Το σύστημα αντιμεταφοράς Na-Li (SLC) σε φυσιολογικά και υπερτασικά άτομα: ο ρόλος της δυσλιπιδαιμίας

Abstract

In 128 individuals (74 males and 54 females), who were classified in 4 subgroups (Subgroup A. Thirty three -19 males and 14 females- dyslipidaemic/hypertensive, 46,87 ±13,8 years old, Subgroup B. Thirty six -23 males and 13 females- dyslipidaemic/normotensive, 45,8±11,6 years old, Subgroup C. Thirty one-19 males and 12 females- normolipidaemic/hypertensive, 45,8 ±15,3 years old, Subgroup D-control Group - Twenty eight -13 males and 15 females- normolipidaemic/ normotensive individuals with crossed age - 44,7 ±15,3 - and sex with the other groups of study) the sodium-lithium counter transport activity (SLC) in their red cells was studied, according to the method of Mitzy Canessa and collaborators. The method includes 3 stages (1st-segregation of erythrocytes from the total blood, 2nd - Enrichment (loading) with lithium, 3rd – Determination of lithium efflux of red blood cells in three moments of time (0', 15', 30') in two media, sodium rich and sodium free respectively. The difference between the Li efflux in the two media, which was computed from the linear regression analysis of the changes of this efflux in each media according to the time, characterizes the sodium-lithium counter transport (SLC) activity in mmoles Li/L RBC/h. After the statistical analysis that was performed using the Student's t-test as two way analysis of variance, the findings of our study are summarized in the followings: Sodium-lithium counter transport activity was statistically significant increased in all patients' groups (dyslipidaemic/hypertensive, dyslipidaemic/ normotensive, normolipidaemic/hypertensive) compared to the control group of normolipidaemic/normotensive in the whole and in males separately (p<0,001) In females when compared separately with the control group, there was no statistically significant difference between patients' and control group (p>0,05),which was attributed in the increased sodium- lithium counter transport activity (although within normal rates) in female control group versus men's and the whole control group (0,131 versus 0,078 and 0,106mmol Li+/ It RBC/ h respectively). Also there was no statistically significant difference at the comparison of sodium-lithium counter transport activity between the three groups of patients when examined in the total, and by sex separately, with the exception of only the case of dyslipidaemic males, where was observed statistically significant increase of sodium-lithium counter transport activity in the comparison with the group of dyslipidaemic/hypertensive (p<0,01) which was attributed to the quantitative disturbance of cholesterol levels, even though they are near to the limits of significance (262,26mg/dl versus 242,05 mg/dl, ρ=0,17) when on the contrary differences in the values of triglycerides and the HDL - cholesterol levels were of course not significant (208,57 versus 204,84 mg/dl, ρ = 0,88 and 41,17 versus 39,79 mg/dl, ρ = 0,59 respectively). There was increased sodium-lithium counter transport activity in dyslipidaemic/normotensive men comparing to the dyslipaemic/ normotensive women which is attributed in a wider-qualitative disturbance of dyslipidaemia. Especially there was found statistically significant decreased levels of HDL-cholesterol (41,17 versus 60,46 mg/dl, p=0,002), while levels of triglycerides even though increased do not present statistical significance (208,57 versus 157,69 mg/dl, p=0,30). Furthermore, the levels of cholesterol present negative correlation with increased levels in women, although just near to the limits of significance (262,26mg/dl in men versus 283,62 mg/dl in women, ρ=0,14) The findings of the present study result the following conclusions: 1) There is a very significant increase of sodium-lithium counter transport activity in all groups of patients, compared to the control group of normolipidaemic/ normotensives. 