην εξωτερική πραγματικότητα των ατόμων. Στο επίκεντρο αυτής της προσέγγισης εντοπίζονται φαινόμενα και διαδικασίες που σκιαγραφούν τη συγκρότηση της ψυχοκοινωνικής ταυτότητας του αναγνώστη κόμικς αφενός και την αναπροσαρμογή κι εξέλιξη του «υπέρ- ηρωικού» μέσα στο χρόνο της μαζικής κουλτούρας αφετέρου. Τα συμπεράσματα αναφέρονται στη σύμφυτη συν- εξέλιξη ατόμου, κοινωνίας και μαζικής κουλτούρας στο σημείο όπου τέμνονται σε συγκεκριμένα στάδια η ιστορία του αναγνώστη με την ιστορία του κοινωνικού πλαισίου όπως αυτό προβάλλεται στην ιστορία, τη σημειολογία και τη φιλοσοφία του εκάστοτε αγαπημένου υπέρ – ήρωα. Η θεωρητική αυτή πρόταση επικαλείται αφενός εξελικτικές θεωρίες για την ψυχοκοινωνική, ηθική και γνωστική συγκρότηση του εαυτού, αφετέρου θεωρητικές προσεγγίσεις για την φαντασιακή κατασκευή του κοινωνικού, για τη δυναμική των φανταστικών αφηγήσεων της μαζικής κουλτούρας, για το ψυχοκοινωνικό σημαινόμενο της συστηματικής και φανατικής συμμετοχής στον κύκλο της κατανάλωσης και βέβαια για τη συγκρότηση της ταυτότητας στο πλαίσιο της υπερνεωτερικότητας. Η αμιγώς ποιοτική μεθοδολογική προσέγγιση εμπνέεται από την ιδέα των αφηγήσεων ζωής και επικεντρώνεται στην εις βάθος ερμηνευτική ανάλυση περιεχομένου ημι - δομημένων συνεντεύξεων.