2) On the contrary, when comparing the mean value of sodium-lithium countertransport activity between the three patients' group, no statistically significant difference was found. 3) The effect of these two ubnormal situations - hypertension and dysljpidaemia - in the activity of Na+-Li+ antiporter, increases sodium-lithium counter transport activity independently from the coexistence of the other abnormal situation, probably because of it's affect in different level. 4) The coexistence of these two situations does not lead to adding result, probably because in them, a mixture of genetic and environmental factors interact each other, so that the precise clarification of their participation in the function of pump cannot become possible. 5) In males the statistically significant difference in the increase of sodium-lithium counter transport activity is maintained at the comparison of three patients' group with the control group. Moreover explicit statistically significant increase of sodium-lithium counter transport activity is observed at the comparison of dysljpidaemic/ normotensive with dysljpidaemic/hypertensive, which can be attributed to the quantitative disturbance of cholesterol levels. 6) In females, at the comparison of three patients' group between them, but even at the comparison of each group separately with the control group, no statistically significant difference in the sodium-lithium counter transport activity was observed, fact that should be attributed to the increased value (inside however the normal limits) of sodium-lithium counter transport in the normolipidaemic/ normotensive females despite to the corresponding mean value in normolipidaemic/ normotensive males and in the whole control group. 7) The relatively increased sodium-lithium counter transport activity of normolipidaemic/ normotensive women against the corresponding men, possibly means the greater participation of pump in the pathogenesis of essential hypertension in men. 8) There is increased sodium-lithium counter transport activity in the dyslipidaemic/ normotensive men comparing to the dyslipidaemic/ normotensive women which is attributed in a wider-qualitative disturbance of dyslipidaemia. Especially there was found most significant statistical decreased levels of HDL - cholesterol, while levels of triglycerides even increased do not present statistical significance. Furthermore the levels of cholesterol present negative correlation with increased levels in the women, although just near to the limits of significance. 9) The qualitative disturbance of dyslipidaemia, under the significance of combined disturbance (changes) of more lipidaemic parameters, influences the sodium-lithium counter transport activity, independently from any effect that could possible involve the quantitative only disturbance of lipidaemic parameter. The differences so much in the levels of plasma HDL Cholesterol as in those of triglycerides must be co-estimated with any quantitative differences in the levels of cholesterol, aiming at the forecast and interpretation of changes of sodium-lithium counter transport activity in the dyslipidaemic patients of two sex. 10) The establishment of determination of sodium-lithium counter transport activity generally in Hypertension and Dyslipidaemia and even more specifically in dyslipidaemics, as prognostic indicator of hypertension development, requires further experimental and clinical studies and remains in any case an attractive prospect, since changes of sodium-lithium counter transport reflect more widely the changes of transmembrane ions transport, one of the main mechanisms responsible for the development of Hypertension.

Σε 128 άτομα (74 άνδρες και 54 γυναίκες), που ταξινομήθηκαν σε 4 υποομάδες (Υποομάδα Α. Τριάντα τρεις δυσλιπιδαιμικοί/ υπερτασικοί, 19 άνδρες και 14 γυναίκες, ηλικίας 46,87 ±13,8 ετών, Υποομάδα Β. Τριάντα έξη δυσλιπιδαιμικοί/νορμοτασικοί, 23 άνδρες και 13 γυναίκες, ηλικίας 45,8 ±\11,6 ετών, Υποομάδα Γ. Τριάντα ένας νορμολιπιδαιμικοί/υπερτασικοί, 19 άνδρες και 12 γυναίκες, ηλικίας 45,8±15,3 ετών, Υποομάδα Δ-ομάδα μαρτύρων. Είκοσι οκτώ νορμολιπιδαιμικοί/νορμοτασικοί με διασταυρούμενη ηλικία και φύλο με τις άλλες ομάδες μελέτης, 13 άνδρες και 15 γυναίκες, 44,7±15,3 ετών) μελετήθηκε η δραστικότητα της αντλίας Na+-Li+ στα ερυθροκύτταρα, σύμφωνα με τη μέθοδο της Mitzy Canessa και συνεργατών. Η μέθοδος περιλαμβάνει τρία στάδια (1. Διαχωρισμός των ερυθροκυττάρων από το ολικό αίμα. 2. Εμπλουτισμός τους με λίθιο. 3. Προσδιορισμός της ερυθροκυτταρικής εκροής του λιθίου σε τρεις χρόνους (0', 15', 30'), σε δύο διαλύματα, περίσσειας Na+ και αντίστοιχο χωρίς Na+. Η διαφορά μεταξύ των τιμών εκροής του Li+ στα δύο διαλύματα, που υπολογίζεται με τη βοήθεια γραμμικής παλινδρόμησης (regression analysis) των μεταβολών της εκροής του Li σε κάθε διάλυμα σε συνάρτηση με τον χρόνο, χαρακτηρίζει τη δραστικότητα της αντιμεταφοράς Na+-Li+ (αντλίας Na+-Li+) σε mmoles Li / λίτρο ερυθρών / ώρα. Μετά την ανάλυση και τη στατιστική επεξεργασία που έγινε με τη την t-Student κατανομή, τα αποτελέσματα της μελέτης μας συνοψίζονται σταεξής: Η δραστικότητα της αντλίας Na+-Li+ παρουσίασε στατιστικά σημαντική αύξηση σε όλες τις ομάδες των ασθενών (δυσλιπιδαιμικοί/υπερτασικοί, δυσλιπιδαιμικοί/νορμολιπιδαιμικοί, νορμολιπιδαιμικοί/υπερτασικοί) σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου στο σύνολο των ατόμων και στους άνδρες (ρ<0,001). Στις γυναίκες, κατά τη σύγκριση κάθε ομάδας χωριστά με την ομάδα ελέγχου, δεν παρατηρείται στατιστικά σημαντική διαφορά στη δραστικότητα της αντλίας Na+-Li+ Na+-Li+ (p>0,05), γεγονός που αποδόθηκε στην αυξημένη τιμή (εντός όμως των φυσιολογικών ορίων) της δραστικότητας της αντλίας Na+-Li+ στις γυναίκες μάρτυρες έναντι της αντίστοιχης μέσης τιμής στους άνδρες μάρτυρες και της μέσης τιμής στο σύνολο των ατόμων της ομάδας ελέγχου (0,131 έναντι 0,078 και 0,106mmol Li+7 It ερυθρών/ ώρα αντίστοιχα). Δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά κατά τη σύγκριση των τιμών της δραστικότητας της αντλίας μεταξύ των τριών ομάδων ασθενών τόσο στο σύνολο, όσο και ανά φύλο, με εξαίρεση μόνο την περίπτωση των αμιγώς δυσλιπιδαιμικών ανδρών, όπου παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική αύξηση της δραστικότητας της αντλίας Na+-Li+ κατά τη σύγκριση με την ομάδα των δυσλιπιδαιμικών/υπερτασικών (ρ<0,01) που αποδόθηκε σε ποσοτική διαταραχή της χοληστερόλης, έστω και κοντά στα όρια σημαντικότητας (262,26 mg/dl έναντι 242,05 mg/dl, p=0,17), δεδομένου ότι αντίθετα οι διαφορές στις τιμές των τριγλυκεριδίων και της HDL – χοληστερόλης ήταν σαφώς μη σημαντικές (208,57 έναντι 204,84 mg/dl, p= 0,88 και 41,17 έναντι 39,79 mg/dl, ρ= 0,59 αντίστοιχα). Παρατηρήθηκε αυξημένη δραστικότητα της αντλίας Na+-Li+ στους αμιγώς δυσλιπιδαιμικούς άνδρες σε σχέση με τις αμιγώς δυσλιπιδαιμικές γυναίκες, που αποδόθηκε σε μία ευρύτερη-ποιοτική δυσλιπιδαιμική διαταραχή με σημαντικότατα στατιστικά μειωμένες τιμές HDL-χοληστερόλης (41,17 έναντι 60,46 mg/dl, p=0,002), ενώ οι μεν τιμές των τριγλυκεριδίων αν και αυξημένες δεν παρουσιάζουν στατιστική σημαντικότητα (208,57 έναντι 157,69 mg/dl, p=0,30), οι δε τιμές της χοληστερόλης παρουσιάζουν αρνητική συσχέτιση με αυξημένες τιμές στις γυναίκες έστω και κοντά στα όρια σημαντικότητας (262,26 mg/dl στους άνδρες έναντι 283,62 mg/dl στις γυναίκες, p=0,14). Συμπεραίνεται ότι: 1) Υπάρχει πολύ σημαντική αύξηση της δραστικότητας της αντλίας σε όλες τις ομάδες των ασθενών (αμιγώς δυσλιπιδαιμικοί, αμιγώς υπερτασικοί και δυσλιπιδαιμικοί/υπερτασικοί), σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. 2) Όταν συγκριθεί η μέση τιμή της δραστικότητας της αντλίας σε κάθε μία από τις τρεις ομάδες ασθενών μεταξύ τους, δεν παρατηρείται στατιστικά σημαντική διαφορά. 3) Η επίδραση των δύο παθολογικών καταστάσεων - υπέρτασης και δυσλιπιδαιμίας - στη λειτουργικότητα της αντλίας Na+-Li+, αυξάνει τη δραστικότητα της ανεξάρτητα από τη συνύπαρξη της άλλης παθολογικής κατάστασης, πιθανώς διότι ασκείται σε διαφορετικό επίπεδο. 4) Η συνύπαρξη των δυο καταστάσεων δεν οδηγεί σε αθροιστικό αποτέλεσμα, πιθανώς διότι και στις δυο νόσους που χαρακτηρίζονται από ετερογένεια παθογενετικών μηχανισμών και ευρημάτων, ένα μωσαϊκό γονιδιακών και περιβαλλοντικών παραγόντων αλληλοεπηρεάζονται κατά τρόπο που δεν οδηγεί σε άθροιση των επιμέρους δράσεων τους στη λειτουργία της αντλίας. 5) Στους άνδρες διατηρείται η στατιστικά σημαντική διαφορά στην αύξηση της δραστικότητας της αντλίας κατά τη σύγκριση των τριών ομάδων ασθενών με την ομάδα ελέγχου ενώ επιπλέον παρατηρείται σαφής στατιστικά σημαντική αύξηση της δραστικότητας της αντλίας κατά τη σύγκριση των δυσλιπιδαιμικών/νορμοτασικών με τους δυσλιπιδαιμικούς/ υπερτασικούς, που πρέπει να αποδοθεί στις αυξημένες συγκριτικά τιμές της χοληστερόλης, έστω και κοντά στα όρια σημαντικότητας δεδομένου ότι αντίθετα οι διαφορές στις τιμές των τριγλυκεριδίων και της HDL- χοληστερόλης ήταν σαφώς μη σημαντικές. 6) Στις γυναίκες, τόσο κατά τη σύγκριση των τριών ομάδων ασθενώνμεταξύ τους, αλλά ακόμη και κατά τη σύγκριση κάθε ομάδας χωριστά με την ομάδα ελέγχου, δεν παρατηρείται στατιστικά σημαντική διαφορά στη δραστικότητα της αντλίας Na+-Li+, γεγονός που πρέπει να αποδοθεί στην αυξημένη τιμή (εντός όμως των φυσιολογικών ορίων) της δραστικότητας της αντλίας Na+-Li+ στις γυναίκες μάρτυρες έναντι της αντίστοιχης μέσης τιμής στους άνδρες μάρτυρες και της μέσης τιμής στο σύνολο της ομάδας ελέγχου. 7) Η σχετικά αυξημένη δραστικότητα της αντλίας των μαρτύρων γυναικών έναντι των αντίστοιχων ανδρών (χωρίς να αναπτύσσεται υπέρταση ή δυσλιπιδαιμία εφόσον πρόκειται για φυσιολογικούς μάρτυρες) δυνατόν a contrario να σημαίνει τη μεγαλύτερη συμμετοχή της αντλίας στην παθογένεια της αρτηριακής υπέρτασης ειδικά στους άνδρες. 8) Υπάρχει αυξημένη δραστικότητα της αντλίας Na+-Li+ στους αμιγώς δυσλιπιδαιμικούς άνδρες σε σχέση με τις αμιγώς δυσλιπιδαιμικές γυναίκες που πρέπει να αποδοθεί σε μία ευρύτερη-ποιοτική δυσλιπιδαιμική διαταραχή με σημαντικά μειωμένες τιμές HDL - χοληστερόλης στους άνδρες, ενώ οι μεν τιμές των τριγλυκεριδίων εμφανίζουν μη σημαντική αύξηση στους άνδρες, οι δε τιμές της χοληστερόλης παρουσιάζουν αντίθετα οριακή αύξηση στις γυναίκες. 9) Η ποιοτική διαταραχή της δυσλιπιδαιμίας, υπό την έννοια της συνδυασμένης διαταραχής (μεταβολών) περισσοτέρων λιπιδαιμικών παραμέτρων, φαίνεται ότι επηρεάζει τη δραστικότητα της αντλίας, ανεξάρτητα από την όποια επίδραση δυνατόν να επιφέρει η ποσοτική μόνο διαταραχή μιας λιπιδαιμικής παραμέτρου. Έτσι οι διαφορές τόσο στα επίπεδα της HDL χoληστερóλης όσο και σε αυτά των τριγλυκεριδίων του ορού είναι απαραίτητο να συνεκτιμηθούν παράλληλα με τις όποιες διαφορές στις τιμές της χοληστερόλης, προκειμένου να ερμηνευθούν οι μεταβολές της δραστικότητας της αντλίας στους δυσλιπιδαιμικούς ασθενείς των δύο φύλων. 10) Η καθιέρωση του προσδιορισμού της δραστικότητας της αντλίας Na+-Li+ στην κλινική πράξη στην αρτηριακή υπέρταση και στη δυσλιπιδαιμία, ή και ειδικότερα στους δυσλιπιδαιμικούς, ως δείκτου πρόγνωσης ανάπτυξης αρτηριακής υπέρτασης, απαιτεί περαιτέρω πειραματικές και κλινικές μελέτες, παραμένει πάντως μία ελκυστική προοπτική, δεδομένου ότι οι μεταβολές της δραστικότητας της, αντανακλούν ευρύτερα τις μεταβολές της διαμεμβρανικής διακίνησης ιόντων, ενός δηλαδή από τους κύριους παθογενετικούς μηχανισμούς ανάπτυξης ιδιοπαθούς αρτηριακής υπέρτασης.